Iain Geur

An dèidh dha tàrsainn às le bheath’, bha an Sgeilbheag cho lag ris an fheur fad seachdain. Bha e ga fhaighinn fhèin critheanach sna casan is gliogach mu na glùinean. Ach bha e òg, fallain, agus bha piseach a’ tighinn air a h-uile latha mar a bha dol seachad.

Chunnaic e taigh beag leis fhèin pìos bhon rathad agus ceò às an t-similear. Agus mar a dhlùthaich e air, nach ann a thàinig fear a-mach ’s thàinig e sìos na choinneimh. Thòisich e ri còmhradh mus do ràinig e an Sgeilbheag.

“O,” ars esan,

“Dà chaora ’g èigheachd
’s na h-uain às an aonais,
dà chaora cheann-dubh
gam amharc, gun ghluasad,
dà chaora nan deann-ruith
’s gun ach aon adharc eatarr’:
cia mheud caora tha sin?”

Bha an Sgeilbheag fhathast gu math clèigeach, cadalach, ’s cha do dh’eirmeas e ceart air a’ cheist. Cha bu leisg leis an duine a cantainn a-rithist. Agus fhreagair an Sgeilbheag, “Tha a sia.”

“A thruaghain bhochd,” ars an duine. “Cha mhòr feum a bhiodh annad na do chìobair, a’ cunntadh nan treud.”

Agus cò bha seo ach Iain Geur. Neo, mar a chanadh cuid a

dh’aithnicheadh e, ‘Fear na h-inntinne gèire a’ dol buileach nas geòire’.

“Dà fhitheach mu chlosaich,
fitheach a’ sealltainn is sùil na ghob,
fitheach sàmhach is sùil ga slugadh:
cia mheud sùil a tha sin?”

“Stad mionaid,” ars an Sgeilbheag. “Chan eil cho fada sin bho dhùisg mis’ .”

“Balach òg mar thus’, a bu chòir a bhith ann am mullach a chluich, ’s cha fhreagair thu ceist bheag shìmplidh dhen t-seòrs’ ud.” Agus thàinig Iain Geur teann air agus chuir e an aon cheist air a-rithist: “Cia mheud sùil a tha sin?”

“Nach can thu rithist e, ’s gabh air do shocair e,” ars am balach.

“O, ged a chanadh,” arsa fear na h-inntinne gèire ’s e crathadh a chinn.

“Naoi,” ars an Sgeilbheag ’s a mhaoil na laoigeanan ’s na preasan.

“O, chlèigire bhochd gun chlì,” ars Iain Geur, “ ’s math a chuir riut nach robh do bheath’ an crochadh ris, neo bhiodh tu cho marbh ri sgadan.”

Cha robh na brògan a’ cantainn diurra-bhig. Bha an Sgeilbheag fhathast rudeigin sgìth an dèidh na bha e air a dhol troimhe. Chan fhuiricheadh aon smuain na cheann. Bha inntinn is aire cho corrach ri ugh air bonnach. Agus ma dh’innsear an fhìrinn, bha e airson ruith.

“Duine duilich tha seo, ceart gu leòr,” arsa na brògan, “gu

h-àraid tràth dhen an latha, ach, ’ille, feumaidh tu feuchainn, agus do cheann a chur far na chuir do chasan thu.”

“Cha. .. cha. .. cha chuala mi sin a-riamh,” ars an Sgeilbheag. “ ’S e bhite ag ràdh, ‘An rud a chuireadh e na cheann, chuireadh e na chasan e’ .”

“Tha thu ri dùsgadh,” arsa na brògan ris.

“Feuchaidh mi rithist thu le na fithich,” dh’èigh Iain Geur:

“Dà fhitheach air creig,
dà fhitheach gob ri gob,
fitheach ag èigheachd air fitheach:
cia mheud fitheach a tha sin?”

“Dà fhitheach,” ars an Sgeilbheag.

“Chan eil mi ’g ràdh nach dèan thu feum fhathast, latha dhe na lathaichean,” thuirt am fear eile.

“Eil thu a’ fuireachd ann an seo leat fhèin gun duin’ eile faisg mìle ort?” ars an Sgeilbheag.

“Gu dearbha chan eil,” arsa fear na h-inntinne gèire, “tha cat agam is teine ’s pìob. Ach,” ars esan, “ ’s fhada bho dh’fhalbh a’ bhean agam, agus tha mi ceart coma. Chan èisteadh i ri facal a bha mi ’g ràdh. ’S e a chuir ormsa gun tug i leatha a’ bhò. Bò sholt shuairce a bha fada na bu thoinisgeil’ na i fhèin.”

“Tha sin a’ cur nam chuimhne-sa pìos bàrdachd a bhithinn a’ cluinntinn aig m’ athair,” ars an Sgeilbheag.

“Eil e fada?” arsa fear na h-inntinne gèire.

“Chan eil.”

“Siuthad a-rèist,” ars esan, “ach am faigh sinn seachad e.”

“Gun athair gun mhàthair,
gun phiuthar gun bhràthair,
O hoh.
Gun dùil ri litir –
tearc a thig tè,
O hoh.
An uair a thig tè, ’s e tè odhar,
nach dèan còmhnadh dhomh neo cobhair,
O hoh.
Bha bean agam – rinn i mo thrèigsinn;
cha robh sinn sona còmh’ ri chèile,
O hoh.
An ceann seachdain bha i sgìth dhìom,
Agus mise seachd sgìth dhìthse,
O hoh.
Cò a chanadh mus do phòs sinn
gu maoidhinn-sa mo dhòrn oirr’,
O hoh.
Gun athair gun mhàthair,
gun phiuthar gun bhràthair,
O hoh.
Gun dùil ri litir –
tearc a thig tè,
O hoh.
Dà chat agam is cù,
botal claich is cuibhrig ùr,
O hoh.
’S an aiseid mhòr na seasamh
Shuas am bàrr an dreasair,
O hoh.
O hoh.”

“Glè mhath, glè mhath,” ars Iain Geur. “Eil càil idir agad ach sin – eil tòimhseachanan agad idir?”

“Bhoill. .. stad ort. .. tha. .. dè mu dheidhinn:

Bodaich bheag gun fhuil gun anam
A’ danns air talamh cruaidh.”

“Tiud,” ars Iain Geur, “chuala mi sin mus robh mi mach às a’ chreathail – clachan-meallain.”

“Isean beag eadar dà bheinn,” ars an Sgeilbheag,
“ ’s bidh e seinn gu ’m bàsaich e.”

“Ist a-nis dhe do mhì-mhodh – tha sin ro fhurast’ – ach ma tha thu bruidhinn air ‘eadar’, èist seo. Dh’fheumte deich ùbhlan a roinn eadar àireamh shònraichte de dhaoine – dè ’n àireamh a bha sin?”

“Cha ghabh sin dèanamh,” ars an Sgeilbheag. “Chleachdas a bhith cantainn riumsa nach robh mi buileach dona air cuisteanan, ’s air na rudan sin – chan eil thu air gu leòr innse dhomh.”

“Tha,” arsa Iain Geur, “agus tuilleadh ’s na tha dhìth ort.”

“Chan eil.”

“O, ge-tà, tha!”

“Chan eil.”

“O, gu dearbha fhèine tha! Èist ris a h-uile facal a-riamh!” dh’èigh Iain Geur. “Ris a h-uile diabhal aon!” dh’èigh e rithist.

“An diabhal,” ars an Sgeilbheag ri na brògan, “seall an seòrsa duine a tha tighinn na mo lùib-s’ .”

“Chan eil aig’ ach an fhìrinn,” arsa na brògan.

“An ann leamsa a tha sibh, neo ’n ann leis-san?” dh’èigh an Sgeilbheag.

“Chan eil sinne le fear seach fear agaibh. ‘Fear seach fir’ a b’ fheàrr leinn a ràdh,” arsa na brògan, agus iad fhèin rudeigin diùid ann an cuideachd Iain.

“ ’Fear seach fear’ a th’ ann,” ars an Sgeilbheag. “Tha sibh air a dhol tuathal.”

“Chan eil math dhut a bhith còmhradh riut fhèin ’s ag èigheach,” ars Iain Geur. “Cha chuidich sin leis a’ chùis idir, idir. Ach cuidichidh mi fhìn thu,” arsa fear na h-inntinne gèire a’ dol tuilleadh nas geòire, agus e bus ri bus ris, “ged nach bu chòir dhomh. .. Èist a-nis ri na facail a chanas mi. Chaidh duine àraidh sìos o Ierusalem gu Iericho agus thuit e am measg luchd-reubainn – eil thu ga mo chluinntinn?”

“Ro mhath,” ars an Sgeilbheag, ’s a cheann a’ fàs goirt.

“Dè nise tha sin ag innse dhut – cia mheud luchd-reubainn a bh’ ac’ ann?”

“Chan eil fhios air a sin,” ars an Sgeilbheag.

“Tha! Tha! Tha!” dh’èigh Iain Geur. “Am measg! Am measg! Luchd! Luchd! Eil thu idir, idir a’ faicinn, neo am feum mi do cheann a gharadh ris an teine gus am beothaich do thuigs’ ?”

“Chan eil e air inns’ cia mheud a bh’ ann,” ars an Sgeilbheag ann an guth ìosal, ’s e air a dhol cho geal ris a’ ghruth.

“O, mar a tha thu a’ tachairt rium,” ars Iain Geur. “ ’S urrainn dhut a dhèanamh, tha làn-fhios a’m gun urrainn, agus rudan fada mhòr nas dorra na seo.” Bhuail Iain Geur a dhòrn a-steach na bhois, ’s thuirt e ann an guth brist’, mar dhuine foighidneach a bh’ air fheuchainn seachad air a chomas, “Barrachd air dithis. ..

barrachd air dithis. .. obh, obh, obh. .. mar a tha ’n saoghal a’ tachairt riums’ .”

Chrom e a cheann is thuirt e air a shocair, “Eadar: dithis. .. am measg: barrachd air dithis.”

“Tha mi tuigsinn a-nis dè th’ agad,” ars an Sgeilbheag, “ach seall an-dràst: chleachd gun cluinninn aig mo mhàthair ‘Chan eil fhios a’m dè nì mì, eadar a h-uile càil a th’ ann. . .’ Ciamar a tha sin a’ freagairt?”

Ach bha Iain Geur a’ smaoineachadh mu rudeigin eile. “Feumaidh mi dhol a-steach ’s mo phìob agus mo thombac’ fhaighinn,” ars esan.

“Nuair a thilleas e, cuir an tè s’ air,” arsa na brògan donna:

“Chunnaic duine gun shùilean
ùbhlan air craoibh:
cha tug e ùbhlan dhith
’s cha d’ fhàg e ùbhlan oirr’.
Ciamar a bha seo?”

“Chuala mise sin uaireigin,” ars an Sgeilbheag, “ach gu lobht’, leibideach, tha e air a dhol às mo chuimhne. .. Stad ort. . .” Agus shuidh e sìos san ùir agus thuirt e, “Chan eil feum sam bith annam, ’s cha bhi gu sìorraidh.”

“Tud. .. feuch an ist thu,” arsa na brògan, “ ’s ann annad a tha.”

“O, chan eil.”

“Èirich à sin mus till e,” arsa na brògan, “mus bi thu air do mhaslachadh. Seas!”

Sheas an Sgeilbheag. Chaidh an saoghal dorch dha ’s cha mhòr nach do thuit e, leis an luairean a bha na cheann.

“Tilg dhìot aon bròg,” arsa na brògan donna, “agus seas air leth-chois.”

Rinn e sin.

“Cha tug e brògan dheth ’s cha do dh’fhàg e brògan air. A bheil thu tuigs’ a-nis?”

“Tha, tha, tha, tapadh leibh,” ars an Sgeilbheag, “duine le aon sùil. .. dà ubhal. .. thug e aon dhith. .. nach ann agams’ a bha ubhal is balgam de bhainne.”

Thill Iain Geur ’s a’ phìob na phluic, is colas air.

“Chunnaic duine gun shùilean ùbhlan air craoibh. . .” ars an Sgeilbheag ris.

“Tha fios a’m air,” arsa fear na h-inntinne gèire.

“Na thomhais thu e?” ars an Sgeilbheag.

“Thomhais,” ars Iain Geur.

“Ach an d’ fhuair thu cuideachadh?”

“Cha d’ fhuair. Thug e dà latha bhuam. Cha robh annam ach am pàist’. Carson a shad thu do bhròg a-null a dhìg an rathaid?”

“Airson siud fhèin,” ars an Sgeilbheag.

“Nis,” arsa Iain Geur, “bha tuathanach ann an siud uaireigin, ’s bha aige ri ochd gallain de bhainne a roinn eadar dithis a dh’aithnicheadh e. Cha robh aig’ ach trì soithichean, agus ghabhadh iad ochd, còig agus trì gallain am fear. Ciamar an-dràst a dheigheadh aig’ air a dhèanamh?”

“Na rinn thu fhèin e?” ars an Sgeilbheag.

“O, rinn, ’s mise gun rinn sin,” ars Iain Geur.

“ ’S dè cho fad’ ’s a thug e bhuat?”

“Coma leats’ ,” arsa fear na h-inntinne gèire.

“Chan ann sgìth dhe do chuideachd a tha mis’ ,” ars an

Sgeilbheag, ’s e tighinn a-mach leis a’ chiad bhreug a bha e air inns’ bho dh’fhalbh e air a thuras, “ach cha dèan seo e.”

“Nach fuirich thu greiseag – dè do chabhaig?” ars am fear eile. “Fuirich: tha fear nas fhas’ agam dhut:

Tha bràthair aig bràthair m’ athar,
’S cha bhràthair-athar dhomhs’ e.”

“Mar sin leibh,” ars an Sgeilbheag ris, agus chuir e air a’ bhròg a bha thall an oir an rathaid, agus ghabh e roimhe suas an rathad.

“Seo fear furast,” ars Iain Geur, ’s e ga leantainn:

“Tha tòimhseachan agam ort:
chan e do cheann, chan e do chas,
chan e d’ aodach, chan e d’ fhalt,
chan e ball e a tha nad chorp,
ach tha e ort, ’s cha tomhais thu e.”

“An sgìths,” ars an Sgeilbheag.

“Chan e.”

“Cabhaig.”

“Chan e.”

“Acras.”

“Pathadh.”

“Fadachd,” ars an Sgeilbheag thar a ghualainn.

“Chan e.”

“Cianalas.”

“Chan e! Chan e! Chan e!” dh’èigh Iain Geur, àird a chlaiginn. “D’ ainm! An diabhal. .. d’ ainm!”

Agus smaoinich an Sgeilbheag nach do dh’fhaighnich fear na h-inntinne gèire dha aon uair dè ’n t-ainm a bh’ air, no an robh an t-acras air, no am pathadh, ’s nach tug e cuireadh dha a thighinn a bhroinn an taighe.

Chrath am fear eile a cheann. Ars esan ris fhèin, “O, a chloidseir bhochd, tha thu mar a h-uile duine eile a tha tighinn an taobh s’ – tiugh sa cheann.”

Agus ghabh e steach an taigh, fear na h-inntinne gèire a’ dol tuilleadh nas geòire, agus shuidh e ris an teine còmhla ris a’ chat.