[82]

Iain Geur

An dèidh dha tàrsainn às le bheath’, bha an Sgeilbheag cho lag ris an fheur fad seachdain. Bha e ga fhaighinn fhèin critheanach sna casan is gliogach mu na glùinean. Ach bha e òg, fallain, agus bha piseach atighinn air a h-uile latha mar a bha dol seachad.

Chunnaic e taigh beag leis fhèin pìos bhon rathad agus ceò às an t-similear. Agus mar a dhlùthaich e air, nach ann a thàinig fear a-machs thàinig e sìos na choinneimh. Thòisich e ri còmhradh mus do ràinig e an Sgeilbheag.

O,” ars esan,

chaorag èigheachd
s na h-uain às an aonais,
chaora cheann-dubh
gam amharc, gun ghluasad,
chaora nan deann-ruith
s gun ach aon adharc eatarr’:
cia mheud caora tha sin?”

Bha an Sgeilbheag fhathast gu math clèigeach, cadalach, ’s cha do dheirmeas e ceart air acheist. Cha bu leisg leis an duine a cantainn a-rithist. Agus fhreagair an Sgeilbheag, “Tha a sia.”

A thruaghain bhochd,” ars an duine. “Cha mhòr feum a bhiodh annad na do chìobair, acunntadh nan treud.”

Agus bha seo ach Iain Geur. Neo, mar a chanadh cuid a


[83]

dhaithnicheadh e, ‘Fear na h-inntinne gèire adol buileach nas geòire’.

fhitheach mu chlosaich,
fitheach asealltainn is sùil na ghob,
fitheach sàmhach is sùil ga slugadh:
cia mheud sùil a tha sin?”

Stad mionaid,” ars an Sgeilbheag. “Chan eil cho fada sin bho dhùisg mis’ .”

Balach òg mar thus’, a bu chòir a bhith ann am mullach a chluich, ’s cha fhreagair thu ceist bheag shìmplidh dhen t-seòrsud.” Agus thàinig Iain Geur teann air agus chuir e an aon cheist air a-rithist: “Cia mheud sùil a tha sin?”

Nach can thu rithist e, ’s gabh air do shocair e,” ars am balach.

O, ged a chanadh,” arsa fear na h-inntinne gèires e crathadh a chinn.

Naoi,” ars an Sgeilbheags a mhaoil na laoigeanans na preasan.

O, chlèigire bhochd gun chlì,” ars Iain Geur, “ ’s math a chuir riut nach robh do bheathan crochadh ris, neo bhiodh tu cho marbh ri sgadan.”

Cha robh na brògan acantainn diurra-bhig. Bha an Sgeilbheag fhathast rudeigin sgìth an dèidh na bha e air a dhol troimhe. Chan fhuiricheadh aon smuain na cheann. Bha inntinn is aire cho corrach ri ugh air bonnach. Agus ma dhinnsear an fhìrinn, bha e airson ruith.

Duine duilich tha seo, ceart gu leòr,” arsa na brògan, “gu


[84]

h-àraid tràth dhen an latha, ach, ’ille, feumaidh tu feuchainn, agus do cheann a chur far na chuir do chasan thu.”

Cha. .. cha. .. cha chuala mi sin a-riamh,” ars an Sgeilbheag. “ ’S e bhite ag ràdh, ‘An rud a chuireadh e na cheann, chuireadh e na chasan e’ .”

Tha thu ri dùsgadh,” arsa na brògan ris.

Feuchaidh mi rithist thu le na fithich,” dhèigh Iain Geur:

fhitheach air creig,
fhitheach gob ri gob,
fitheach ag èigheachd air fitheach:
cia mheud fitheach a tha sin?”

fhitheach,” ars an Sgeilbheag.

Chan eil mig ràdh nach dèan thu feum fhathast, latha dhe na lathaichean,” thuirt am fear eile.

Eil thu afuireachd ann an seo leat fhèin gun duineile faisg mìle ort?” ars an Sgeilbheag.

Gu dearbha chan eil,” arsa fear na h-inntinne gèire, “tha cat agam is teines pìob. Ach,” ars esan, “ ’s fhada bho dhfhalbh abhean agam, agus tha mi ceart coma. Chan èisteadh i ri facal a bha mig ràdh. ’S e a chuir ormsa gun tug i leatha abhò. sholt shuairce a bha fada na bu thoinisgeilna i fhèin.”

Tha sin acur nam chuimhne-sa pìos bàrdachd a bhithinn acluinntinn aig mathair,” ars an Sgeilbheag.

Eil e fada?” arsa fear na h-inntinne gèire.

Chan eil.”

Siuthad a-rèist,” ars esan, “ach am faigh sinn seachad e.”


[85]

Gun athair gun mhàthair,
gun phiuthar gun bhràthair,
O hoh.
Gun dùil ri litir
tearc a thig ,
O hoh.
An uair a thig , ’s e odhar,
nach dèan còmhnadh dhomh neo cobhair,
O hoh.
Bha bean agamrinn i mo thrèigsinn;
cha robh sinn sona còmhri chèile,
O hoh.
An ceann seachdain bha i sgìth dhìom,
Agus mise seachd sgìth dhìthse,
O hoh.
a chanadh mus do phòs sinn
gu maoidhinn-sa mo dhòrn oirr’,
O hoh.
Gun athair gun mhàthair,
gun phiuthar gun bhràthair,
O hoh.
Gun dùil ri litir
tearc a thig ,
O hoh.
chat agam is ,
botal claich is cuibhrig ùr,
O hoh.
S an aiseid mhòr na seasamh
Shuas am bàrr an dreasair,
O hoh.
O hoh.”


[86]

Glè mhath, glè mhath,” ars Iain Geur. “Eil càil idir agad ach sineil tòimhseachanan agad idir?”

Bhoill. .. stad ort. .. tha. .. mu dheidhinn:

Bodaich bheag gun fhuil gun anam
Adanns air talamh cruaidh.”

Tiud,” ars Iain Geur, “chuala mi sin mus robh mi mach às achreathailclachan-meallain.”

Isean beag eadar bheinn,” ars an Sgeilbheag,
“ ’s bidh e seinn gum bàsaich e.”

Ist a-nis dhe do mhì-mhodhtha sin ro fhurast’ – ach ma tha thu bruidhinn aireadar’, èist seo. Dhfheumte deich ùbhlan a roinn eadar àireamh shònraichte de dhaoinen àireamh a bha sin?”

Cha ghabh sin dèanamh,” ars an Sgeilbheag. “Chleachdas a bhith cantainn riumsa nach robh mi buileach dona air cuisteanan, ’s air na rudan sinchan eil thu air gu leòr innse dhomh.”

Tha,” arsa Iain Geur, “agus tuilleadhs na tha dhìth ort.”

Chan eil.”

O, ge-, tha!”

Chan eil.”

O, gu dearbha fhèine tha! Èist ris a h-uile facal a-riamh!” dhèigh Iain Geur. “Ris a h-uile diabhal aon!” dhèigh e rithist.

An diabhal,” ars an Sgeilbheag ri na brògan, “seall an seòrsa duine a tha tighinn na mo lùib-s’ .”


[87]

Chan eil aigach an fhìrinn,” arsa na brògan.

An ann leamsa a tha sibh, neon ann leis-san?” dhèigh an Sgeilbheag.

Chan eil sinne le fear seach fear agaibh. ‘Fear seach fira bfheàrr leinn a ràdh,” arsa na brògan, agus iad fhèin rudeigin diùid ann an cuideachd Iain.

“ ’Fear seach feara thann,” ars an Sgeilbheag. “Tha sibh air a dhol tuathal.”

Chan eil math dhut a bhith còmhradh riut fhèins ag èigheach,” ars Iain Geur. “Cha chuidich sin leis achùis idir, idir. Ach cuidichidh mi fhìn thu,” arsa fear na h-inntinne gèire adol tuilleadh nas geòire, agus e bus ri bus ris, “ged nach bu chòir dhomh. .. Èist a-nis ri na facail a chanas mi. Chaidh duine àraidh sìos o Ierusalem gu Iericho agus thuit e am measg luchd-reubainneil thu ga mo chluinntinn?”

Ro mhath,” ars an Sgeilbheag, ’s a cheann afàs goirt.

nise tha sin ag innse dhutcia mheud luchd-reubainn a bhacann?”

Chan eil fhios air a sin,” ars an Sgeilbheag.

Tha! Tha! Tha!” dhèigh Iain Geur. “Am measg! Am measg! Luchd! Luchd! Eil thu idir, idir afaicinn, neo am feum mi do cheann a gharadh ris an teine gus am beothaich do thuigs’ ?”

Chan eil e air innscia mheud a bhann,” ars an Sgeilbheag ann an guth ìosal, ’s e air a dhol cho geal ris aghruth.

O, mar a tha thu atachairt rium,” ars Iain Geur. “ ’S urrainn dhut a dhèanamh, tha làn-fhios am gun urrainn, agus rudan fada mhòr nas dorra na seo.” Bhuail Iain Geur a dhòrn a-steach na bhois, ’s thuirt e ann an guth brist’, mar dhuine foighidneach a bhair fheuchainn seachad air a chomas, “Barrachd air dithis. ..


[88]

barrachd air dithis. .. obh, obh, obh. .. mar a than saoghal atachairt riums’ .”

Chrom e a cheann is thuirt e air a shocair, “Eadar: dithis. .. am measg: barrachd air dithis.”

Tha mi tuigsinn a-nis thagad,” ars an Sgeilbheag, “ach seall an-dràst: chleachd gun cluinninn aig mo mhàthairChan eil fhios am , eadar a h-uile càil a thann. . .’ Ciamar a tha sin afreagairt?”

Ach bha Iain Geur asmaoineachadh mu rudeigin eile. “Feumaidh mi dhol a-steachs mo phìob agus mo thombacfhaighinn,” ars esan.

Nuair a thilleas e, cuir an sair,” arsa na brògan donna:

Chunnaic duine gun shùilean
ùbhlan air craoibh:
cha tug e ùbhlan dhith
s cha dfhàg e ùbhlan oirr’.
Ciamar a bha seo?”

Chuala mise sin uaireigin,” ars an Sgeilbheag, “ach gu lobht’, leibideach, tha e air a dhol às mo chuimhne. .. Stad ort. . .” Agus shuidh e sìos san ùir agus thuirt e, “Chan eil feum sam bith annam, ’s cha bhi gu sìorraidh.”

Tud. .. feuch an ist thu,” arsa na brògan, “ ’s ann annad a tha.”

O, chan eil.”

Èirich à sin mus till e,” arsa na brògan, “mus bi thu air do mhaslachadh. Seas!”

Sheas an Sgeilbheag. Chaidh an saoghal dorch dhas cha mhòr nach do thuit e, leis an luairean a bha na cheann.


[89]

Tilg dhìot aon bròg,” arsa na brògan donna, “agus seas air leth-chois.”

Rinn e sin.

Cha tug e brògan dheths cha do dhfhàg e brògan air. A bheil thu tuigsa-nis?”

Tha, tha, tha, tapadh leibh,” ars an Sgeilbheag, “duine le aon sùil. .. ubhal. .. thug e aon dhith. .. nach ann agamsa bha ubhal is balgam de bhainne.”

Thill Iain Geurs aphìob na phluic, is colas air.

Chunnaic duine gun shùilean ùbhlan air craoibh. . .” ars an Sgeilbheag ris.

Tha fios am air,” arsa fear na h-inntinne gèire.

Na thomhais thu e?” ars an Sgeilbheag.

Thomhais,” ars Iain Geur.

Ach an dfhuair thu cuideachadh?”

Cha dfhuair. Thug e latha bhuam. Cha robh annam ach am pàist’. Carson a shad thu do bhròg a-null a dhìg an rathaid?”

Airson siud fhèin,” ars an Sgeilbheag.

Nis,” arsa Iain Geur, “bha tuathanach ann an siud uaireigin, ’s bha aige ri ochd gallain de bhainne a roinn eadar dithis a dhaithnicheadh e. Cha robh aigach trì soithichean, agus ghabhadh iad ochd, còig agus trì gallain am fear. Ciamar an-dràst a dheigheadh aigair a dhèanamh?”

Na rinn thu fhèin e?” ars an Sgeilbheag.

O, rinn, ’s mise gun rinn sin,” ars Iain Geur.

“ ’S cho fad’ ’s a thug e bhuat?”

Coma leats’ ,” arsa fear na h-inntinne gèire.

Chan ann sgìth dhe do chuideachd a tha mis’ ,” ars an


[90]

Sgeilbheag, ’s e tighinn a-mach leis achiad bhreug a bha e air innsbho dhfhalbh e air a thuras, “ach cha dèan seo e.”

Nach fuirich thu greiseag do chabhaig?” ars am fear eile. “Fuirich: tha fear nas fhasagam dhut:

Tha bràthair aig bràthair mathar,
S cha bhràthair-athar dhomhse.”

Mar sin leibh,” ars an Sgeilbheag ris, agus chuir e air abhròg a bha thall an oir an rathaid, agus ghabh e roimhe suas an rathad.

Seo fear furast,” ars Iain Geur, ’s e ga leantainn:

Tha tòimhseachan agam ort:
chan e do cheann, chan e do chas,
chan e daodach, chan e dfhalt,
chan e ball e a tha nad chorp,
ach tha e ort, ’s cha tomhais thu e.”

An sgìths,” ars an Sgeilbheag.

Chan e.”

Cabhaig.”

Chan e.”

Acras.”

Pathadh.”

Fadachd,” ars an Sgeilbheag thar a ghualainn.

Chan e.”

Cianalas.”

Chan e! Chan e! Chan e!” dhèigh Iain Geur, àird a chlaiginn. “Dainm! An diabhal. .. dainm!”


[91]

Agus smaoinich an Sgeilbheag nach do dhfhaighnich fear na h-inntinne gèire dha aon uair n t-ainm a bhair, no an robh an t-acras air, no am pathadh, ’s nach tug e cuireadh dha a thighinn a bhroinn an taighe.

Chrath am fear eile a cheann. Ars esan ris fhèin, “O, a chloidseir bhochd, tha thu mar a h-uile duine eile a tha tighinn an taobh s’ – tiugh sa cheann.”

Agus ghabh e steach an taigh, fear na h-inntinne gèire adol tuilleadh nas geòire, agus shuidh e ris an teine còmhla ris achat.

titleIain Geur
internal date2004.0
display date2004
publication date2004
level
reference template

MacGilliosa Tocasaid ’Ain Tuirc %p

parent textTocasaid ’Ain Tuirc
<< please select a word
<< please select a page