GUTH O MHACTALLA.

A THEACHDAIRE RUIN,

Fhir spreigeadh na Gàilig, fhir sgapadh nan sgleò—mìn-fhras a’ chéitein air an fhearann thartmhor—ceòlraidh bhinn nam preas anns an fheasgar shamhraidh—sgeula na h-aimsir a dh’ fhalbh—caraid nan Gàidheal!

Chuir e aiteas air mo chridhe ’nuair chuala mi gu’n do dhùisg sibh as ’ur suain. Tha dòchas agam gu’n éirich gach Gàidheal a’s airidh air an ainm mhór sin leibh, mar aon duine—mar thonnan atmhor a’ chuain, ’nuair sheallas an aird -an -iar le gruaim, a’ sìor-ruith a dh’aon taobh; agus gu’n dean iad airson an àil ri teachd, mar rinn ar n’ athraiche air ar son-ne, ’se sin cliù nam fineachan a chumail suas. Air mo shon féin deth fhad’sa theid mo neart seasaidh mi ’h-aon; agus ma thuiteas mi ’n aobhar mo dhùthcha, tha fhios a’m gur h-e sin an latha’s àirde ’dh’éireas mi!

Nuair chunnaic Cesar coigrich air sràidean àrd-bhaile na Ròimhe, a’ cnìodachadh, agus a’ pògadh chon agus apachan dh’ fharraid e, an robh clann idir aig mnathan na dùthcha as an d’ thàinig iad? Thuirt e so mar achmhasan do dhaoine bha ’caitheamh air brùidibh, a’ ghràidh agus a’ chaomhalachd a bhuineas do’n chinne-daonna amhàin. Air an dòigh cheudna thig do’n Teachdaire achmhasan a thoirt dhoibhsan a tha ’leagail an aigni’ean air cuspairibh faoine, agus a’ caitheamh buaidhean glòrmhor an anama ag iarraidh eòlais a b’fhearr dhoibh uapa.

Tha mi féin a’ cur romham gu’n toir mi dhuibh, o àm gu h-àm, ma

Air an dòigh so feudaidh an Gàidheal is leth-oiriche ann an tir nam beann an oidhche gheamhraidh a chaitheamh maille ri Cicero, ri Solon, ri Demosthenes, ri Socrates, agus a nis agus a rithist le diadhairean aimneil a dh’fhuiling bàs airson an aidmheil,— “Stad, stad!” arsa sibhse “Cò thusa? c’àit ’an d’fhuair thusa ’n t-eòlas so?” A Theachdair’ ùiseil, cha’n fheud e bith gur coigreach sibh do Mhactalla! B’ eòlach mise’ n Dunbheagain. Bha mi ’san Stalla-bhàin os ceann na h-aibhne móire ’nuair a ghlaodh Adhamh ri Eubh, “Thig an so, ’s cnàimh de m’ chnàimh thu!” Bha mi sa’ Chraig-dhuibh là blar-a’ -chasgraidh ’nuair a ghlaodh Iosua “A ghrian air Gibeon stad, agus thusa’ ghealach!” Bha mi’m chluais-fhianuis air éubh dhubhach na h-Eiphit an oidhchc a sgriosadh na ceud-ghin; agus air a’ chuis-ghàire sin, a chuir na cànain troimh a cheile aig togail Tùr Bhàbeil, —cha robh clachair mu thogail turraidean mòra Mhemf, agus Bheulusc, —ionghnadh an t-saoghail, nach b’aithne dhomh air ’ainm, agus cha robh cànain air an t-saoghgal riamh nach do labhair mi!— ’S iomadh òran binn a dh’ionnsuich mi o bhuachaillean Thyre agus Charthage, na Gréige agus na Ròimhe. ’Nuair a bha ’n freiceadan-dubh a’ dol sìos do’n bhlàr, là Fontenoi, chluinnte mo ribheid ’s mo dhos, agus mo “hussa,” ’gam brosnachadh gu mire-chatha, a chuir fuar-chrith agus gairisinn a’ bhàis air an nàmhaid! Tuigidh sibh a nis, tha mi’n dùil, a Theachddaire, có mì, agus cia as m’ fhiosrachadh. Ma ghabhas so deanamh, cluinnidh sibh uam air an ath mhìos. A’ guidhe gu’m faigheadh ’ur claidheamh truaill ann an druim ’ur naimhde—gu’n ceannsaicheadh srìan ur n’ eòlais borb-each an aineolais, —gu’n sgathadh deàlradh ’ur lainne dùibhre na cealgaireachd—agus gu’n sniomhadh sibh a’ Bhìrlinn dhealbhach gu h-uallach, air bharra-thonna glasa bàiteach na tiolpadaireachd; soraidh leibh.

MACTALLA.

GLASCHO, An deicheamh mios 1835.