---

[18]

GLUASAD AN TALAIMH.

Tha dà ghluasad shònruichte aig an talamh, a bhios sinn a nis a’ feuchainn a mach, agus anns am bi air fhaicinn leinn, air mhodh ro-shoilleir, Cumhachd, Gliocas, agus Maitheas a’ Chruithfhir. Tha aon do na gluasadan so timchioll air aisil, anns am bheil e’cuir car dheth anns na ceithir-uaire-fichead. Tha’n aon eile timchioll na gréine, anns am bheil e ’deanamh cuairt anns a’ bhliadhna, no ’am briathraibh eile, ann an 365 làithean, 5 uairean, agus 49 mionaidean. Leis na gluasadan so tha ’n t-Uile-chumhachdach a’toirt mu’n cuairt gu bhi a’ leantuinn a chéile, ann an ordugh maiseach, là agus oidhche, samhradh agus geamhradh, earrach agus fogharadh.

Leis an roladh lathail air aisil, tha ’n Cruithfhear a’ tionndadh gach earrann do aghaidh an talaimh ris a’ ghréin, a chum gu’m bi i a’ comhpairteachadh ris o là gu là d’a solus agus d’a teas. Mar so shuidhich Dia, ’na mhòr ghliocas, reachd, no lagh tre am bheil sinne a’ sealbhachadh a’ mhaitheis, ann a bhi a’ mealtuinn aimsir tàimh agus aimsir oibre, aimsir soluis agus aimsir dorchadais.

Feumaidh sinn a nis a bhi ’cuir a mach dearbhaidhean gu bheil an talamh da rìreadh a ’roladh air aisil.

’N uair a sheasas sinn a mach air còmhnard, air oidhche shoilleir, reultach, agus a ghabhas sinn

---

[19] beachd air aghaidh nan speur, bheir sinn fainear gu bheil gluasad daonnanach anns an iarmailt mhaiseach, loinnreach sin, ris am bheil aig an àm ar sùil air a’tionndadh. Ma dh’amhairceas sinn air rionnag, no air grunnan do rionnagan, anns an aird an ear, dìreach os ceann oir nan speur; chi sinn, an deigh tamuill bhig, gu bheil iad so air éirigh suas ni’s àirde anns an adhar. An ceann sea uairean an deigh an àm anns an d’amhairc sinn riu an toiseach, tha iad gu h-árd air mullach nan speur: agus an ceann sea uairean eile, tha na ceart reultan a’ dol fodha ann an oir nan speur mu’n iar. Ann an ùine àth-ghoirid faodaidh sinn an gluasad (a réir coltais) a tha ’n so fhaicinn, ma chuireas sinn cuspair air chor-eigin—luibheir no simealair—craobh, no mullach cnuic—anns an aon sreath ris an reul air am bheil sinn a’ beachdachadh. Cha ruig sinn a leas sealltuinn an àird, ach gle ghoirid, an uair a bheir sinn fainear gu bheil an reul, air am bheil ar sùil, air gluasad seachad air a’ chuspair a bha ’n toiseach anns an aon sreath rithe.

Tha e air a thoirt fainear leis an neach a ’s aineolaiche gu bheil a’ ghrian, a chithear anns an àird an ear aig sea uairean ’sa mhaduinn, a’ gluasad (a réir coltais) gu mullach nan speur aig meadhon-là; agus aig sea uairean ’san anmoch gu’m faicear i anns an airde ’n iar.

Dealbh 2.

A nis bithidh an coslas co-ionann, co dhiu a tha’n talamh a’ tionndadh air aisil ann am meadhon nan speur, no na speuran a’ tionndadh timchioll

---

[20] an talaimh. Cha chuir aon neach, a tha ’gabhail beachd air cuspairibh m ’a thimchioil, teagamh gu bheil aon do’n dà ni so a’ tachairt. Tha e soilleir gu leoir gu bheil an talamh, no na neamhan, a’tionndadh mu’n cuairt, aon char anns na ceithir-uaire-fichead. O’n dealbh so chithear gum bi coslas nan speur an t-aon ni, co dhiubh is e an talamh na iadsan a tha a ’tionndadh mu’n cuairt. Abair gur e meadhon an dealbha, A B C D, an talamh, agus

---

[21] an taobh a mach, a b c d, na speuran. Abair gu bheil neach air an talamh aig A; ’se oir nan speur aige-san B agus D; agus mar sin chi e, ma ’se an là e, a’ ghrian G ag éirigh, mar gu’m b’ann aig B: no, ma ’s i’n oidhche a th’ ann, tha na rionnagan aig b aig oir nan speur, air an dara laimh, agus iadsan aig d air an laimh eile. Tha iadsan aig a air druim an adhair, no ann am mullach nan speur. A nis abair gu bheil an neach so, ann an gluasad an talaimh air aisil, agus gun fhaireachdainn aig air, do bhrigh gu bheil an t-adhar agus gach ni m’a thimchioll air an giulan mu’n cuairt leis na shiubhal, air gluasad mu’n cuairt, o A gu B, an sin tha a ’ghrian G, no na reultan aig b, mar gu’m biodh iad air éirigh an aird ceum an deigh ceum, gus am bheil iad a nis aig druim an adhair: agus mar a tha ’n spot so do’n talamh a’gluasad a chum C, tha na reultan aig b, mar gum b’ ann air tionndadh mu ’n cuairt an rathad eile, gus am bheil iad a nis aig oir-nan-speur air an taobh an iar. Uaith so chithear leinn gur e ’n t-aon choslas a tha air fhaicinn anns na speuran co dhiu a tha ’n talamh a’ roladh air aisil ris an ear, no na speuran a’ tionndadh ris an iar.

Mar a dh’ ainmich sinn roimhe, tha, mata, aon chuid an talamh no na neamhan a’ cuir car dhiubh anns na ceithir uaire fichead.

Ma ’se an talamh a tha’ tionndadh anns an tìm so, feumaidh, do bhrigh agus gur e thomhas m ’a thimchioll còr agus 24,000 mìle, gu bheil cuibhrionn

---

[22] d ’a uachdar a’ gluasad tuille is 1000 mìle anns an uair. Tha ’n gluasad so ni ’s luaithe na tha sinn cleachdta ri fhaicinn, agus mar so faodaidh nach bi e air a chreidsinn le cuid gur comasach dha bhi. Do bhrigh nach eil ni air bith is gnàth leo bhi faicinn mu ’n cuairt doibh a’ siubhal co luath, tha iad am beachd nach mò a tha e comasach gu’m biodh an cuspair so. Ach cha ’n ’eil iad a ’toirt fainear le bhi ’g àicheadh an ni so, gum feum iad a bhi’ creidsinn ni gu mòr as neo-choltaiche. Cha ’n fhaodar àicheadh gu bheil gluasad ann, an dara cuid ’sna neamha na anns an talamh—gu bheil aon diubh a’ cuir car dheth anns na ceithir uaire fichead. Mur ’eil an talamh ma ta a ’cuir car dheth, feumaidh gu bheil na neamha. Ma ’s iad na neamhan a tha ’gluasad, cia co luath ’sa tha ’n gluasad sin. Ma ghabhas sinn beachd a rìs air dealbh 2, chi sinn a’ chùis so ni’s soilleire. Abair gur e A B C D an talamh, agus G a ghrian, tha e soilleir gu leoir ma ’si a’ ghrian a tha’ dol timchioll an talaimh, gu bheil astar is mó aice ri ’thriall na bhiodh aig uachdar an talaimh a ’gluasad air aisil, do bhrigh gu bheil i a ’gluasad ann an cuairt is mò. Tha fios againn mar a dh’ ainmich sinn, ma ’se an talamh a tha a’ gluasad gur e còr agus 24,000 mìle an t-astar a dh’ fheumas gach earrann d’a uachdar a dheanamh ann an car iomlan, ’se sin, anns na ceithir uaire fichead. Ma ’s i, ma ta, a’ ghrian a tha’ siubhal timchioll an talaimh, ciod e ’n t-astar a dh fheumas ise a dheanamh anns an ùine cheudna. ’Se a céin cuig deug

---

[23] agus ceithir fichead muillion ^{[Cha ’neil e ro-fhurasda do ’n inntinn a ghabhail a stigh cia co anabarrach mòr ’sa tha ’n àireamh so, muillion, ’se sin mìle do mhìltean. Chum ni-eigin do bhreithneachadh a thoirt dhuit air a so, “Smuainich ciod an ùine a ghabhadh tu a cunntadh muillion do dhaoine nan robh iad ’dol seachad ort air an rathad mhòr. Abair gu ’n robh tri fichead dhiubh ’dol seachad ort na h-uile mionaid, agus gu ’n robh thu g ’an cunntadh, gun stad, deich uairean anns na h-uile latha, ghabhadh tu mìos mu ’n rachadh an aon mhuillion gu h-iomlan seachad ort!” ]} (95,000,000) mìle o’n talamh, agus air an aobhar sin, ma ’s ise a tha a’gluasad mu thimchioll-san, feumaidh gu bheil i a’ siubhal anns a’ chuairt so, còr agus 590,000,000 mìle anns na ceithir uaire fichead; se sin, cha ’n e 1000 mìle ’san uair, mar a thubhairt sinn a bha ’n talamh a’ gluasad, ach ceithir thar fhichead muillion mìle (24,000,000) ’san ùine sin, ni gun teagamh is neo-choltaiche. Bha e do-chreidsinn leat gun robh cuspair co mòr ris an talamh a ’gluasad co luath ri 1000 mìle ’san uair, ach nach eil e gu mòr ni’s do-chreidsinne gum biodh an cuspair so—am ball mòr so 1,400,000 uair ni’s mò na ’n talamh, a ’ruith ’na chuairt còr agus 24,000,000 mìle ’san uair? Mar an ceudna tha ’n t-aon is dlùithe dhuinn do na reultan suidhichte tuille agus 20,000,000,000,000 mìle uainn, agus mar sin, ma tha ’n leughadair fathasd a’ smuaineachadh gur iad na speuran gu h-àrd a tha ’dol timchioll an talaimh, feumaidh gu bheil na reultan so a’gluasad 1400,000,000 mìle (ceithir ceud

---

[24] deug muillion) ann an tiota (second). Mar a leig sinn ris cheana, leis an dealbh a chuir sinn f’ar comhair, bithidh an coslas an t-aon ni, co dhiu a tha ’n talamh a ’gluasad am meadhon nan speur, no na speuran timchioll an talaimh. Nach eile e mata ni ’s usa ’chreidsinn gur e ’n talamh a tha a’gluasad?

Tha ùghdair ainmeil anns a’ Bheurla a’ labhairt mu’n ni so anns an t-samhladh a leanas: Nach biodhmaid ga chunntas na ni aimideach nam biodh neach a’ cuir air a cois beairt-innleachd leis am biodh an luidheir agus an teine air an toirt mu’n cuairt air eun a bha gu bhi air a’ ròsdadh, a chum agus gum biodh gach taobh fa leth dheth air a dheasachadh, an àite innleachd a bhiodh co furasda a dheanamh, leis am biodh an t-eun a’ tionndadh mu’n cuairt a chum a bhi air a’ ròsdadh gach cuibhrionn deth fa seach le teas an teine? Gun teagamh bhiodh e air a ràdh, Nach robh fìor ghliocas air a thaisbeanadh leis an ni so idir—nach robh ann ach obair chearbach gun fhéum. Am bi sinn mata a’ smuaineachadh gun d’thugadh an t-Uile-chumhachdach air na bheil do shaoghail mhòra anns an iarmailt a bhi a’ ruith timchioll a’ bhuill so do’n chruitheachd air am bheil againne ar còmhnaidh, airson aobhar a bhiodh air a chuir an gniomh a’ cheart co math le bhi a’ tionndadh na cruinne so féin air a h-aisil? Bithidh e soilleir do gach neach ma theid cuspair cruinn a thionndadh air aisil, no dheilg, f’a chomhair coinnle, gum faigh gach earrann do’n

---

[25] chuspair sin fa seach solus agus teas na coinnle, co math agus ge do bhiodh a’ choinneal air a’ giùlan mu thimchioll a’ chuspair. ’S amhluidh a ta e do thaobh an talaimh agus na gréine.

A rìs, ann an cumadh an talaimh tha dearbhadh eile againn air a’ ghluasad air aisil. Tha e air a dhearbhadh gu soilleir, gu bheil aomadh aig gach meall a tha air a thionndadh gu clis air aisil gu bhi a’ bolgadh a mach mu thimchioll a mheadhoin, agus a’ fàs ni-eigin còmhnard aig cinn na h-aisil. ’Se so dìreach cumadh an talaimh, mar a leig sinn ris cheana; cha ’n ’eil e gu h-iomlan cruinn, ach a’bolgadh a mach aig a’ Chearcall-mheadhoin, agus air a’ leudachadh aig na h-aisil. ’Se so mar an ceudna cumadh nam Planaidean eile, a tha air am faicinn gu soilleir le gloine-amhairc a bhi a’ tionndadh air an aisil, agus mar so a’ sealbhachadh air gach taobh solus agus teas na gréine.

Tha cuid do reultan anns an iarmailt, agus an àireamh gu mòr is mò, ris an canar reultan suidhichte, no socruichte, do bhrigh gu bheil iad a ghnath air am faicinn anns an aon suidheachadh do thaobh càch a chéile. Tha àireamh bheag eile do reultan ann a tha ’g atharrachadh an ionaid do thaobh suidheachadh nan reultan eile, agus air an aobhar so ris an canar planaidean no reultan siubhlach. ’Se ’s ciall do’n fhocal Planaidean, Seachranaichean. Mar so goirear do reultan a’Chrann-Arain, na Slait-thomhais, agus Grunnan no Grioglachan nan Seachd-Rionnag, Reultan Suidhichte, ach goirear do Reul na maidne,

---

[26] no Reul a’ bhuachaille, mar a chanar dhith ’an cuid do àitibh, agus do Mhars, is beagan do reultaibh eile, Planaidean. Ach gheibh sinn tuille mìneachadh air so, nuair a theid sinn ni’s faide air ar n-aghaidh anns an leabhar.

An uair a tha sinn a’ toirt fainear gu bheil a’ ghrian, a’ ghealach, agus na planaidean eile air am bheil sinn comasach air a bhi ’gabhail beachd le gloineachan, a’ tionndadh air an aisil, tha sinn a’ co-dhùnadh gu bheil a’ phlanaid so air am bheil againne ar còmhnuidh a’ deanamh an ni ceudna.

’Si ’n argumaid ma dheireadh a bheir sinn air aghaidh air a’ phuinc so, gu bheil clach, a tha ’tuiteam o ’n taobh an ear do mhullach tùir, no stiopaill àird, a’ tighinn a dh’ ionnsuidh an làir, cha ’n ann aig bonn an tùir, mar a shaoileamaid a bhitheadh i, agus mar gun teagamh a bhitheadh i, nam biodh an talamh stéighichte, ach a mach astar beag uaith. Cha’n eil mìneachadh air bith air a so, ach le bhi ’gabhail a stigh roladh an talaimh air aisil. Ach ma cheadaicheas sinn an ni so, tha e so-thuigsinn. Tha mullach an tùir ni ’s faide a mach o chridhe, no aisil an talaimh, na a’ bhonn, agus mar so do bhrigh gu bheil e ’gluasad ann an cuairt is mò, feumaidh gu bheil e ’gluasad ni’s luaithe, agus a’ comhpairteachadh siubhal is cabhagaiche ris a’ chloich na bhiodh aice air uachdar an talaimh; agus air dhith an siubhal so fhaotainn, tha i a’ cumail air a h-aghaidh ni’s luaithe na uachdar an talaimh, agus mar so a’

---

[27] tuiteam, cha ’n ann aig a’ bhonn, ach beagan a mach uaith, air an taobh an ear dheth.

Theagamh gu bheil an leughadair ag ràdh, Tha na h-argumaidean sin gle dhàicheil, ach na dheigh sin uile, cha’n fhaod sinn a bhi ’creidsinn ni a tha calg-dhìreach an aghaidh fòghluim ar sùilean. Nach ’eil e air fhaicinn leinn gu soilleir, gu bheil a’ ghrian agus na réultan a’ triall mu’n cuairt air an talamh o ’n ear gu ’n iar? Cha ’n ’eil sinn ag iarraidh àicheadh nach e so teisteas do shùilean: agus mur ’eil do shuilean ga d’ mhealladh aig àm air bith eile, cha ’n iarr sinn ort a bhi ’cuir cùl ri ’n teisteas anns an ni so. Gidheadh, ma dhearbhas sinn ort gu bheil iad ga d ’mhealladh ann an nithibh eile, ’se theireamaid, Bi air d ’fhaicill: faic nach ’eil iad ga d’ threòrachadh ann an slighe cheàrr do thaobh an ni so cuideachd.

Nach robh thu riamh ’ad sheasamh air ceithe agus long a’ seoladh uaithe? Air dhuit do shùil a bhi air an long, nach do shaoil thu, ’sa cheud dol a mach, gu’m b’e an ceithe a bha a ’gluasad agus nach b’i an long? An do sheol thu riamh air “Canal,” nach do shaoil thu, ’nuair a dh ’amhairc thu thairis air taobh a’ bhàta, gur h-i a’ bhruach a bha ’gluasad, agus nach b’i am bàta anns an robh thu ’ad shuidhe? Nach cuimhne leat do shùil a thogail suas ris a’ ghealaich air oidhche stoirmeil, agus thu ’m beachd gum fac thu i a’ ruith le cabhaig mhòir seachad air na neoil? Gidheadh ma sheall thu ni’s furachaile rithe ann an aon sreath ri craobh, luidheir, no

---

[28] cuspair àrd sam bith, chunnaic thu’n sin nach b’i a’ ghealach a bha ’ruith seachad air na neoil, ach na neoil seachad air a’ ghealaich. Ma chuir do shùilean am mearachd thu anns na nithibh so, agus gu’m b’ann a mhàin le sealltuinn ni’s cùramaiche ris a’ chùis a bha thu air do chuir ceart, nach d-thig e dhuit t’ inntinn fhosgladh do na h-argumaidean a chuir sinn fa d’chomhair gu bhi ’dearbhadh an teagaisg so?

Theagamh gu bheil an ni so a’ tighinn ann an inntinn an leughadair: —Ma tha an talamh a’ dol mu ’n cuairt air a’ mhodh so, cionnus a tha sinn gu tèaruinte a’ seasamh air’ aghaidh, anns gach suidheachadh anns am faod e bhi? Feumaidh ann an dà uair dheug na dheigh so, gum bi a’ cheart taobh a tha ri mullach nan speur aig an àm so mar gum b’ ann fuidhe. Cionnus, mata, nach eil sinn a’ tuiteam dheth? Thugamaid fainear, tha lagh, no reachd àraidh air a chuir leis a’ Chruithfhear anns gach cearna do ’n chruthachadh, leis am bheil comas aig gach uile chuspair, a réir a mheudachd, a bhi ’tàladh chuspairean eile d’a ionnsuidh. Leis an lagh so tha gach ni air uachdar, no dlù air uachdar an talaimh air a tharruing rathad cridhe an talaimh. ’S ann leis an lagh a tha ’n so a tha a’ chlach, a tha thu’ tilgeil suas anns an adhar, a’ pilleadh a nuas a dh’ionnsuidh an talaimh a rìs. ’Se so an reachd is aobhar gu bheil an neach a tha’ feuchainn ri leum an àird air a tharruing gu clis d’a aindeoin air ais a rìs. ’Se so an lagh a tha ’tarruing a nuas as na neoil an uisge, a

---

[29] tha a’ mathachadh agus ag ùrachadh an talaimh. Goirear dheth Comas-tàlaidh. Tha’n comas-tàlaidh so, le gliocas an Tighearna, anns a’ cheart tomhas a tha comh-fhreagarrach ri comhfhurtachd a chreutairean. Nam biodh e ni bu làidire bhiodh e ’na eallaich throm a bhi a’ gluasad air uachdar an talaimh: nam b’ann ni b’anmhuinne cha bhiodh tèaruinteachd aig a’ chreutair ’na ghluasad; bhiodh e ullamh gu bhi teicheadh air falbh dhe’n talamh gu h-iomlan. Cha bhiodh seasamh cinnteach idir aige. Ach anns an tomhas neairt a thug an Cruithfhear do’n chomas-tàlaidh so, tha làn shàbhailteachd againn anns gach suidheachadh anns am feud an talamh a bhi: oir tha’n aon neart, ’gar cumail ris an talamh aig gach aon àm, co dhiu a tha sinne a’ saoilsinn gu bheil an taobh air am bheil sinn os a’ cheann na fuidhe. Oir ann an Reul-eòlas cha ’n ’eil dà-rìreadh shuas agus shios idir.

Nach neònach leat mar tha a’chuileag comasach air coiseachd gu tèaruinte air mullach an t-seòmair? Nach faic thu’n so reachd leis am bheil Dia ’toirt tèaruinteachd d’a chreutairibh, eadhon ann an suidheachadh a shaoileadh tu a bhiodh iad ann an cunnart?

Dh’fhaodamaid a bhi ’cuir sios còmhdachaidh eile air a’ chùis so, ach mur ’eil sinn air ar mealladh, is leoir iad so, eadhon airson a Ghàidhil is reasgaiche.

Thubhairt sinn gu bheil mar an ceudna gluasad bliadhnail aig an talamh timchioll na gréine, co math ri gluasad lathail timchioll air aisil.

---

[30]

Ma ghabhas sinn beachd air suidheachadh na gréine ann am measg nan reultan—ni a tha furasda a dheanamh le gloine-amhairc; oir leis an inneal so chi sinn na rionnagan aig teas a’ mheadhoin là—chi sinn gu soilleir gu bheil i, a réir coltais, a’ gluasad an ear. B’urrainn duinn an gluasad so a thoirt fainear do thaobh nan reultan le beachdachadh oirre tre shimealair àrd, no tre shlochd domhain anns an talamh, abair tre tholl-guail. Tha boillsgeadh na gréine air a thoirt air falbh o na sùilibh, a tha mar so a’ sealltuinn ris an adhar, air chor agus gum faicear leo gu soilleir, aig teas a mheadhoin là, na rionnagan a dh’fhaodas tighinn ann an sreath ri beul an t-sluic tre am bheil iad ag amharc. Gabhamaid beachd air suidheachadh na gréine do thaobh an reul air am bheil mar so ar sùil, agus chi sinn ann an ùine gle bheag gu bheil i’ triall an taobh an ear dheth. Tha i a’ cumail air a h-aghaidh ann an cuairt nan speur air a mhodh so, gus, ann an ceann bliadhna thìm, a’ bheil i air tighinn a dh’ ionnsuidh a’ cheart suidheachadh do thaobh an reul sin anns an robh i, an uair a bheachdaich sinn oirre an toiseach. Uaith so tha e soilleir gu bheil a’ ghrian a’ deanamh gluasad bliadhnail timchioll an talaimh, no gu bheil an talamh a’ gluasad timchioll na gréine anns an ùine sin. Ma their sinn gu bheil an talamh gu socrach—gur h-i a’ ghrian a tha a’ gluasad m’a thimchioll-san, an sin, chi sinn anns na planaidean eile, gluasadan air nach urradh dhuinn cunntas a thoirt. Tha iad a’ ruith a null agus a nall, air an ais agus air an aghaidh,

---

[31] a’ dol seachad air a chéile, mar sud agus mar so, gun ordugh gun rian; air chor agus gu bheil air fhaicinn leinn mi-riaghailt anns a’ chuibhrionn so do chruitheachd Dhé, a tha gu h-iomlan neo-choltach ri oibribh eile an Tì ghlic agus ghlòr-mhoir sin.

Ma shiubhlas sinn gu cabhagach, abair ann an carbad, seachad air taobh coille, chi sinn, air dhuinn amharc ris na craobhan sin, mar gum biodh gluasad gle iongantach agus neo-rianail nam measg. Tha iad mur gum b’ann, a’ gluasad air an ais agus air an aghaidh, a réir an astair o ’n t-sùil aig an àm. Tha mar an ceudna gluasadan air am faicinn am measg nam planaidean, nach ’eil idir a co-chòrdadh ri oibribh òrdail an Uile-chumhachdaich, co fad agus a tha sinn a’ meas an talaimh mar aig fois, agus a’ ghrian ’s na reultan a’ siubhal m’a thimchioll; ach co luath ’sa tha sinn a’ gabhail a stigh gluasad an talaimh timchioll na gréine, tha am mi-ordugh a tha sud air a thionndadh gu rian—tha am mi-riaghailt air an do labhair sinn, air a’ faicinn a bhi na h-ordugh, a tha làn airidh air gliocas a’ Chruithfhir.

A rìs, tha e dearbh-chinnteach gu bheil Mercurius, Bhenus, Mars, Iupiter, agus na saoghail eile a tha a’ mealtuinn teas agus soluis na gréine againne, a’gluasad m’a timchioll, ann an cuairtean, a tha, cuid diubh ni’s faisge, agus cuid diubh ni’s faide uaipe: agus uaith so nach ’eil e coltach mar an ceudna, gu bheil an cruinne so air am bheil againne ar crannchur, ’a triall timchioll a chuspair cheudna cosmhuil ri a chompanaich?

---

[32]

Aon chòmhdach eile fathasd. Ann an àite air bith eile do’n chruitheachd cha’n fhaicear cuspair is mò a’gluasad mu ’n cuairt air cuspair is lugha. Tha na planaidean eile, a tha co beag, ann an coimeas ris a’ ghréin, mar a dh’ ainmich sinn cheana a’ gluasad mu ’n cuairt oirre-se, agus cha ’n e ise mu ’n cuairt orra-san. Tha gealaichean Shatuirn agus Uranuis, a’ gluasad m’an timchioll-san, agus cha ’n e iadsan mu thimchioll an gealaichean. Tha e air fhaicinn gu soilleir gu bheil a’ ghealach air an gnath leinn fein a bhi ag amharc, a’ gluasad mu’n cuairt an talaimh, agus cha ’n e an talamh mu’n cuairt na gealaiche. ’N uair mata a bheir sinn fainear gu bheil a’ ghrian muillion gu leth uair ni’s mò na’n talamh, nach eil e nadurra dhuinn a cho-dhunadh o na buill-sampuill a dh’ ainmich sinn, gur e ’n talamh a tha ’siubhal timchioll na gréine, agus nach i a ’ghrian timchioll an talaimh?

Air dhuinn mata an fhìrinn so—gu bheil an talamh a’ gluasad timchioll na gréine—a stéigheachadh (mar tha sinn an dòchas a rinn sinn) bheir sinn a nis fainear gu bheil an gluasad so co cabhagach ri 68,000 mìle anns an uair. Tha so gle shoilleir le bhi’ toirt fainear astar an talaimh ’na chuairt o’n ghréin. ’Se ’n t-astar sin 95,000,000 mìle. Uaith so cha ’n ’eil e duilich a chunntadh gum feum gu bheil an talamh anns an t-siubhal so a’ deanamh 68,000 mìle ’san uair.

Tha na criochan a leanas a’ sruthadh o na gluasadan so. O a ghluasad air aisil, anns am bheil e a’ cuir car dheth anns na ceithir-naire-fichead tha