1

Sin an t-adhbhar gu robh Dòmhnall an sin, air a’ mhuir. A’ mhuir air gach taobh dheth. Aon mhionaid bha e air a bhith ag ith pìos bradain blasta à Nirribhidh. Sin an rud bu mhotha a bha a’ còrdadh ris, am biadh. Dh’fhuilingeadh e na h-uiread air na rigichean nam biodh am biadh math.

An ath mhionaid bha an talamh a’ critheadaich man cèidse pioghaid. An uair sin tuiteam bhon adhar, sleamhainn mar chloich. Agus pìosan a’ tighinn bhon rig, a’ tuiteam bucas meccano man crann Nollaig agus am bòrd a’ lùbadh mar nèapraig, agus tha am bradan a’ snàmh timcheall air. Tha e a’ smaoineachadh air rudan neònach ... seall air d’ ìnean, a dhuine, tha thìde agad an gearradh. Tha e a’ smaoineachadh mu dheidhinn a stocainnean. Am biodh iad tioram fhathast. Agus an uair sin tha e a’ sealltainn mun cuairt air, a’ dèanamh a shlighe mar speuradair timcheall an rùm, agus tha e smaoineachadh, A dhuine bhochd, tha mi air oilrig a tha dol na theine.

Tha rudan a’ tachairt, chan eil tìd’ aige smaoineachadh. Tha e a’ faighinn a-mach air dòigh air choreigin. A-mach às a’ chrann-ola car a’ mhuiltein.

An ath mhionaid tha daoine ag èigheachd ris leum. Bha timcheall air ceud meatair bhon àrd-ùrlar sìos chun na mara. Bha e coltach ri concrait nach robh buileach air cruadhachadh fhathast, bhriseadh do chnàmhan agus bhiodh acòirdion bheag do chuirp na sgàrd, a’ tuiteam nas fhaide ’s nas fhaide fo na suailichean dubha.

’S e oidhche dhiabhalt a bh’ ann. Carson nach robh an aimsir nas fheàrr? Bhiodh sin air cuideachadh, ’s mathaid, smaoinich Dòmhnall.

Sheas e air oir an iarainn. Dh’fhairich e an teas brùideil air a chùlaibh. Bha rudan a’ leaghadh. Bha e a’ faireachdainn buinn a bhrògan air an leaghadh agus iad steigeach, mar gum biodh e air seasamh air ice-cream. Dh’fhairich e feagal na bhroinn mar nach do dh’fhairich e a-riamh, a’ slugadh a h-uile càil às. Cha robh gluasad air fhàgail ann. Dè an seòrsa roghainn a tha seo? The Devil and the deep blue sea.

Albatross bhon chliathaich. Tha e an dòchas nach buail e pìos iarainn air an t-slighe sìos. Agus cho luath ’s a thòisich e a’ leum tha e seachad, tha e seachad. Tha e fon bhùrn, fada fon bhùrn. Tha e a’ faireachdainn rudan a’ tachairt timcheall air, doile bheag a th’ ann, tha bhalbhaichean a’ fosgladh agus a’ lìonadh le èadhar agus an uair sin tha e dol suas mar àrc. A’ slugadh èadhair, èadhar peatrail dorch – ach ’s e èadhar a th’ ann. Casan briste. Àdhamh às aonais asnaichean. Tha e air a chòmhdachadh le peatrail. Tha e a’ sgreuchail.

Tha e a’ smaoineachadh, Mo mhàthair bhochd. Na rudan a

th’ aice ri fhulang. Chan eil cho fada bho bhàsaich Dad. Abair thusa icing on the cake.

Tha an t-uisge làn speuradairean orains, gach duine anns an t-survival suit bheag aca. Tha gu leòr dhiubh nach eil a’ gluasad. Cà’il am bàta? tha e smaoineachadh. Tha fios gu bheil bàta ann airson ar togail. Chan fhàg iad an seo sinn. Chan urrainn dha càil a dhèanamh anns an èideadh aige. Tha an survival suit a’ cumail a chinn os cionn a’ bhùirn. Tha a dhruim chun nan suailichean. Chì e aon dha na casan biastail air a bheulaibh, tha e a’ tòiseachadh a’ breabadh a chasan. A’ feuchainn ri snàmh air falbh bhon einnsean nimheil seo. Tha e air a shuathadh seachad air agus a-mach an taobh eile. Tha e cho dorch air falbh bho roman candle an rig.

Tha e a’ tionndaidh mu dheireadh thall agus chan urrainn dha a shùilean a chreids. Coltach ri sparkler, tha an rig na theine. Tha na casan aige daddy-long-legs lùbte. Tha esan na laighe mar fhaoileag air an uisge fad’ air falbh bho shaoghal dearg Piper Alpha. Dè thachair ris? Smaoinich e air a’ phìos bradain nach d’ fhuair e air ithe. Daingit. Tha e a’ smaoineachadh.

Man bucas orainsearan a thuit air a chliathaich, thathas a’ togail nan daoine. Tha mòran dhiubh marbh, tòrr dhiubh bhon fhuachd. Bhon teas. Chan eil e na dhùisg nuair a thogas iad e. Tha an rig fhathast na theine, gu leòr air fhàgail a chumadh a’ dol treis mhath e. An MSV Stadive, brùideil, sia-chasach, le na canain mhòra làn uisge a’ drùdhadh air na th’ air fhàgail.

Tha Dòmhnall a’ faireachdainn fuaim an Chinook fhad ’s a tha e a’ dèanamh a shlighe air ais gu Obar-Dheathain. Tha e air an t-astar seo a shiubhal gu leòr thursan roimhe seo, ach cha robh e càil coltach ri seo. Tha e a’ faireachdainn an rèisg thiugh

air aghaidh, pìoban a’ pumpadh rudan a-mach ’s a-steach à oilrig beag a chuirp. Tha e a’ fanntaigeadh leis a’ phian ged a tha e làn moirphin.

Agus an uair sin, aon latha ciùin, tha e air ais aig an taigh. Cluasagan fionnar. Remote controls. Bobhlaichean mòra brot. Beò anns a’ chiùb bheag gheal seo. A’ miannachadh gun tigeadh cuideigin a-staigh nach robh a’ dèanamh fuaim cho truagh. Tha mi duilich.

Air muin na h-ìre cuimhne seo nach eil e ag iarraidh a chuimhneachadh, tha tèile aige a-nis. Na h-ìomhaighean bhon telebhisean, tha iad cho measgaichte leis an fheadhainn aige fhèin a-nis is nach eil fhios aige an ann dha-rìribh leis-san a tha iad. An uair a bha e làn dhrogaichean mar phiopaid a’ coimhead tro uinneag chruinn an Chinook, an do rinn iad slighe leth-gealaich timcheall air an fhrèam loibht cheòthach, neo an ann air na Naidheachdan air a’ BhBC a bha e?

Tha e a’ smaoineachadh air Dan Fionnlastan, trì dorsan sìos, a bha còir aige a dhol a-mach a’ bhòn-dè, ach nach d’ fhuair air sin a dhèanamh. Cha do dh’fhàg am plèana airson a dhol a dh’Obar-Dheathain. Carson a tha rudan a’ tachairt mar seo? Cò tha a’ taghadh nan ròidean seo dhut? An ciont nach do bhàsaich e mar clach na stamaig.

An dèidh treis ann an Intensive Care chaidh e chun an ospadail a b’ fhaisge air a’ bhaile, agus an uair sin dhachaigh. A mhàthair agus a bhean a’ coimhead às a dhèidh fhad ’s a dh’fhàs prìnean lùbte a chnàmhan air ais ri chèile. Tha a mhàthair a’ dèanamh a’ bhìdh as fheàrr leis. Brot. Bread and butter pudding. Ròst. Rinn i bradan dha aon uair, ach cha b’ urrainn dha srucadh ann.

A bhean a’ feuchainn ris an teaghlach a chumail bho sgàineadh. A chlann a’ faighneachd dè tha ceàrr air Dad. Chan e duine furasta a th’ ann coimhead às a dhèidh. Tha e ag iarraidh an t-solais air tron oidhche agus uaireannan tha e duilich an telebhisean a chur air, gun fhios nach bi iad air an sadail air ais a-steach dhan t-saoghal ud.

An-còmhnaidh, clach throm a chionta còmhla ris. Barrachd air dà cheud dhiubh, na caraidean aige, daoine a bha ag obair còmhla ris, ag ith còmhla ris, beò leis. Uaireannan bidh e a’ smaoineachadh nach bu chòir dha a bhith air leum. Bhiodh e air a bhith na b’ fhasa. Chan urrainn dha smaoineachadh air compensation. Mu dheidhinn inquests agus investigations. Bha fios aige a-riamh nach robh sàbhailteachd cho math air feadhainn dha na rigichean. Bha feum aige air an airgead – cò aige nach eil.

Tha a bhràthair Iain a’ tilleadh às an Oilthigh. Chan eil mòran airgid aca. Air a shocair, gu slaodach, tha Dòmhnall a’ dèanamh a shlighe air ais bhon chliathaich ud air an robh e na sheasamh an oidhch’ ud. Gu slaodach. Tha e a’ feuchainn ri rudan a dhèanamh a chuidicheas e gus dìochuimhneachadh. Tha e a’ feuchainn ri bhith beò. A’ cluich leis an fheadhainn bheag. Tha e a’ cuimhneachadh air a bhith toirt pòg dha bhean. Tha e airson a bhith beò a-rithist. Ach cionnas? Cionnas? One day at a time, sweet Jesus.

Agus sin an t-adhbhar gu robh e an seo. Plangaid ghorm na mara. Suailichean tana, dath a’ bhàta mar sgàthan air an uisge. An Dawn Rose. Loidhne uaine ghorm. Latha ciùin.

Làmhan Dhòmhnaill air an còmhdachadh le ola.

— Thoir dhomh rud beag cuideachaidh, a phiatain.

— Dè mu dheidhinn bròg suas an tòin?

Bha a bhràthair Iain air a bhith a’ dèiligeadh ri seo fad na maidne. Bha a mhàthair an-còmhnaidh ag ràdh ri Dòmhnall sùil a chumail air. Bha i an-còmhnaidh rudeigin iomagaineach mu dheidhinn Iain nuair a dheigheadh e a-mach air a’ bhàta. Cha robh sin fèar, bha e a’ smaoineachadh, gu h-àraidh nuair as e Dòmhnall a dh’fheumadh sùil a chumail air.

— Thoir dhomh hand leis a’ mhotair. Tha e gu bhith done, tha mi smaoineachadh. Seo, steig sin na do bheul.

— An e seo aon dha na jokes agad?

— Scout’s honour.

Thòisich Iain a’ slugadh air a’ phìob, blas diesel bhuaipe. Durghail neònach. Pressure tana.

— Bha dùil agam gu robh thu a’ dol a chur seo ceart mun tàinig sinn a-mach? dh’fhaighnich Iain.

— Tha mi ga chur ceart a-nis, nach eil? Ahà!

Shad e smugaid agus brùchd agus siud an diesel a-rithist. Am motair air a-rithist.

— Seo a-nis. Dìreach air-block. Tha sin airidh air siogarait, tha mi smaoineachadh. An roilig thu tè dhomh? Tha mo làmhan manky.

— All right.

— Bha dùil agam airson mionaid an siud gum biodh againn ri snàmh. Mura biodh rocket scientist air a bhith agad air bòrd ...

— Bhiodh tu a’ glanadh heileacoptairean.

— Dè fios a th’ agads! Chan eil biot! Func!

Chaidh Iain a-steach dhan chèabain airson an tiona tombaca fhaighinn.

Dòmhnall ag èigheachd.

— Bheil gu leòr air fhàgail airson dà rolly?

— Tha.

— Dèan a dhà dhomh, ma-thà.

Tha a cheann a’ sealltainn a-mach bho chùl an dorais — Dìreach a’ tarraing asad, Tonto. Gabh tè ma tha thu ag iarraidh.

— Aidh, very good.

Tha Dòmhnall ga choimhead.

— Dè? thuirt Iain.

— Cuir ann an gìor i, ma-thà. Tha rudan agam ri dhèanamh a-nochd, cuimhnich.

Fuaim tiugh an einnsein. Dòmhnall air deic a’ glanadh a làmhan ann am bucaid le Fairy Liquid.

Bha naoi mìosan ann bho thill Dòmhnall air ais dhachaigh, agus bha Iain air mothachadh gu robh e air atharrachadh. Bhiodh daoine ag ràdh cho math ’s a bha e a’ dèanamh, cho duilich ’s a bha iad. Agus bhiodh Dòmhnall a’ dèanamh cinnteach nach biodh iad a’ faireachdainn dona, a’ dèanamh aodann beag, ga chrathadh dheth. An dèidh na thachair air an rig, cha b’ urrainn dha Dòmhnall a dhol air ais dhan Chuan a Tuath a-rithist. Cha robh e a’ còrdadh ris a bhith ann an rumannan beaga. Bha e ag iarraidh a bhith air falbh bho dhaoine. Chaidh e air ais a dh’iasgach.

Cha mhòr nach do reic am màthair am bàta, le aon mhac anns an Oilthigh agus am fear eile air na rigichean. Uiread a’ tachairt ann am bliadhna. Bha Dòmhnall air tilleadh dhachaigh. Dh’fhàg Iain an t-Oilthigh. Cha robh a mhàthair cho toilichte mu dheidhinn sin.

Agus Dòmhnall a’ toirt a chreids, an seann Dhòmhnall a sheall e dhan t-saoghal. Ach bha e eadar-dhealaichte; uaireannan cha robh fhios aige cuin a stadadh e. Cha do dh’aidich e faireachdainnean sam bith a bh’ aige, uaireannan bheireadh e ùine mhòr mum freagradh e ceist. Freagairtean slow motion. Uaireannan eile bha e a’ buiceil timcheall coltach ri gobhar. Bha e a’ smocadh tòrr marijuana airson a chumail fhèin a’ dol. Dh’òladh e cus. Ro luath. Dh’òl e tòrr.

Uaireannan cha b’ urrainn dha gluasad, oir bha uiread cionta ga bhruthadh sìos. Carson nach do bhàsaich esan? Carson nach deach a charaidean a shàbhaladh na àite?

’S mathaid gu robh e airidh air a dhol iomrall beagan.

Ghabh Iain drag eile. Cha robh e a-riamh a’ smocadh ach nuair a bhiodh e ag iasgach. Cha do shruc e ann an càil san Oilthigh. Siogaraits neo eile. Drogaichean. Nam beireadh cuideigin air a’ dèanamh sin ... an dèidh na rinn e a dh’obair, nam biodh e air a shadail bhon chùrsa ... bhiodh sin cus. Airson rudeigin cho beag ri sin. Mearachd bheag. Rudeigin ironic, smaoinich Iain barrachd air aon thuras. Gu robh e dìreach air coiseachd a-mach aon latha.

Am bàta a’ plubadaich a-mach gu far an robh an t-iasgach.

Bha ùine mhòr mun do dh’fhàg iad na Klondykers air an cùlaibh. Bha iad air an ceangal ann an loidhnichean mòra fada anns a’ bhàgh. Na bàtaichean cannery mòra Ruiseanach. Àrd-chliathaichean, bàtaichean a dh’fhuiricheadh aig muir airson sheachdainean.

— Seall cho mòr ’s a tha iad ... chan fhaigh mi seachad air, a h-uile turas a tha mi gam faicinn, thuirt Iain.

— Dè cho fad’ ’s a tha sin a-nis – deich ...

— Ceithir bliadhna deug.

— Ceithir bliadhna deug. Tha iad an seo gu Là a’ Bhreitheanais, tha mi smaoineachadh. Smaoinich air an airgead a tha iad a’ toirt a-steach. Mas e seo Socialism, tha e a’ còrdadh rium.

Iad faisg air na cliathaichean àrd iarainn a-nis.

— Cò tha leigeil dhaibh a bhith an seo co-dhiù? Bha dùil agam nach fhaodadh na Ruiseanaich fàgail an dùthaich neo rudeigin mar sin.

— Airgead, thuirt Dòmhnall.

— Dè mu dheidhinn?

— Chan eil iad an seo gun adhbhar. Tha iad a’ pàigheadh tòrr airson iasgach an seo. Big money. Na Ruiseanaich a tha cumail a’ ghnìomhachais a’ dol san dùthaich seo an-dràst. ’S e racket a th’ ann.

Am bàta beag aca gu tur ann am faileas aon dhiubh airson mionaid.

— Chan eil fhios agam am falbh iad a-chaoidh, thuirt Iain.

— Tha fhios gu falbh. Cha sheas e.

— Chan eil an coltas orra gu falbh.

— Uill, cùm thus’ ort ag iasgach ’s ag iasgach ’s ag iasgach, agus faodaidh tu bhith cinnteach aon latha nach bi càil air fhàgail. Dè ’n teans a th’ aig an iasg bhochd – seall air na rudan sin.

— Cha mhothaicheadh iad nam beireadh iad oirnne anns an lìon aca, thuirt Iain.

— Chan fhaigheadh iad mòran ortsa, ceart gu leòr. Ach mise ... hundred percent Beluga caviar, sin mise. O, aidh, chòrdadh e rium aon neo dhà dhan chlann-nighean Ruiseanach tha siud a chur air an toast agam ceart gu leòr ...

— Tha iad snog, feadhainn dhiubh, all right.

— Snog! Beauties a th’ annta! ’S mathaid gu bheil na làmhan aca rud beag curs, fàileadh èisg, ach uaireannan chan e rud dona

tha sin. Nach tuirt mi riut, firecrackers ... feadhainn dhiubh. Hoigh, cùm sùil air far a bheil thu a’ dol!

Bha e a’ cur na cais air Iain nuair a chanadh Dòmhnall rudan mar seo.

— Tha mi a’ coimhead.

— Chan eil thu air a’ chùrsa cheart.

— Chan eil càil ceàrr air a’ chùrsa seo.

— Tha thu a’ stiùireadh a’ bhàta man boireannach.

— Tha thusa gam bhidsigeadh man boireannach.

Ghabh an dithis aca drag bho na fags. Dòmhnall a’ chiad duine a bhruidhinn.

— Chan e rud fortanach a th’ ann a bhith bruidhinn mu bhoireannaich ann am bàta.

— Thus’ a thòisich.

— Boireannaich agus ... eala bhàn cuideachd. Sin an t-adhbhar nach bi mi a’ smocadh nan Swan Vestas. Chan e rud math a th’ ann a bharrachd ma choisicheas boireannach seachad air an lìon agad. Gu h-àraidh boireannaich le falt ruadh! Cùm air falbh bhuapa. Aig muir neo air tìr. Deagh chomhairle tha sin. Bheil thu ’g èisteachd? Na teirg a-mach le boireannach beag. Ach mura bheil cìochan mòra oirre. Casan beaga agus cìochan mòra. Sin na requirements. Agus gu h-àraidh na teirg a-mach le tè ruadh. Redheads na mallachd. Gu h-àraidh mas e ... Tam an t-ainm a th’ oirre. Neo Ruairidh.

Fuaim bhon àite-cadail shìos. Durghail agus spògan hungover a’ gluasad gu slaodach.

— A’ bruidhinn air mì-fhortan. Tha thu an sin, a Làsarais.

Ceann stràbh bàn a’ nochdadh anns a’ hatchway. John D. Chan eil e a’ coimhead cho math.

— Bheil sinn ann fhathast?

— Chan eil. Seall ort fhein: staid an diabhail.

— An urrainn dhuibh dìreach stad ... o bhith a’ dèanamh uiread fuaim. Tha sibh man dà rhino.

— Dhìochuimhnich mi gur e hotel a bh’ ann. Feuchaidh sinn a bhith sàmhach an ath thuras a tha sinn a’ dèanamh airgid dhut fhad ’s a chaidleas tu.

John D a’ goradaireachd a-mach a’ hatchway, a’ ghrian ro làidir dha.

— An diabhal, chan eil sinn fiù ’s a-mach às a’ bhàgh fhathast!

— John, nach teirg thu a chadal airson treis eile, eh? Sleep it off.Dùisgidh sinn thu nuair a tha feum ort.

— Aidh, ann an deich bliadhna eile, ’s mathaid, thuirt Iain.

— Èigh orm, ma-thà, nuair a tha thu gam iarraidh.

John D na sheasamh a’ smaoineachadh airson mionaid — Tha mi air a bhith smaoineachadh.

— O, aidh, thuirt Dòmhnall.

— Bha mi smaoineachadh a-raoir. Bidh tòrr ideas mhath agam an dèidh tè neo dhà. Bha mi smaoineachadh, seo sinn air ar cuairteachadh ceithir-thimcheall le iasg. Tha iad sa h-uile àite. Ach fhathast, chan fhaigh duine fish supper ceart a-staigh sa bhaile. Bha mi smaoineachadh mu dheidhinn sin nuair a bha mi ag ith fish supper a-raoir.

Sheall Dòmhnall agus Iain air. — Tha sin fìor ceart gu leòr.

Bha coltas gu math dòigheil air John D. — Bha sin rudeigin cliobhar dhomh, smaoineachadh air a sin, eh?

— Duine mothachail dha-rìribh, thuirt Dòmhnall. An aon rud, John, ’s e kebab a bh’ agad a-raoir.

— An e?

— ’S e.

Stad John D airson mionaid.

— Uill ... dìreach èigh, ma-thà. Tha balgam beag teatha gu math snog nuair a dhùisgeas duine.

— Rud sam bith a tha thu ag iarraidh, agus dìreach èigh nuair a tha thu ag iarraidh a’ bhlow-job ud. Hoigh, agus na teirg faisg air an leabaidh agam. Cleachd bunk eile.

Ceann John a’ buiceil suas a-rithist. Ostraits hungover.

— Feagal ort gu faigh mi aon dha na boireannaich agad innte?

— Hoigh. Loose lips sink ships,thuirt Dòmhnall.

Bha Iain ga choimhead.

— Dè tha thu a’ dèanamh a-nis? dh’fhaighnich Iain.

— Chan eil càil.

John D a’ goradaireachd a-rithist. Bha an seòrsa rud seo a’ còrdadh ris.

— Anna an t-ainm a th’ oirre. Neo rudeigin mar sin. Sin an t-ainm a th’ air aon dhiubh co-dhiù. Pìos math, a Dhòmhnaill.

Le breab bheag dhùin Dòmhnall a’ haids air John D. Chual’ iad guidheachdainn, a chasan air an làr a’ dèanamh gu taingeil air bunk. Chan eil Iain cinnteach dè chanas e.

— Feumaidh tu bhith faiceallach nach fhaigh Leanne a-mach.

— Chan fhaigh i a-mach.

— Cha ghabh i ris an t-seòrsa carry-on sin.

— Iain, cùm do shròin a-mach às.

— Tha mi dìreach ag ràdh.

— Uill, cùm thusa do shùil air an stiùir.

Tha iad sàmhach airson ùine mhòir. A’ dèanamh an cuid

slighe a-mach gu far a bheil an t-iasgach. Peilearan fada caol airgid. Rionnaich. Seo a tha iad ag iarraidh. Thèid an t-iasg bòidheach seo timcheall an t-saoghail far am pàigh daoine yen agus kroner agus roubles air a shon.

Ach tha Dòmhnall a’ smaoineachadh air an oidhche tha roimhe nuair a gheibh iad air ais gu tìr. Tha e airson an t-iasgach fhaighinn a-mach às an rathad. Tha e ag iarraidh deoch neo dhà agus tha e ag iarraidh bruidhinn ri boireannach brèagha. Chan eil e airson a bhith a’ smaoineachadh.