CAIBIDIL IX.

ULLACHADH CATHA AN AIRM DHEIRG.

AM feadh a bha na Gàëil a’ gairm Rìgh Seumas na rìgh aig Crois Dhunéideinn bha Iain Cope a’ cuir an airm-dhéirg air tìr aig Dunbarr far na choinnich iad na trùpairean a theich roimh na Gàëil á Dunéideann. Dh’innis mi ann an àit’ eile de ’n Eachdraidh mar a theich na claghairean so gu Léibhte air a’ chiad sealladh a chunnaic iad de dh’ fheachd a’ Phrionnsa, ach is gann a sheas iad sa’ bhaile sin gus na ghlaodh balachan beag riu mar mhagadh— “Thugaibh na Gàëil!” Cho luath sa chual iad so chuir iad an cuid each n-an cruinn-leum agus cha do lasaich iad eang gus an d’ ràinig iad Preston-Pans a bha ma chùig mìle ’n earra-dheas air Dunéideann. ’S gann “gun do tharruinn iad anail fir òrain” ’san ionad sin, gus an cual’ iad, air leo— “Na Gàëil! na Gàëil!” air ball leum gach fear na dhiallaid, spuir iad an cuid each is cha do sheall iad as an deighe gus an d’ ràinig iad Beruig a Tuath. Air dhaibh a bhi nise fichead mìle bho Dhunéideann smaointich iad gu’m faodadh iad tearnadh bharr nan each, agus amharc mun cuairt daibh air son bìdhe, ’s iad air an claoidh le acras. Bha baide chaorach faisg air an àite anns na stad iad; thòisich iad air am marbhadh,

Thug an aiteam a theich á Dunéideann, an latha mu’n tàinig am Prionnsa a steach, coinneamh do dh’ Iain Cope mar an cianda aig Dunbarr; agus dh’ fhan iad maille ris an arm-dhearg; cha’n ann mar luchd-cogaidh, ach mar luchd-amhairc a’ Bhlàir.

Air an naoidheamh làtha diag de dhara mìos an Fhoghair, (b’ e sin an lathairne-mhàireach an deigh dhaibh a thighinn air tìr,) ghluais an t-arm-dearg chum coinneamh a thoirt do na Gàëil. Tha’ e air aithris gum bu bhreugha bha iad ag amharc air a mhàrsail, na coisichean ’s na marcaichean a’ lionadh a rathaid mhòir fad ioma mìle de’n t-slighe. Chruinnich muinntir na dùthch’ ás gach ionad a dh’ fhaicinn na h-àrmailt a bha nise gu catha a chur air machair shìochail Loudai. Cha b’ fhada ’bha’n t-àrm-dearg a triall mar so gus na phill Morair Loudon ceum air ais, agus ghlaodh e gu’n robh e faicinn nan Gàël a tighinn ’n-an codhail le treun choiseachd, —thuirt Iain Cope gum be bharail gu’n robh e nis’ air làraich mhath air an cinn agus gun deanadh e dìchioll air a cumail.