QUEBEC, &c .

Cha ruig leas sùil a bhi aig an fhear-imrich, a bheir “linne nam bàrc” air gus a dhol do dh’America rathad Qhuebec, gu’m bi e ’san dùthaich ’nuair a chì e ’m fearann idir, no gu’m bi an acarsaid aig làimh ’nuair a gheibh e ’staigh air beul na h-aibhne(St Lawrence)oir cha’n ann á amar-eilich a tha ’ga taomachadh fhéin. Cha’n ann, gun teagamh; agus tha e feumail araon do luchd-malairt, agus do luchd-imrich, gu’m fac’ am Freasdal iomchaidh gur ann le troma cheum socrach tha ise ’gabhail na slighe

’nuair tha i a’ tighinn a thilgeadh a’ braoin sa’ chuan; oir nam faigheadh i òrdugh an t-asdar a bha roimhpe chur na déigh ann an luathas nan eang, chuireadh toit a h-analach ceud mìle, air bheag sam bith, de’innis-fhalaich nan ròn air ghoil ’nuair ruigeadh i. ’S carson nach deanadh i so uile, agus tuille n’am b-fheudar e, ’nuair tha i fhéin beul ri ceud mìle air leud, m’an gabh i os-laimh a ràdh, “So mo cheann-uidhe-sa?” Bheir so beachd iomchaidh do’n fhear-imrich air farsuinneachd na dùcha tha comasach air an amar so ’chumail an còmhnuidh làn, agus gu sònruichte ’nuair dh’ìnnnseas mi dha, ged a bheireadh e ceud latha a’ coiseachd suas ri ’bruaich, aig fichead mìle ’san latha (agus bhiobh sin ni’s leòir feadh choilltean, àllt, &c . ), nach eil fhios agam nach b-usadh leis a ghnùis a chuir ris na dh’fhàgadh e ’na dhéigh no ris ’na bhiodh roimh dh’i.

’Nuair a ruigeas am fear-ìmrich bàgh naSt . Lawrence,tha e a’ fàgailCape Breton ’na dhéigh air a làimh chlì, agusNewfoundlandair a làimh dheis. Tha Quebec seòladh shea làtha, no theagamh seòladh shea seachdainean, mar bi an soirbheas cothromach, os-ceann so; agus chì an Gael nitheannan glè choltach, agus nitheannan glè mhì-choltach, ris na dh’fhagas e bhos, mu’n ruig e sin. Chì e beanntan a’ togail an cinn, mar gu’m biodh iad a’ feuchuinn ri bhi n’a b-àirde sealladh no croinn na frìthe. Tha iad so ro choltach ri beanntaibh na h-Alba, fad uatha. Ach ’nuair a dhlùthaicheas am fear-ìmrich, chì e gun tug

croinn agus geuga na doire buaidh orr’, oir tha ’choille ’mach r’am mullach cho fad ’sa leigeas am ploc talmhainn is àirde i. ’Nuair a dh’fhàgas e Eilein Anticost, ástar latha no dhà na dhéigh, còlaichidh ceann-iùil coimheach e, ni a stiùireadh sàbhailte staigh do Qhuebec. Caomhnaidh sin mo chomhairle-sa ’n tràs; iomesin, bheir mi gu tìr orm, a sholaradh chairtealan a bhios aige ’nuair a ruigeas e.

’Nuair a ruigeas luchd-imrich an cala miannaichte, ’s àbhaist do chinn-theaghlaichean agus do ghillean òga bhi ro ullamh air a dhol air tìr, agus an cuid ’san cuideachd fhàgail air bòrd an t-soithich—cleachda nach eil idir ceart. Gidheadh, tha fios agam gu’m bi na Gaeil nach eil cleachdta ri bhi aig fairge ullamh air tuiteam ’sa mhearachd so; agus o’n a tha, theirinn, ’nuair a theid neach air tìr, gun e ’dhol ann mar neach a bhiodh ri falaghà, ach mar neach a bhiodh air ceann gnothaich—gach taigh air nach fhaicear coslas glan, eireachdail air an taobh a mach, eadar bhallaichean, uinneagan, agus chòmhlaichean, a sheachnadh; agus ged a bhitheadh aogas taighe leth-ghlan, ma chithear fear na dhà de dhaoine misgeach a’ tuisleachadh mu’n stairsnich, agus muinntir mhi-chonnar ’nan seasamh ’an dorsaibh nan seòmar, dà-thaobh an roimh-ionaid a’ gàireacaich riu, is còir a shèunadh. Na gabhadh neach air gu bheil e air ùr-a- thigh’n thar fairge, air neo gabhar brăth air. Cha neil feum sam bith do neach a dhol ’ga fhaosaid fhéin ri coig-

reach ’an Quebec. Fiosraicheadh neach, ann am beagan de thaighean còire-coltach, càit’ an saoire ’gheibh e cairtealan da fhein agus d’a theaghlach car òidhche no dhà; agus ’nuair a riaraicheas e ìnntinn fhéin air a phuinc so, pilleadh e dh’ionnsaidh an t-soithich. Thoireadh e gach ni bhios aige gu tìr, agus biodh e ro fhaicilleach, oir tha muinntir ’an so d’an ceaird-chosnaidh bhi ’spùineadh nan coigreach. Mar so, faodaidh neach crionnta buil mhath a dheanamh de’n ùine ’sam bheil iomadh fear a’ call n’as fhiach e’n t-saoghal, mar a chunnaic mis’ a’ tachairt ’an so roimh. Cha chòir do neach a bhios air tì ’dhol suas an dùthaich bheag de dhàil a dheanamh ’an Quebec; gidheadh cha mhisd e latha na dhà a dheanamh a chăs, an déigh a bhi còig, no ma’ dh’aoite seachd seachdainean, air a mhuir. Cha neil am biadh daor ann, agus tha iomadh ni is airidh air a dhol ’ga fhaicinn tiomchioll Qhuebec. Chì am fear-imrich mòran nitheannan a bhios annasach dha an sin. Tha na taighean air an tubhadh le staoin, ann an aìt na sgleut a th’orr’ an so; agus ged nach eil a cheud chuid a thachras ris de’n bhaile anabarach tlachdmhor, ’nuair a dhìreas e mach ri’ bhraighe, gheibh e sealladh ciatach de’n abhainn agus de’n dùthaich mu’n cuairt. Chi eSt Rooksri taobh a’ bhàigh m’a thuath air, agus Liverpool Ùr dìreach fa-chomhair, taobh eile na h-àibhne. ’Nuair a bhios a ghrian a’ boisgeadh air aitreabh nam bailtean so, bi’dh dearrsadh anabarach àillidh as an staoin a th’air a mullach, gu sonruicht’ an

déigh mheadhon-latha, ’nuair a chromas a ghrian ’san iar. Ma ’dhìreas e gu Còmhnardan Abrahaim, os-ceann a’ bhaile, cha ’nè sealladh is tàire. Tha mòran de luchd-siubhail ag ràdh, gur e so àit is boiche ’chunnaic iad riamh; agus cha neil mi ’n dùil gun abair neach sam bith a chìth e, gun tug aon duine tuille ’sa chòir de cliù dha air an dòigh sin. Air mo shon-sa dheth, mur bè gun robh eachdraidh beatha a bhàird agam, cha chreidinn nach ann air Còmhnardan Abrahaim a bha e ’nuair a sheinn e—

“Gach sràid is àillidh grìneachan,
Mar phalace rìgh r’an cuartachadh;”

agus cha chreid mi fhathast nach ann a’ bruadaradh air féin, no air àiteiginn eile ro choltach ris, a bha e ’nuair a phonc e na facail sin. Cotharaichear a mach an so do’n fhear-ìmrich far an do thuit, agus far an do thiolaiceadh, an cath-mhìleadh ainmeil agus urramach, Wolfe; maille ri iomadh àit eile anns na thachair nitheannan mòra agus iongantach, ann an streup nan sàr, air an làtha sin. Gheibhear deadh shealladh de’n Dùn an so cuideachd—an t-aon daighneach, tha mi ’n dùil, is treasa th’aig Breatann, ged is iomadh àit anns sa’ bheil cnòda fearainn aic’, ach Gibralter a mhàin a sheachnadh. Ach cha’n ann le ìnnleachd dhaoine rinneadh cho làidir e; bha e gu nàdarrail fregarach air-son an fheuma so. Cha’n urrainn dómh a’ ràdh cia-meud an àird a th’ann; ach tha e uile choltach leam gu’ bheil

bearradh a chnoic air am bheil e air a thogail, a thrì àird ris a chreig air am bheil Caisteal Dhùn-eideinn air a thogail. Tha an cnoc so cho fagus do’n abhainn, is nach eil rùm ach aig aon streath de thaighean, agus aig ceum aimhleathan rathaid ri bhonn, air an dàrna taobh; agus tha a chreag a tha ’na aghaidh cho corrach, is nach gabh dìreadh rithe ach le fàradh. Mar so, tha e soirbh ri thuigsinn nach eil an daighneach so furasd a’ thoirt a mach bhàrr tìre; agus bharr an uisge bhiodh e eu-comasach, oir shaolainn, ged nach biodh gu h-àrd ach sgioba bhalach, le càrn chlach a bhi goireasach riu, gun cuireadh iad an càbhlach bu treasa a sheol riamh air aghaidh cuain do’n aigeal. Cha neil an abhainn ro leathan an so, is cha mhò tha i ’ruith ro bhras. Is bàtaichean-toite tha ’g aisig tarsuinn eadar Quebec agus Liverpool Ur; ach tha bàtaichean eile de gach seorsa lionmhor n’is leòir, ris gach gnè chosnaidh a gheibh iad mu thimchioll a bhaile; agus bi’dh na ceudan de shoithichean Breatannach ann fad an t-sàmhraidh ’san fhoghair, ag iarraidh fiodha, &c . Tha iasg ro phailt air an abhainn so gu leir; agus tha sin anbarach goireasach do luchd-àiteachaidh Chanada Iochdrach, oir cha mhòr diubhsan a dh’itheas feòil car ùine àraidh ’as t-earrach—se sin, o òidhch’ Inide gu latha Caisge. Mar so, ged tha’n t-iasg pailt, tha e glè mhiaghail ac; ach, air an làimh eile, tha so ’fàgail na feola ni’s saoire.