---

[200]

A’ MHUIR MHARBH.

THA a’ mhuir so air taobh na h-aird-an-ear de thìr Iudea, agus o shean b’ì a’ chrìoch eadar e agus fearann Mhoaib. Thugadh a’ Mhuir-Mharbh mar ainm oirre do bhrìgh gu’n robh e air a chreidsinn nach b’urrainn do chreutair tighin beò innte airson a mìllteachd anabarrach. Cha ruig sinn a leas ìnnseadh do dh-àireamh mhór d’ar luchd dùthcha gu’m b’e ’n t-àite anns a’ bheil a’

---

[201] mhuir eagallach so an còmhnard far an robh bailtean ainmeil Shodoim agus Ghomorraih, a sgrios an Tighearna le pronnusc agus teine a nuas as na nèamhan airson ciontan mi-nàdurra an luchd-àiteachaidh. Gin. XIX. 24, 25. A réir beul-aithris nan tàmhach b’e tri-deug àireamh nam bailtean àluinn a chaidh a sgrios; agus ’nuair a dh’ amhairceas sinn air meud na fairge, mu thuaiream deich agus tri fichead mìl’ air fad agus mu ochd mìle-deug air leud, cha seall an cùnntas neo-choslach.

Cha ’n eil cearn de’n t-saoghal, a tha luchd-turuis a’ dol a dh-fhaicinn, a dhùisgeas tuille smuaintean cianail na tìr Iudea uile. Dh’ fhògaradh a luchd-àiteachaidh gu àitibh iomallach na talmhainn—tha a bailtean móra ’nan làraichean briste, agus tha a sràidean le’n tighibh rìomhach a’ tuireadh an léir-sgrios. Tha luchd-turuis a bha o chionn ghoirid ann gu ìnnseadh dhuinn nach urrainn neach air an la’n diugh amharc air a’ Mhuir-Mhairbh no air a’ ghleann anns a’ bheil i, gun bhròn agus gun oillt. An àite bhi mar a bha e o shean, air uisgeachadh gu math agus torach eadhon mar ghàradh an Tighearna, ’s ann a ta aodann a’ ghlinne coltach ri ìochdar mara a bhiodh air falbh o chionn fada o ’h-amar—am blàr air gach làimh còmhdaichte le salunn, le làthaich thioram agus le gainmhich, ’na stìoman mar gu’m b’ann le oibreachadh nan tonn—mill de chlachan agus mhiotailtean loisgte an sud ’s an so, a’ dearbhadh gur h-e so an t-àite o’m fac’ Abraham deatach léir-sgrios a’ dol suas mar dheatach aibhne. Blàran uaine air an urrainn an t-sùil tàmh a ghabhail le tlachd, cha ’n eil r’a fhaicinn, no aon sruthan fìor-uisge as an gabh am fear-turuis deoch ged a bhàsaicheadh e le tart. Theagamh gu’m faicear ann an còrr àite preas seargte ag eiridh air éiginn am measg na gainmhich, an duilleach còmhdaichte leis an t-salunn a bheathaich iad, an cairt gun fheum le blas agus fàile deathachail. Tha barrachd saluinn taobh iar-dheas na fairge, ’na chreagan ’s ’na sgrathan, a’ deanamh a’ bhlàir geal mar shlios còmhdaichte le sneachda; ach cha ’n eil an luchd-turuis ag ràdh gu bheil an carragh saluinn do’n deach bean Lot a thionndadh r’a fhaicinn ann. Cia dhiù a leagh e no ciod eile thainig ris cha ’n eil againn ach barail—tha ’n t-àite doilleir ni’s leòir as a dhì. Tha e air a ràdh gur làidir an inntinn a sheallas gun charachadh air abhuinn Iordain anns a’ glaic tre am bheil i a’ dol do’n Mhuir-Mhairbh, An àite ruith d’a h-ionnsuidh le torman sunndach, a bruachan air an duibhreachadh le craobhan a’ lùbadh le meas, agus fuaimneach le ceileire bìnn nan eun mar a b’ àbhaist, ’s ann tha i gu ruaimleach a’ snàmh gu neo-thoileach le ciùineas a’ bhàis tre ghaineamh agus tre chuilc mar gu’m biodh fios aice air an fhairge phlàigheil a bha gu goirid r’a slugadh a suas. Air feadh na cuilce so tha an t-Arabach gu tric ’na luidhe am folach gu leum air an fhear-thuruis agus a spùinneadh.

Bha e air a chreidsinn ré ioma linn nach b’urrainn aona chuid lus no iasg fanachd beò anns a’ Mhuir-mhairbh, agus gu’n robh an ceò a bhiodh ag éiridh aisde

---

[202] cho plàigheil ’s g’um marbhadh e eòin ag itealaich os a ceann; ach chunnacas o sin an gobhlan-gaoithe a’ tumadh innte airson uisge a thogail a nid; agus tha daoine eile ag ràdh gu bheil iasg innte. Tha a h-uisge co anabarrach làidir ’s gur gann a ghrunnaicheas duine ann, agus co saillte ’s ma thumar a’ bhròg ann gu’m bi i còmhdaichte le sgrath shaluinn ’nuair a thiormaicheas i. Tha an àile co luchdaichte le pronnusc agus salunn ’s nach seas aon ach goirid air a bruachan ’nuair a bhios ’aodach làn diubh. ’S bitheanta chithear a’ Mhuir-mharbh neo-ghluasadach air fad agus gu h-iomlan marbh ri taobh a’ chladaich ged robh an doinionn is mò a’ séideadh oirre; agus air an làimh eile ’s tric a chithear i fo onfhadh buaireasach, ag éiridh ’na mìll eagallach ri aodann nan creag agus àile nan speur. Tha i slugadh suas uisge abhuinn Iordain agus uisge ioma sruth eile, ach cha’ n eil i a’ cur thairis uair air bith, agus cha mhò tha dol a mach do ’n uisge mhór so r’a fhaicinn. Mun robh e air a thuigsinn gu’n robh na h-uiread uisge ag éirídh ’na cheòraich, bha cuid de nàduraich am barail gu’n robh rathad fo thalamh aig uisge na Mara-mairbh do’n mhuir mhóir no do’n Mhuir-Ruaidh; ach a nis gu bheil fios againn air, cha ruig sinn a leas a bhi sealltainn airson dol a mach nach gabh faotainn. Tha Iosephus agus Strabo ag ràdh gu’n do chruthaicheadh an gleann anns am bheil i le dol fodha na dùthcha bha roimhe cur thairis an uisge do’n mhuir-mhóir. Tha dubh-neul am bitheantas a’ snàmh os a ceann, agus tha uamhas a’ bhàis a’ gur thairis air gach nì. Guth aoibhneis cha chluinnear mu’n cuairt di, ach foidhpe gu tric ulfhartaich agus roidhcil bhagarrach, agus ’na dhéigh sin éiridh mill deathcha d’am mothuichear fàile pronnuisc gu làidir.

Nach eagallach da rìreadh an léir-sgrios a thainig air an àite so! Bha a roimhe torach eadhon mar ghàradh an Tighearna agus air àiteachaidh le ioma baile àluinn. Pheacaich luchd-àiteachaidh nam bailtean gu h-anabarrach; sgrios an Tighearn iad féin, am bailtean móra agus an còmhnard uile, agus air an latha diugh, an àite fuaim an fheadain agus na clàrsaich a chluinntinn o ioma tùr ’s ann tha ciùineas a’ bhàis a’ rìoghachadh air fairge neo-chneasda. An àite dannsa agus tein’ -éibhnis gach oidhche ’s ann tha ’n t-àit uile air a luasgadh le oibreachadh oillteil na crith-thalmhainn agus air a mhilleadh le lasair fheargach an dealanaich, agus a’ mhuir ag éiridh ’na mìll agus a’ brùcadh ri aodann nan creag le gàir bhrònach, mar gu’m b’ann a’ bas-bhualadh le osnaich thróm airson an t-sluaigh a ta ’na meadhon. Thig an samhradh agus dùisgidh a’ ghrian beatha agus àilleachd anns gach àit eile, ach air an àite so bithidh am bàs agus lèir-sgrios a’ gur do ghnàth. Ann an aon fhocal, chaidh a sgrios airson aingidheachd, agus thà agus bithidh e ’na dhearbhadh siorruidh air dian-chorruich Iehóbhah an aghaidh luchd mi-bheus.

LETH-GHAEL.