---

[123]

Oran a rinneadh do dha bhodach árraid a bha ann an Ardnomorchuan, a chotharraich iad fein le bhi cur ri striopachas ann an aois an ceithir-fichid bliaghna.

Air fonn, Black Jock.

CAit am bheil tiunnail,
Na Dúchas’ ann Albainn,
Go breugan, ’s go bradachd,
’S go ascaoineachd earbuill?

---

[124] R’ar n ógrai ’s r’ar fleasgaich,
Go d’ fhaodair bean earbsa,
Tha ar bodachain sheiddeach
Cho’ -bras ri boc-earba:
Na lodragain cheigeach,
Is leidiche fiasag,
Go suiri choi’ leuddurra,
Bheuddarrach easgai;
Ma gheibh iad an comh-throm,
Is lugh’ air ar bannal,
Pósda no saor,
Go ’n dean iad a spannadh.

An urrum air chocondachd,
’S bhroggondachd, ínsgin,
’S air bhraiseneachd mhogach,
Do bhodaich na tíres’:
Gur torconda, froggonda,
Loggaiseach, grís-fhiunn,
Na tarraichdenich hoggach,
’S géur bhrodach na ’m brísnibh:
Na faighidh iad fá,
Air nionaig air fodar,

---

[125] Le bél-mheilliridh smúcach,
’S na húrdul do shoddar,
Go ’n deanadh iad hoggraich,
Le huinich, ’s le gloggraich;
Gun cheneal na ’n úigh,
Ach dúiseolachd bogaidh.

Gur neonach do shean daoin’,
A bhi ar am buaireadh,
An caileachd air tuitim,
’S a cuislion déis fuaraich;
A suilion air brusgadh,
Agus cus do dhroch thuar orra;
Moran dhi fuilt orr’,
Agus tuisleadh na ’n cluasamh:
Ach theirinn a cháileachd,
Bha na ’n árdamh go ’n íslibh,
Chaidh cruinn a dh’aon aite,
Chuir stáillinn na ’n ísben:
Ach tha so na shar-fhorton,
Do m’ ghoisti Gill-eusbuig,
Fuair Aonghus mar phosta,
Bhi broddadh a ghedd dh’a.

---

[126]

Bheir so do’n Chleir oilbheim,
Agus doraraich do dh’ urchaid,
Go ’n thuit iad air riatachd,
Fir lia Ardnamorchuan:
’S ni sgreamhoil, fíor bhiastoil,
Ain-miannach, ro bhruideoil,
Dh’ fhear’ caite le bliaghnamh,
Dhol a riarachadh úislinn.
Cha ’n fhaidh iad, ’s cha ’n iarr iad,
Gné sios do ’n cuid úlaidh;
’S ann a thoill iad an riasladh,
Agus piantuinne dúbuilt:
Mhoire nach iadsan
A smirte le clapa,
Gun fhoirin d’ an urchasg,
Gun phurgaid d’ an aiceid.

Ciod e bharoil a t’ agabh
Air tappachan óga,
’Nuair tha sean daoine laga,
Nan caignibh ri pogadh?
Na nionagan bais-gheal,
D’ an glaccadh nan crógamh;

---

[127] Fa mheinn na fear glasa,
’S nam bracairneach cróin-fhionn:
B’ e sid fonn an díombais,
Fa ’n chliomat bhras riatach,
Cha bhi cailleach gun sioltachd,
Go do chrion i le ciadamh;
No bodach glas rómach,
Go do robh na shean rugga;
Coimh-lia ris an Ron,
Nach e shólas dol chucca.

Ach Aonghas Mhic-Ailen,
Na ’n iairte an ath thein’ ort,
’S gun urchair na d’ charthaids,
Bhiodh sid dhuit na dheireas;
Go ’n iomairidh tu seachdain,
Air a ghoinnid do dh’úine,
Ma faighidh tu fuasgladh,
Gne luaidh no fhudair:
Bha ’n cogadh ad cruaigh ort,
Na’m buailidh do bhiui,
Air lamhach, ’s air cruadal,
Agus ruaigh-mheirg air t fhiusi;

---

[128] Go ’m biodh an ruaig ort,
Agus luasgan air t anail;
Dium, is mi-mheas na gruagaich,
’S bu bhuan duit a sgannuil.

Gur neonach a fonn
A thachair ’s na bailtibh ad,
’S mios a chinnis druim iomair,
No úrlar na ’n claision unt’.
’S comh-dároil na sean tairbh,
Ri tri-bhliaghnnaich acuineach;
’S go maith feur na ’n Coiren,
Is seachd sona feur Fhaisgidil:
Marsg air na bodachamh,
Bhuairidh na beirtich leo,
Thairgidh mál dúbuilt,
’S bundaiste gersminn asd’;
Le staodhrum, ’s le mosradh,
’S le bodradh n’ an tailceneach,
’S briosuirneach, froggoiseach,
Cochullach, tapplaichion.

Tha cleachdadh mio-nadorr,
’N drasd ann a ’s tírs’,

---

[129] Na h oigfhir nan codul,
’S na sean daoin’ ri suiridh;
Fleasgaich nan torraichim
Trom anns na leapannabh,
’S na bodaich ri briodail
Nionag ’s na plaiddichibh:
Ach ’s neonach lium, f’in
Iad a striocadh do ’m battairi,
Le’n gunnaichibh grís-fhionn,
’S gur mi-chiatoch acuinn orr’,
Ag na gunnairibh spliasagach,
Giar-shronach, brach-fhuileach,
Le’n cuilbher gun urchair,
Gun chuimse nan glaccabhsan.

’S grann’ a mhisneach do bhodach,
Dol air chogadh ’s na cúiltibh,
Gun a dhag a bhi cochda,
Na ghlog le cion úillidh;
’S chuinnser le droch mheirg,
Teann stoipt’ na dhúbla,
Le dall-phrábadh doilleir,
Gun choinniull, gun chrúisgen;
Do anail droch bholtrach,
Mar osnach air fháilen;

---

[130] ’S a ghruaighion air roccadh,
Mar arcuinn mairt arsai;
A chraiciunn chomh-lacunn,
Ri pait na miolmhágain;
’S a chairen le ain-fheoil,
Air feannadh le craimhinn.

Sibhs’ ata pósda,
’S a nionagan úiseoil,
Go d’ thuit dhuibh le h órdo,
Bhi an taobh sin do ’n dúthaich,
Gabhabh uam bairlinn,
’S bithigh sibh cliuiteach;
Na creiddibh bhi sábhailt,
Gun ar gaird a bhi dlú dhuibh:
Tha na bodaich mi-ghenmni,
Le meanmn’ air am buaireadh,
Cha ’n ath iad do shean-mhnaoi,
Do lean’ban no ghruagaich;
Go ’n a ghaid iad an comus
O deichnir air fhichid,
’S beag iunadh an sgonnain,
Bhi lomlan do spiolcadh.

---

[131]

An urram do Aonghas,
Go deargadh le accuinn,
Go ’n thiuntaidh e an toghar,
Agus Ailen an t ath-toghar:
Gur gleusta na liathainich,
Ciabh glas na racanaich,
Go cur, is go cliathadh,
Cha ’n iarradh iad eachrai oir’n.
’S mar a cuirir deagh shriana,
Ris na fiagh-stéadan acasan;
’S feadar deagh-ghlasan iarainn,
A dheanamh is cearcaill dhoimh,
A sparrar go daingiunn
Ma chaoild’ gach céile,
’S ma iochdar gach caileig,
Ma’n toirir orr’ éiginn.

Nach neonach a spioradsa
Chinn anns na bodachamh,
Gun bhraon do ghne fhiona,
Gun aon (tea) ach brochana;
Gun chupachan ríobhach,
No fuarachadh dheochanna,

---

[132] Ach a phoit thoirt o ’n ghriosaich,
Agus sineadh le lodar orr’:
Na ’m biodh uisgeachan príosoil,
Dol a sios anns na corpabh sin,
’S beathanna brioghoil,
Dh’ fhagadh lionta, dearg, tortoil iad,
Ba bhrais iad na coileach,
No buicen dearg daraidh;
’S na ba chreatairion coill iad,
Dheanadh cleamhnas ri daraig.

Nach spoth sibh na bodaich,
Ma ’n truaill iad an talamh,
Tha salunn, salbitir,
Agus nitir nan tarramh;
Sparramh an glocain,
Sean chlochan na stalon,
’S fotha, feammabh na pocain,
Le ’n cochuillibh gearraibh;
Gu bheil iad chomh-bochoile,
Lochdach le ’m ballamh,
Go siolachadh (bhastards),
Choimh-lionor ri gainibh:

---

[133] Mhoire nach iadsan
A cheangail nan caignibh,
Mar thachras air saidheach,
Do mhaddrai air ghasradh.

’S ioma te dh’ fhalchas
A h aodann le tonnaig,
Ma ’s terrig a bhliaghna,
O fhaoisgnidh ar sgonnain;
Na mnain na laomabh,
Ag caoineadh ma ’m pollag’,
Chiunn am buinnig le faoineachd,
Air son gaol na sean chroman.
Gur a h oilteil an taom,
Sean daoin’ an déis cromaidh,
Am bathais air maoladh,
’S an aois air an lomadh;
Ain-mianna feoilchlaointe,
’G an tarraing go connan:
Le gearrsgin nach gear sibh
Asd’ an da bholla.

Ann a maidin ar n aimsreach,
Go ’m banaibi ar solus,

---

[134] ’Nuair th’ agamh chomh-anmoch,
Lan da lampa do dh’ola;
Sean daorach ar n anbrais,
Cha ’n fhaodar a mholadh;
Go ’n therig ar n aogasg,
’S go ’n a chaochail ar solaidh:
Nar tomamh le gaoisid,
’S an aois air ar roladh;
Go ’n phreasaich ar n aodainn,
’S go ’n dh’ aognaich ar boladh;
Go ’n tharraing an taog,
A shaoil air ar gnúisibh;
’S cha mhór nach do ghearradh
Leis snaithen ar cúrsa.