AN SEANGAN.

Dh’iarr bean-an-tighe orm an la-roimhe rud-eigin a dheanamh air a son. Thuirt mi nach deanadh, gu robh droch ghreim de ’n lòinidh am dhruim. “Droch ghreim de’n leisg,” ars ise. “Ma tha lòinidh ad dhruim, cha’n ann leis na tha thu deanamh de dh’ obair.” “Gu freasdalach dhuit-sa,” arsa mise, “Cha’n’ eil de chnaimh droma agad na’s urrainn do’n lòinidh greim a dheanamh air.” Tha ise goirid ’s an druim ach cha mhaith leatha sin aideachadh. An deigh dhomh giorrad a droma thilgeil oirre, smaointich mi gu’m b’fhearr dhomh cearn eile de’n tigh a thoirt orm. Tha cùileag bheag sheomair aig mullach an tighe anns am bi mi gabhail fasgaidh o’n stoirm, ’nuair a chi mi ’n deargan-doirinn ’s an airde-n- ear. Tha moran treallaich air bheag feum ’s an t-seomar so; seana bhrogan, seana phioban, seann sporan air itheadh aig na leomainn, ceann féidh no dhà, adharc neo-chumanta a cheannaich mi bho ablach ceaird (chuir an slaightire mar fhiachaibh orm gur adharc càmhail a bh’ ann) earr-theine, eolas an déididh, ’s goireasan beaga mar sin. Am measg a chòrr, tha seana bhroineagan leabhraichean a chaidh a thilgeadh as an rathad, ’s a thug mise leam do ’m gharadh. Tha mi ’m beachd gu bheil cuideachd no dhà as miosa na cuideachd deagh leabhair, biodh e sean no ùr. Thog mi cheud fhear dhiubh a thainig

gu’m laimh, ’s leugh mi aig fosgladh an leabhair na briathran a leanas:—

“Eirich, a lunndaire, gu grad,

’S thoir ort an seangan beag gun stad,” &c.

An saoil sibh nach do chuir so amhluadh nach bu bheag orm? Bha seorsa de cho-chordadh eadar suim nam briathran so agus am beum bearraideach a fhuair mi o bhean-an-tighe beagan mhionaidean roimhe. Feumaidh mi aideachadh gu’n do chuir an ni athadh orm. Chuir mi seachad an leabhar ag radh rium fein nach robh e ceart dhomh gun bheagan cuideachaidh a dheanamh leis a’ chreutair bhochd ’s i ’g a sarachadh. Bha mi tilleadh air m’ ais anns an run so ’nuair a chuala mi na fuirm ’s na cathraichean a’ gearradh leum feadh an tighe mar gu’m biodh iad a’ dannsadh Ridhle Thullaichean. Thuig mi nach robh feum dol na b’ fhaide ’s an àm. Chunnaic mi Yarrow— ’s e sin ainm a’ choin—a’ spaisdireachd ’s a’ ghàrradh ’s e cumail suil bhiorach air cearcan nan coimhearsnach. Smeid mi air, ’s thainig e ’na ruith ’s ’na leum. Chuir mi cagar ’na chluais mu’n stoirm a bha ’n ceann eile ’n tighe, ’s dh’ earalaich mi air gu’n smid a radh, ach seapadh a mach gun uidhir agus beannachd fhagail aig bean-an-tighe. ’Nuair a fhuair sinn a sealladh an tighe, smaointich mi fein air gach ni a thachair, agus air comhairle ’n Duine Ghlic; ach cha robh e soilleir dhomh ciod a bha cearr, no c’ arson a rachainn thun an t-seangain seach creutair sam bith. “An seangan!” arse mise rium fein, “creutair cho aingidh agus cho puinnseanta ’s as aithne dhomh idir!” Gu dearbh, na ’n deach iarraidh orm bean-an-tighe chur g’a ionnsuidh, cha chuireadh e na

h-uidhir a dh’ iongantas orm. Ach tha amharus agam nach deach an Duine Glic e fein thun an t-seangain, air neo cha bhiodh e cho deas a sheoladh muinntir eile ’na rathad, ’s gu sonraichte cha thugadh e a leithid so a theisteas dha—

“Fa chomhair geamhraidh ni e deas,
A’ cuimhneachadh gun tàmh a leas;
’S an t-samhradh trusaidh e a lòn;
’S an fhoghar iomlan tha a stòr.”

Cha truis esan lòn ’s cha chruinnich e stòr fa chomhair a’ gheamhraidh; cha’n ’eil feum aig’ air. Tha e cadal fad a’ gheamhraidh, ’s ged a chaidleadh e fad an t-samhraidh, seadh, ’s fad an fhoghair ’na dheigh sin, so am fear nach cuireadh ionndrainn air. Theagamh nach e so an spiorad ’s am bu chòir dhomh comhairl’ a’ ghliocais a ghabhail, ach so an spiorad ’s an robh mi aig an àm, ’s tha mi a’ cur sios gach ni mar a thachair e.

Thachair ni eile a chuir uidhir iongantais orm ris a’ chòrr. Ged a chuir mi romham nach rachainn thun an t-seangain—co-dhiù air an turus so, —thuit e mach gu’n robh mi dol g’a ionnsuidh, a cheart cho direach ’s a bheireadh mo chasan mi. ’Nuair a fhuair Yarrow ’s mi fein a mach as a’ bhaile, ghabh sinn an rathad a tha dol mu’n cuairt bonn nan creagan corrach sin ris an abair iad Salisbury Crags.Tha mi gle eolach air na creagan sin; ’s ioma spealg a chuir mi asda le òrd beag a bhios mi giulan am phòca, ’nuair a ghabhas mi ’m cheann teicheadh o’n tigh, mar thachras air uairibh. ’Nuair a dh’fhag sinn na creagan so ’n ar deigh, thug mi fainear clach mhor chruinn air aodann a’ bhruthaich os cionn an rathaid. Thug mi ceum a leth-taobh dh’fheuch ciod a

bh’ aig a’ chloich so r’ a radh air a son fein. Shuidh mi sios r’a taobh ’s laidh Yarrow air torran beag uaine air mo chùlaibh. Bha mi greis a’ ceasnachadh na cloiche, a’ farraid a h-aoise, co as a thainig i, c’àite robh i dol, ’s co a sgròb a h-aodann, ’nuair a leum Yarrow air a bhonn le sgal ghointe. Rug e air leas-deiridh air fein ’s thug e greis air a cagnadh. Thug e an ath sgiamh as; chuir e car dheth air a’ ghrunnd, ’s thòisich e, a reir coltais, air e fein fheannadh. Chuir an gnothach a leithid de ghiorag orm ’s nach b’ urrainn domh greim a dheanamh air facal freagarrach a thilginn air, ’s bho nach b’ urrainn, thilg mi ’n t-òrd air. Bha mi trusadh mo chas r’a chéile, ’s mi an ioma-chomhairle co-dhiù a theichinn le m’ bheatha, no dh’fheuchainn ri ciall a chur air a’ chù, ’nuair a fhuair mi sàthadh an caol na coise, ’s mu’n d’ fhuair mi amharc ciod a bh’ ann, bha sàthadh eile ’m bac na h-easgaid agam a thug orm leum cho beothail ’s ged nach biodh lòinidh ’s an aon sgireachd rium. Thug mi suil le leathad ’s faicear mo bhrigis comhdaichte le seangain. Tha mi gle ealamh am dhoigh ’nuair a bhios feum air, Ann am prioba na sul leum mi as a’ bhrigis, ’s bha mi g’a slachdadh ri aodann na cloiche, ’nuair a thug Yarrow fainear an cor ’s an robh mi. Shaoil a’ bhrùid bhochd gu’n do chaill mi gu buileach am beagan céill’ a bh’ agam. Thug e aona bhurrall tiamhaidh as is theich e. Thuit e mach gu robh bean-uasal straiceil, le sgàileag-ghréine ’na laimh, a’ tigh’n mu’n cuairt sron na creige air an rathad a ghabh Yarrow. Chunnaic i tighinn e ’na dhian ruith; coltas fiadhaich air; cobhar mu bheul, ’s e toirt tiolam air fein an dràsd ’s a rithisd. Thuig i ’s a’

mhionaid gu robh e air a’ chuthach. Thòisich an amaid air sguitseadh an adhair le a sgàileig, ’s air tilgeadh chlach air a’ chù. Thainig gach gnothach a bh’ ann cho obann air a’ chù bhochd ’s nach robh iongantas ged a chaidh e car ’na bhreislich, ’s nach robh e soilleir dha ciod a bu chòir dha dheanamh. Na seangain ’ga léireadh; a mhaighstir, ann an staid naduir, as a dheigh leis an òrd, ’s am boirionnach so a nis a’ dol g’a chlachadh gu bàs. Smaointich e gu robh an t-àm air teachd anns an robh e ceadaichte dha e fein a dhion mar a b’fhearr a dh’fhaodadh e; leis a sin, thug e cruinn-leum a dh’ ionnsuidh na sgàileig. Bha mise glaodhach ris roimh so, ach ’nuair a chunnaic mi e toirt ionnsuidh air a’ mhnaoi-uasail, thug mi raoic asam cho cruaidh ’s ged a thigeadh e a sgornan aon de na tairbh ainmeil sin a bha aon uair am Bàshan. Thug Yarrow suil ’s chunnaic e tighinn mi, gun bhoineid gun phìor-bhuig; mo luirgnean ris na feannagan, ’s mi crathadh mo bhrigis ’s a’ ghaoith, mar gu’m bithinn a’ togail na brataich air Faich’ Inbhir-lòchaidh. Chunnaic a’ bhean-usual mi aig a’ cheart àm, ’s bu leoir an uidheam ’s an robh mi thoirt lan-dearbhaidh dhi mar bha chùis. Co-dhiù a ghearr an cù an duine, no’n duine ’n cù, cha b’ fhios di; ach gu robh sinn le chéile air an dearg chuthach, cha robh teagamh sam bith aice. Rinn i mar a ni mnathan am bitheantas, ’na leithid a theinn. Thug i tiota beag a’ sgreadail ’s a’ breabadh a cas, ’s an sin, thuit i ann am paiseanadh. Dhinn mise mo chasan ’s a’ bhrigis ’s ruith mi dheanamh comhnaidh leatha, mar a b’ fhearr a b’ urrainn domh. Chuir mi air a casan i, ’s thòisich mi air mo leisgeul a ghabhail, ’s air innseadh dhi

mar thachair an tubaist dhuinn; ’nuair thug am Mac-mallachd fein, no’n seangan air a shon, sàthadh guineach dhomh ann an caol an droma. Thug so orm cruinn-leum a ghearradh agus spadag a thoirt asam a chuir a leithid de gheilt oirre ’s nach d’ eisd i ri tuillidh de m’ sgeul. Le luath’s na h-earba ’na casan thug i ’m fireach m’a ceann, ’s dh’fhag i mise ’m aonar a’ tachas mo dhroma ’s a’ bruidhinn rium fein, ’s a’ toirt suil mhì-chiatach, an dràsd ’s a’ rithis air crannalach na sgàileig a dh’fhag an amaid ’na déigh.

Stiuir mi mo chursa dhachaidh, a’ beachd-smuainteachadh air cho do-rannsachadh ’s a tha slighe an Fhreasdail. Co a shaoileadh gu’n tigeadh a leithid de dh’aimhreit an lorg ni cho suarach ri bean-an-tighe againne bhi air dhroch ghean an tùs an latha? Ach faic ciod a thachair; mi fein agus mo chù neo-lochdach air ar sgiursadh le scorpionaibh. A’ bhean-uasal sin nach fhaca ’s nach cuala riamh iomradh air a h-aon againn, air a cur ann an cunnart a beatha le h-eagal, as am faod i galar a bàis fhaotainn. Theagamh gu robh ise ciontach air dhoigh eile, ’s nach rodh annainne ach am meadhon an laimh an Fhreasdail air son a smachdachaidh; ach shaolinn nach ruigte leas seangain a chur am bhrigis-sa air a shon sin. ’S coma leam fein sean-fhacail; gu sonraichte an fheadhainn sin a dh’iarras orm dol a dh’fhoghlum gliocais o chreutairean puinnseanta mar a tha na seangain.