LEABHRAICHEAN ÙRA GAILIG.

CLARSACH NAM BEANN, le Eóghan MacCola.

Chuir ùghdar an leabhair so mar fhiachaibh oirnn barail a thoirt air an earrainn Ghàilig d’a leabhar. ’Se ar dleasnas do’n luchd-leughaidh so a dheanamh, agus ’se ar dleasnas cuideachd barail fhìor a thoirt, gun chlaon-bhreith gun leth-bhreith. Tha dara leth an leabhair so ann am Beurla agus an leth eile sa’ Ghàilig. ’Se ’s luach dha 4s. 6d.; do neach nach urrainn an dà chànain a thuigsinn, uime sin, tha’n leabhar daor.

Tha “Clàrsach nam Beann” cosmhuil ri tìr nam beann—làn chnocabh a’s ghlacabh—sìthein bòidheach an so—monadh grànnda an sud; ann an so cluinnear ribheid cheòlmhor na smeòraich a’ seinn sìos na gréine—ròcail an ròcais agus rocadaich an fhithich an sud.

Faodaidh fìor chlàrsair fhaicinn a thiota nach ’eil anns an fhear-chluiche ach foghlumaiche, ach ’s foghlumaich’ e nam faigheadh e teagasg o mhaighstir math, agus gu’n gabhadh se e, a bhiodh ’na onair do’n cheòlraidh. Tha na teudan math, ach b’ fheairde cuid diubh an gleusadh ’s an teannachadh. Bheir sinn dearbhadh air so: faic taobh duilleig 97.

“O c’ àite ’m beil coimeas do m’ luaidh do ’m luaidh?
Mar ròs air uchd eala tha ’gruaidh, a gruaidh;
Clàr-aghaidh bu ghile
Na’m bainne ’ga shileadh
No ’ghrian ’s i gu laidhe ’s a’ chuan ’s a’ chuan.”

Cha’n eil amadan san dùthaich nach deanadh rann cho math ri so! Tha na coimeasan mi-nàdurra. Có riamh a chunnaic ròs air uchd eala? Có riamh a chunnaic “a’ ghrian” an àm dol fodha air dhath “bainne ’ga shileadh?” Tha e ’g radhainn a rithist gu bheil a mìn-ruisg “nis’ gile na’n t-aol na’n t-aol.” Abramaid gu bheil so fìor, ach có riamh a shaoil gu’m bu mhaise e? no abramaid gur maise e, ach nach uamharra bàsail an coimeas “an t-aol?”

An -tòran gaoil air fonn “Máiri Bhàn Og” taobh d. 220, cha ’n fhiach e a leughadh; cha ’n eil mìnead ’s cha ’n eil tomhas ann.

Cha ’n eil neach a chuireas a mach leabhar nach bu chòir dha aon de thrì cuspairean a bhi aige san amharc; ’s iad sin fiosrachadh, toilinntinn, no eòlas a thoirt seachad. O “Chlàrsach nam Beann” cha ’n fhaigh sinn moran fiosrachaidh no eòlais, ach air chinnte gheibh sinn toilinntinn o chuid dhi. Cha ’n eil inntinn air bith a chaidh a thilgeadh ann am molltair cheart nach dean toilinntinn ri smuaintibh arda air an seinn ann am briathrabh snasmhor réidh. ’Se so a rinn bardachd Oisein ainmeil feadh an t-saoghail; agus ma bhios MacCola beò gus am bi e co liath ri Oisein, agus gu’n tig nì eiginn mór ’na charamh, bàs “Seònaid” eile mar gu’m b’ eadh, có ’s urrainn innseadh ciod gus an tig e?

Cha bhardachd focail a chur an eagaibh a chéile; ach ’s bardachd a’ chainnt sin a ghluaiseas ar n-aignidhean no aca ’s ann an ranndachd no nach h-ann; agus feumaidh sinn aideachadh gu bheil móran de so air a sgapadh air feadh leabhair MhicCola. Tha “Dàn Loch-dubhaich,” — “Rannan air bàs Banacharaid,” —agus “Rannan Cumhaidh,” taghta. Mar dhearbhadh air so faicibh ann an dàn Loch-Dubhaich,

“Amhuil a’s naoidhean ’na chadal
Gu ciùin ’an uchd dubhach a mhàthar,
’Stric t’ athair, an cuan. fo bhruaillean,
A’s tusa ’nad shuain ceart làmh ris.”

“A choir’ ud san caidil a’ chuairt-ghaoth,
Cha tearc annad ruagadh daimh chròice
’S Mactalla ’ga fhàgail fein bodhar
A’ freagairt nan gadhar san tòireachd.”

So dà rann cho snasmhor smuain ’s a sheinn bard Gaelach o làithibh Dhonncha Bhàin! Cha ruig sinn a leas a bhi taghadh o na “Rannan air bàs Banacharaid”

oir tha iad uile fìor thaitneach, agus thug sinn seachad iad cheana san Teachdaire.

O na “Rannan Cumhaidh” cuiridh sinn dithis an céill.

“ ’Nuair ’se urlar fliuch na h-uaighe
Th’ aig mo luaidh mar leaba-phòsaidh
’Nuair ’se ’m bàs fear-bainnse m’ uain-sa,
Có nach sileadh cuan de dheòiribh?

“C’ àit ’eil sibhs’ —a luchd an tuaileis?
Deanaibh uaill, —nach tric gu diomhain,
B’ àill leìbh m’ eudail dheanamh fuar rium?
Feuch mar d’ fhuair sibh ’nochd ur n-iarrtas!”

Cha ’n eìl àit’ againn do thuilleadh. Theireamaid a dh’ aon fhocal ri MacCola, gabh air t’aghaidh; buaidh leat! Bi beachdail, ach san àm cheudna bi iriosal so-theagaisgte.

MACTALLA.