---

[204]

ORAN le AILEIN MAC DHUGHAILL, no mur cho’ ainm, Ailein buidhe na ’n oran, tuathanach bha ann an Gleanndomhain Taobh-lochotha, agus e ag iomadan an deigh na ’n companoch, a bha posadh agus a falbh anns ’sa ’n arm, ri linn Phrionnsa Thearlaich.

Fonn. Ged a tha mi ’n so am chruban; le D. Ban.

’S mi am shuidhe air deisir a ghlinne,
Gun tuille ann do ghillean oga,
’S beag an t-iongnadh mi bhi fo mhulad,
Dh’ fhag am miofhortan mi ’m onrachd,
Ciod an stath dhomh bhi ga bhruidhinn,
Bu chompanach ro chridheil coir thu,
’S cia b’ e thig a’ t-aite ridhisd,
’S clach an ionad uighe dhomhs’ e.

’N diugh ’s ann leam gur a duilich,
’S gnothach muladach am posadh,
Chaill mi mo chompanach tuille,
’S cha ’n fhaigh duine rùn mo chòraidh,
Mire cha dean mi ri cruinneig,
’S cha toir maighdeann chuimir pog dhomh,
Chaidh a ghlas ghuib air mo mhuineal,
Cha seinn mi luinneag no oran.

Cha tog m’ inntinn ri fidhill,
Thuit mo chridhe fo dholas,
Dh’ fhas mi ceann-riabhach mur chuileig,
Chuir am mulud culaidh bhroin orm,

---

[205] Cuimhneachadh mur bhimid cuideachd,
’Sa chuicheineachd am bimid comhl’a,
Leiginn riut ’s cha chluinneadh duin’ e,
’S gheibhinn t-fhuran gus ’n do phos thu.

Gur bochd an reachd a tha n’ ar duthaich,
Bhi toirt dhiu na ’n gillean oga,
’S coimhdheis fear coibe leo no suisde,
Na fear nach do chuir ùidh ann am posadh,
Eidear siath-deug a’s tri fichead,
’S coimhdheis leo miotailt no fleodar,
Le corr ’s tri chairt a dh’ iarunn sgriosaidh,
’S i leannan na misnich nighean Deorsa.

Cha do chuir mi ùidh ’sa ’n leannan,
Ga ’m biodh an anail gun seal sroine,
Chuireadh luaidhe ghlas na deanna’,
’Nuair lubte mu ’n taruing an ordag;
Gur mor a b’ annsa leam an cailein,
Cho chaol mala ’s ibht’ an lòin-duibh,
Ga ’m biodh an stiom air son anaird,
’Sa lamhannan geala mu dornaibh.

Ach ghlac mi ’n sin smuaintin aithghearr,
’S chuimhnich mi sean fhacal neonach,
Gu ’n cuir duine snaoim le theangaidh,
Nach fuasgail ionga no ordag,
’S rud eile ga ’n tug mi ’n aire,
Nach gille-mirein am posadh,
’S nach leighis aithreachas breamas,
Ma ni fear dhiu gnothuch gorach.

D’ fhag iad sinn mur choin air fuighlich,
O ’n a chaidh na cuibhrich oirnne,
Brigis ga druideadh m’ ar cuinseir,

---

[206] ’S iall ga dunadh mu chul ar toine,
B’ annsa luidhe mach ’sa ’n oidhche,
Na gu ’n cuirte cruinn an crò sinn,
’S e achd is measa bh’ ann r’ ar cuimhne,
Bhi g’ ar cuir air luing do ’n Tòlaind.

Chuala’ mi eachdraidh mur sheanchas,
Gu ’n robh aig an Righ seana-dhall eolach,
’S rainig mi e dh’ iarruidh comhairl’;
Cionnnus thaghainn mnathan oga,
Nochd mi dha m’ aodann a’s m’ aghaidh,
’S thagh mi dha raogha mo chòraidh,
O ’n fhuair e gliocas an domhain,
Chuir a ghnothaichean an ordugh.

Bha ’m bodach gu samhach tosdach,
’S e ’g osnaich air feadh a sheomair,
Smuainteachadh air fear mo choltais,
Choisich an t-asdar mor sin,
Gu ’n robh mi cho ladurna dhana,
’S thigh’n an lathair fear a chota,
’S na ’n innseadh e bharail saor dhomh,
Gu ’n sgaoilinn e air an oigridh.

’S rud beag eile bha ormsa ’n daille,
Nach robh soilleir dhomh as m’ oige;
Co dhiu b’ fhearr dhomh luaths no maille,
Na ’n robh coire dhomh sa phosadh,
Sin ’nuair a labhair Giollasbuig,
Cha chron duitse smachd na h-òige,
’Sa ’nuair nach gabh iad ann ’sa ’n fheachd thu,
Gu ’n seasadh do mhac an seorsa.

Gur a tric mi ann an iomaguin,
Agus cuir-iomachuir orm an comhnuidh,

---

[207] Bhi giùlan gunna agus urachair,
Nach deachaidh riamh ri cuimse sheoladh;
Ach na ’m faighinns’ air a mhaoisleach fuireach,
Am fasach ’s nach cluinninn ri m’ bheo e,
Co dhiu bhiodh innte brais no giorrag,
Chostainn dusan buill’ an ord r’i.

’S e chum mi cho fad air an rathad,
Eagal meathaidh ’s gun bhi eolach,
’Nuair thig am dhomh dol a luidhe,
’S beag mo shunnd ri mnathan oga,
Fasaidh mo cheann trom le cadal,
O ’n chleachd mi bhi luidhe ’m onrachd,
’Sa ’nuair nach deanainn cleas fo ’n phlaididh,
Gu ’m biodh ise ’sa mhaduinn sròn-ard.

Ach ni giullan feum le dhurachd,
’Sa chùis so gar ’n d’ fhuair e fhoghlum,
Obair gu dian air a ghlùinean,
Aois agus tùr ga sheoladh,
Ise air a druim gu h-umhal,
’S easan air an sdiuir na onrachd,
Ionnairidh mhor, luath as fuchdadh,
Séitil agus ùinich mhor orr.

Latha dhomh ’s mi siubhal romham,
’Sa ’n rathad nach robh mi eolach,
Chunnaic mi cama-chraos a bhothain,
’S e gach latha ’m feum a chomhdach;
Chuala’ mi glaodh aig a bhochdainn,
Sgal-chuill aig docair ri dòlum,
Clann ag caoidh, mnaith ag osnaich,
Gur h-e ’n tigheadas chost an stròas.

Bidh ise gu cuibeineach odhar,
’S bidh esan na ghobhainn duhh dòithte,

---

[208] Am paist’ cha ’n fhear e na ’n oibhisg,
’N urra ’s foghainntich do ’n t-seorsa;
’N te sin bha gu ruibeineach dreiste,
Gu h-urar, fasanta, lomhar,
Shruth i mur shobhrach ri fras sneachda,
Shuidh a’s sheachd i leis a phosadh.

Nuair chunnaic mi meud na trioblaid,
Cheannaich mi brigis mhath chloithlein,
Agus putain laidir mhiotailt,
Amhchunnan gu ’n diochdadh cord romp;
’S thug mi mionnan ard ri m phiostal,
Na ’m bristeadh e gin do ’n t-seors ud,
Gu ’n ceannchainn mogan glaise thiotadh,
’S nach biodh e cho tric co shron-ard.