---

[102]

ORAN DO SHIR SEUMAS MACDHOMHNAILL

AIR tuiteam am chadal
A nis o chionn fhada,
Gun thachair dhomh acaid
A stad ann am bhràighe;
Tha cnoimh air mo ghiùlan
Tha àmhgharach ciùrraidh,
Cha bhi mi ’g a mùchadh,
Gu rùisg mi os àird i;
Ach Dia bhith ’g a chomhnadh
’S a’ riaghladh a ròidean,
An tì ’m bheil mo dhòchas
Fo chomhnadh an Airdrigh,
A lagaich mo dhórainn,
A neartaich mo shòlas,
A chuir mi ’n diobhòisean
Bhith na ’s òige na tha mi.

’S iomadach buille so
B’fheudar dhuinn fhulang,
Bha chuing air ar muineal
’S bu truim’ i na phràiseach,
Cho trom ri clach-mhuilinn
’N a sìneadh air lunnaibh,
Do iargain nan curaidh
’S iad uil’ air ar fàgail;
Gradan a’ gheamhraidh
A lagaich gu teann sinn,
’N uair chaill sinn ar ceannard
Nach robh shamhla measg Ghàidheal,
Consmunn na h-aoighealachd,
Leómhann na rìoghalachd,
Dórainn ri innse
Dh’an lìne nach tàinig.

---

[104]

Dórainn ri innse,
An dórainn a chlaoidh sinn,
Thòirleum ar n-inntinn
Cho ìseal ri ’r sàilean;
Ar ceann-feadhna mór prìseil
Bu mhór urram ’s an rìoghachd,
Gun do bhuin an t-eug dhìnn e,
Ar mìofhortan làidir;
Fhir a chunnaic ar cruadal,
Leig umainn am fuaradh,
Bi thusa ’n ad bhuachaill
Air na fhuair sinn ’n a àite;
Cuir dhachaidh Sir Seumas
Gun acaid gun éislean
Gu chuideachda fhéin,
Mhuire ’s éibhinn a thàrsail!

Chrìosda gléidh dhùinne
Ar buachaille cliuiteach,
Ar n-uachdaran dùthcha,
Tha chùram an tràth-s’ oirnn;
Allail ar n-iùran,
Smearail is grunndail,
Fearail ri dhùsgadh
Nan tionndadh am mànran;
Ar baranta mùirneach,
Carraig ar bunndaist,
Ar n-aon ’s ar cairt dhùbailt,
’S an crùn air an tàileasg,
An ràmh nach ’eil bristeach,
Ar lann an am trioblaid,
Ar ceannard ’s ar misneach,
Fear bhristeadh a’ bhàire.

An dùsgadh no ’n cadal duinn,
’N ùrnuigh no ’n athchuing’,
Ar déirce ’g a nasgadh
Thu thighinn dhachaidh sàbhailt;

---

[106] Mùint’ ann an cleachdadh thu,
Cliuiteach ri d’ chlaistinn thu,
Mùirneach ri t’fhaicinn
Air each no air làr thu;
Ar n-aighear ’s ar sòlas,
Ar fìon air na bòrdaibh,
Ar mire ’s ar ceòl thu
’S ar dòigh air ceòl-gàire;
Ar consmunna féilidh
A dheònaich Mac Dé dhuinn
Gu còir chur air stéidhe
’S gu eucoir a smàladh.

Gur h-innealt an consmunn
Ceann-cinnidh Chlann Domhnaill,
Fear iriseal stòlda
Gun tòir air an àrdan,
Eireachdail coimhlionta,
Soilleir an eòlas,
Goirear dheth ’n trògbhail
Bòcan, mo làmh-sa;
Cùirteir na sìobhaltachd,
Urla na h-aoighealachd,
Tlusail ri dìlleachdain,
’S cuimhneach air àiridh;
Aigeannach innsgineach,
Beachdail air rìoghalachd,
Gaisgeach roimh mhìltean,
Nan sìneadh e ’n gàirdean.

Mo rùn an sàr ghaisgeach,
Fear òg a’ chùil chleachdaich,
Fear mórdhalach gasda
Gun ghaiseadh gun tàire;
Curaidh nam brataichean—
Guineach ri ’m bagairt iad—
Chuireadh an t-sradag
’N a lasair gun smàladh,

---

[108] A bhuaileadh a’ chollaid
Mu ’n chluain air an cromadh iad,
Ghluaiseadh gun somaltachd
’N coinneamh nan nàmhad,
Le Spàinneachaibh loma,
Le musgaidibh troma,
Le fùdar caol meallach
’N am teannadh ri làmhach.

Ge fada bha ’n acaid
’N a comhnaidh fo m’asgaill,
Fògraidh mi as i,
Thig aiteas ’n a h-àite;
Cuiridh mi airtneal
Air fògradh gu chairteal
’N uair chuireas Dia dhachaidh
Na dh’aisig mo shlàinte;
Moladh dh’ an léigh
A dh’fhàg fallain mo chreuchdan,
Tharraing mo spéirid
Na ’s tréine na b’àbhaist:
Aghaidh Shir Seumas,
Aghaidh na féile,
Tagha gach speuclair,
Thug an léirsinn na b’fheàrr dhomh.

Aghaidh na staidealachd,
Aghaidh na sgairtealachd,
Aghaidh na maisealachd,
Tlachd agus àilleachd;
Aghaidh na fearalachd,
Aghaidh na smearalachd,
Aghaidh as glaine
Bheir sealladh an sgàthan;
Aghaidh na stòldachd,
Aghaidh na mórchuis,
Aghaidh an leómhainn,
Ach tòiseachadh ceàrr air;

---

[110] Buinidh dh’ an òigear
Bhith curant’ an coimhstrith,
’S gur h-iomadh laoch dòrngheal
Théid ’s an tòrachd as àill leat.

Cha sùgradh ri chlaistinn
Bhith dùsgadh do chaismeachd,
Bhith rùsgadh do bhratach
Gu h-aigeannach stàtail;
Pìob thollach ’g a spalpadh,
Sìor phronnadh nam brasphort,
Fraoch tomach nam badan
Ri bratchrann ’g a chàradh;
Barant de dh’uaislean
A’ tarraing mu ’n cuairt di,
Gum b’fhearail an dualchas
Dol a bhuannach’ buaidh làrach,
Ceathairne ghruamach,
Gun athadh roimh luaidhe,
A dh’fhàgadh gun ghluasad
Cuirp fhuar’ anns an àraich.

Gur iomadh sàr ghaisgeach
Tha urranta smachdail
A thionnadh a steach riut
’N am aisith no cnàmhain,
Le ’n Spàinneachaibh sgaiteach,
Cho cruaidh ris an ealtainn,
’N am bhualadh nan claignean
Gun spealtadh iad cnàmhan;
Gu fireachail aotrom,
Air mhir’ anns a’ chaonnaig,
Bhiodh fuil air na fraochaibh
Mu ’n traoghar an àrdan,
Le comunn gun chlaonadh,
Gun somaltachd gaoirdein,
’N am lomadh nam faobhar
Ri aodann nan nàmhad.

---

[112]

Nam faicte Sir Seumas
’S gun cuireadh e feum air,
Gur h-iomadh taobh dh’éireadh leat
Réisimeid làidir:
An Alba ’s an Eirinn
Co deònach le chéile,
O Chlach nan long gleusda
Gu leum e Port Phàdruig;
Uaislean Chinn Tìre
Bu dual duit o d’ shinnsribh,
Gu rachadh iad sìos leat
Gun dìochuimhn’ gun fhàilinn;
Gum biodh iad cho tìtheach
’S gun dèanadh iad mìostadh
Mar leómhanna miannach
’S gun bhiadh aig an àlach.

Dh’éireadh na Leòdaich,
Dh’éireadh ’s bu chòir dhaibh,
Dh’éireadh ’s bu deònach
Thaobh eòlais is càirdeis;
Thigeadh am mórshluagh
Briosg ann an òrdan,
Sgiolta na consmuinn
An tòiseachadh blàir iad;
Dearbhadh na fearalachd,
Calma ’n am tarraing iad,
’N calg mar na nathraichean,
Fearann ’g a ràiteach;
Stròiceach le lannaibh iad,
Dòirteach air falannan,
Còcairean ealamh
Air cheannan ’s air chnàmhan.

Dhùisgeadh ’n ad charraid
Fir ùr’ Ghlinne Garadh,
B’e ’n dearmad gun ghainne
Sìol Ailein a dh’fhàgail:

---

[114] Daoine cho fearail,
Cho saoithreach air lannaibh,
Gu faicte neul fal’ orr’
’G an tarraing a sgàbard;
Inntinneach togarrach,
Impidh chan obadh iad,
Fìor chruaidh gun bhogachadh
’S obair air làrach;
Calma mar churaidhnean,
’S mairg air an cuireadh iad,
Chuireadh am buillean
Gu fulang na Spàinnich.

Dh’éireadh fir Mhuile
Le éighe nan cluinneadh iad,
Dh’éireadh iad uile
Gu h-urranta làidir;
Dualchas a chumadh iad,
Gualainn ri uilinn iad,
Bhuaileadh iad buillean
Mu ’m fuiling thu tàmailt.
’S cràiteach ri innse
Bhith ’g àireamh bhur dìobhail—
Na thuit dh’ an dream rìoghail
Am mìofhortan Theàrlaich;
Adsan co ìseal
Fo shàilean nan Duibhneach:
Na càirdean cho dìleas
’S a bha ’n innc ris a’ phàipeir.