An Sleapan

Mus robh na taighean a-riamh ann, bha Clach an Truiseil ann an siud na stob, ’s a ceann dhan adhar. Mus do nochd birlinn à Tìr Lochlainn, bha i na seasamh air taobh siar Eilean Leòdhais. Mus robh a’ Ghàidhlig ann, bha i na spiris aig an druid. Agus mus robh soisgeul fhèin ann, bha i na spreod glas ann an siud, ’s an crotal a’ tàrmachadh air a slios.

Tha a’ chuid as moth’ againn a’ tadhal oirr’ uair no uaireigin, ’s ga cuartachadh ’s ga tomhais le ar sùil, ’s a’ dol air ar slighe. Bidh na Goill a’ tighinn cuideachd, ’s a’ dèanamh ùmhlachd.

Aig Freastal tha fios cò iad a chuir na seasamh i, is cuin a bh’ ann. Agus dè an draoidheachd a mhisnich ’s a neartaich fuil is fèith gus seo a thoirt gu buil.

Tha mi creids g’ eil suas ri fichead troigh innt’. Cia mheud troigh tha shìos fon talamh cha lùiginn a ràdh, ach ’s iongantach mura h-eil ceithir troighean eile co-dhiù. Oir, a ghràidh ort, tha i taisealach, tomadach, trom, ’s tha leithid a ghairbhead ag iarraidh bonn. Oir tha a gualainn bho riamh dhan adhar gun atharrachadh. Cha tàinig gothadh innt’ taobh seach taobh. Ach sheas i mar a bha tro na linntean, ginealach bho ghinealach, ’s cha do charaich.

Cha do chaith na tuiltean i fad dà mhìle bliadhna, cha do bhris an dealanaich a cnuacan. Thug i dùbhlan dhan ghaoith a tuath nuair a thigeadh i le flin, ’s cha d’ fhuair an reothadh air a sgàineadh. Ach bha i calma, bha i neo-ghluasadach. Cèile

cha robh aic’. A samhail chan eil idir ann: clach-cuimhne nan athraichean air nach eil sgeul, ’s a tha sìnte chan eil fhios càit, agus sgapte mu ghrunnd na fairge.

Nis, cha chuala mis’, agus ’s math leam nach cuala, ma chuireadh teine mu a bonn, no spaid no geamhlag dhalma sìos dhan talamh leth rithe, no àradh mòr suas air a bràghad. Leigeadh dhith. Agus an t-urram sin air a thoirt dhi a shùilicheadh bodach no cailleach sam bith a fhuair saoghal fada ’s a tha làn de bhliadhnaibh. Ach dìreach gum biodh clann a’ cluich ’s a’ riagail timcheall oirr’, an starrag a’ laighe oirr’, agus srainnsearan a’ tighinn a shealltainn oirr’ às a h-uile ceàrnaidh dhen t-saoghal. ’S ma bha grioban balaich corr’ uair a’ caitheamh nan clach oirr’, dè ’n diofar.

Cha chluinn thu mòran dhaoin’ a-nis a’ bruidhinn air Iain Thormoid Dhòmh’ Ruaidh – an Sleapan – ged nach eil cho fada sin bho bhàsaich e. ’S ann a shaoileas tu nach robh e riamh ann.

Cuige a thugadh ‘An Sleapan’ air chan urra dhòmhs’ a ràdh le cinnt. A rèir teisteanas a mhàthar, b’ ann ri linn dha sleapan a chur a-steach na chluais air Class Two. Chuireadh air tòir na nurs, ’s dh’fhalbhadh dhachaigh leis is ràn goirt aige.

Ach. .. tha. .. bha Katie Mary a phiuthar deimhinnte gur ise a thug ‘An Sleapan’ air, chionn ’s nach robh air de dh’fheòil na b’ fhiach bruidhinn air. ‘Cho caol ri sleapan’ – sin facal nach cluinn thu ’n-diugh. Ach an uair ud bha sglèat is sleapan aig a h-uile pàist-sgoile.

Bha taigh Thormoid Dhòmh’ Ruaidh meadhanach faisg air a’ chlaich, agus na èirigh suas bheireadh an Sleapan corra shùil oirre, ceart gu leòr; bha e mothachail oirr’, ach eil fhios agad. .. tha. .. ’s e rud neònach a tha sa chleachdadh: . .. cha bhiodh e – seadh, cha bhiodh e ga toirt fa-near, mar a chanadh tu. .. Tha

’n iarmailt àrd fhèin againn ga cur an neo-phrìs, agus grìogag na grèin’ air uachdar na mara, a bhiodh nam mìorbhail leis an dall nam faicte leis iad.

A thaobh Iain Thormoid Dhòmh’ Ruaidh a-nis, tha – mas e ’n fhìrinn a tha sibh ’g iarraidh, tha i uaireannan searbh. Na bhalach, bha e air a mheas na mhiaraid. Bha e car lìogach agus car cùileach. Bha sradag an droch nàdair ann. Bha e làn ghearanan. Cha robh e math dha phiuthar. Cha robh e aoigheil. Cha robh e toilicht no dibhearsaineach. Cha thogadh e do chridhe. Cha do shuath e mòran a-riamh ann an clann-nighean, no iadsan cus ris. ’S ann a gheibheadh tu e fhèin rudeigin meanbh, foidhne, na bhodhaig ’s na bhriathran. Cha tigeadh e ga do chuideachadh ged a bhiodh tu nad èiginn. Na leanabh, is gu h-àraid na leth-bhalach – seadh, ’s bho thàinig e gu ìre: cò air a tha mi mach – dheigheadh e ann an corraich airson rud glè shuarach. Can gun deigheadh bus a bhròig an sàs ann an rudeigin ’s gun tuisleadh e. Can gun deigheadh a chas cam: leigeadh e às an uair sin an fheadhainn a b’ eagalaich’: “An diabhal mòr na bids na galla.”

’S nam biodh poll-mònach duilich a rùsgadh: “Iutharn ort!” dh’èigheadh e, agus ghabhadh e dha na bruthaichean is dha na druimeannan leis an spaid is shadadh e bhuaithe an uair sin i le uile lùths. Neo nam faigheadh Katie Mary, a bha dà bhliadhna na bu shine na e, ugh na bu mhotha na ’m fear aigesan, bha seo a’ cur air. Neo gu faigheadh esan sgadan le mealg is ise sgadan le iuchair. .. Bha rudan an còmhnaidh a’ dol na aghaidh. Bha Tìm is Freastal ag obair air, ’s a’ feuchainn ri sgìthseachadh agus dìreach luidean a dhèanamh dheth, ’s a h-uile càil cho diabhaltaidh drobast a h-uile latha.

Cha b’ ann mu dheidhinn an t-Sleapain a rinn Dòmhnall Iain

an Insurance am pìos bàrdachd ‘Trioblaidean Beaga Mhic an Duine’ ach mu dheidhinn fhèin. Ach gu dearbha fhèin ’s i tha ga fhreagairt. Agus gu bràth sìorraidh buan cha deigheadh agams’ air a chur na b’ fheàrr. “O,” ars am bàrd,

“Nuair a chacas faoileag bho gu h-àrd ort,
gad ungadh le a cuid sgàirde,
nas aotruime buileach air sgiath i,
h-uile h-it’ dhith gu cladach ag iarraidh;
thus’, a spàgaire bhochd gun iùl,
a’ buannachd dhachaigh tro na sràidean cùil.

Nuair thig tachais eadar do mhanachanan,
’s tu às ùr a-muigh còmhla ri banacharaid,
’s rud eile air tachairt mar-tha dhut,
nuair a thig aon rud, thig dà rud:
an-diugh fhèin bhris barrall do bhròige,
chaidh e na chop eadar do dhà chròige.

Nuair thèid cuileag dhan lemonade ort,
’s e eighty degrees in the shade, ’s dòch’,
’s tu dìreach air an tiomalair a lìonadh,
tha rud a th’ ann leat na chùis-iongnaidh,
tu leis a’ phathadh fèir gu tràsgadh,
nach smaoinich thu fhèin an-dràsta.

Nuair thèid bioran a-steach dhan òrdaig agad,
is still às a’ pheile dhan bhòtainn agad,
can an uair sin na guidheachan àbhaisteach,

’s feadhainn bhlasta nach cuala do mhàthair agad,
’s mar thèid cù brònach fon bhòrd air falach,
caidil an latha is dùisg ri gealach.”

“O, dè nì mi ribh!” dh’èigheadh bantrach Thormoid Dhòmh’ Ruaidh ris an dithis chlainne, ’s iad a’ sgròbadh ’s a’ brodadh a chèile gun sgur. “O, cha bhiodh sibh mar a tha sibh nam biodh ur h-athair beò – gu dearbha cha bhitheadh.”

Agus thigeadh i a-mach leis na h-aon sheanfhacail a chleachd a bhith aigesan, leis na h-aon sheanchasan ’s leis na h-aon rabhaidhean. A chleachd a bhith dol air an nearbh aic’ uaireigin, gu ìre ’s gun canadh i, “Ma chluinneas mi siud aige aon uair eile, ’s iongantach mura leig mi biast mhòr de sgreuch.”

“Tearc an neach am measg an t-sluaigh,” chanadh i, “a gheibh buaidh air fhèin.” “Buail do chuilean – ’s ann thugad a thig e.” “ ’S coma leis a’ ghaol càit an tuit e.” Agus“ ’S math am brochan ’s a bhith staigh.”

“Dè tha dol a thachairt dhuibh nuair nach bi mis’ idir agaibh – bidh sibh mar a bha peathraichean Shanndabhaig.” Agus dh’innseadh i às ùr an sgeulachd a bhiodh aige fhèin.

“San linn mu dheireadh, nuair a bha a’ Bheurla na crioplach a’ falbh air leth-chois feadh nan Eileanan an Iar, ’s a’ Ghàidhlig fhathast a’ ruith ’s a’ leum fad air thoiseach oirr’, bha dithis pheathraichean a’ fuireach còmhla ann an Sanndabhaig.

“Cha robh iad rèidh,” arsa bantrach Thormoid Dhòmh’ Ruaidh, “ ’s a rèir colais cha deigheadh ac’ a-chaoidh air a bhith rèidh. Mar a bha na bliadhnachan a’ gabhail seachad, cha b’ ann a’ tighinn a bha ’m piseach.

“Mu dheireadh cha deigheadh ac’ air a bhith mu bhrot na

Sàboind gun a dhol an ceigeans. Fhad ’s a bhiodh am brot air an teine, bhiodh sreang aig an dàrna tè mu a caob feòla fhèin, agus e ceangailt aice ri pòlais na praise. Dh’fhaodadh i an uair sin an fheòil aice fhèin a dhraghadh a-mach às a’ phrais ’s a chur air truinnsear uair sam bith a thogradh i.

“Bha bràthair dhaibh a’ fuireach shìos pìos an rathad. Thigeadh e steach a chèilidh ’s bhiodh e air a ghoirt-mhaslachadh. ‘O, a chlann-nighean,’ ars esan, ‘mas ann mar seo a tha sibh air thaigheadas, ’s e dealachadh as fheudar.’

“Ars esan ris fhèin, ‘Tha ’n t-òrd-chlach agamsa san t-sabhal air bàrr a’ bhalla, ’s clòimh-liath air. Agus tha a cheart cho math dhòmhs’ a ghlanadh agus toirt gu clachaireachd.’

“A-mach leis. Thug e sùil timcheall, ’s mus canadh tu ‘Nebuchadnèsar Rìgh Bhàbiloin’, bha mo laochan air taghadh làrach a bha còmhnard, cubhaidh. Mus robh a’ ghealach ùr air fàs cruinn ’s air seacadh, bha ’n dàrna tè dhe na peathraichean ann am bothan beag leatha fhèin.

“Ged a bha ’m bothan air a dheagh ghabhail uime, ’s an tughadh cho brèagha ’s cho buidhe ’s air a deagh ghleidheadh aig acraichean is sìoman, agus e cho seasgair air a leth a-staigh ’s a dh’iarradh duine, an dèidh sin bha i ann na h-aonrachd, gun anail bheò aic’ ris an dèanadh i facal dhen chòmhradh moch no anmoch – agus biodh sin na shùileachan dhuibhse,” chanadh i, “agus cuimhnichibh air.”

Bha taigh Thormoid Dhòmh’ Ruaidh air sliomas – mar a bha iomadach taigh a thuilleadh air. Gus nach biodh am bòrd-bìdh air siobhadh, bha dà sgiofan maide aca a-staigh fo chasan ceann shìos a’ bhùird. Mura biodh sin, bhiodh an teatha cam sa chopan,

’s an lit cam sa bhobhla. ’S bhiodh am brot a’ sgaoileadh a-mach gu oir an truinnseir, rud a ghoideadh a shonas ’s a shaorsainn bho dhuine sam bith, acras ann neo às.

A h-uile turas a dheigheadh fear dhe na maidean sin a-mach às àit’, bhiodh am bòrd cho corrach, ’s a h-uile duine bha uime air an glacadh le frionas.

“An diabhal air a’ ghràin bùird sin,” chanadh Iain.

“Ist, a-nis,” chanadh a mhàthair, ’s bheireadh Katie Mary droch shùil air an t-Sleapan.

“An àite nam balgairean rudan sin,” ars esan, “nach biodh e fada na b’ fheàrr nan gearrainn-sa pìos leis an t-sàbh bho chasan ceann shuas a’ bhùird.”

“O. .. chan eil fhios. . .” ars a mhàthair.

“A mhàthair, na leig dha,” dh’àithn Katie Mary.

Ach mu dheireadh thug a’ chailleach a h-aont’. “Siuthad ma-tha a-rèist,” ars is’.

Chaidh na boireannaich dhan choinneimh-sheachdonach, ’s mus canadh tu ‘Dara Litir an Abstoil Phòil a chum nan Corintianach,’ bha ’m bòrd aig an do rinneadh iomadach altachadh aig Iain air a dhruim-dìreach, agus ghabh an sàr gu saorsainneachd. Bhiodh e ’n uair ud còig-deug no sia-deug. Seo aon àm dhe bheath’, co-dhiù, nuair a bha ulpaireachd is aineolas, dearrais is droch nàdar ag obrachadh ann gu mì-shealbh. B’ ann mun àm s’ a chaidh e a dhraghadh cuiseag a bha fàs shuas air tobht’ an t-sabhail. Chaidh e an sàs innt’, ’s cha deach leis.

“An ann ag ràdh tha thu nach tig thu?” ars’ esan ris a’ chuiseig, ’s an fhuil a’ dol na cheann.

Bhris a’ chuiseag shìos mu meadhan. Dh’fhalbh esan an comhair a chùil agus thuit e bhon tobht. ’S ann a b’ iongantach

nach deach e bho na h-amhach. Fhuair e sgleog agus b’ fheudar a chur dhan an leabaidh.

Bha ’m bòrd ’s a chasan a mhullach an taighe. Cha robh guth air tomhais is peansail, ach rinn e air casan a’ bhùird le sàbh busach is cabhaig. Mus d’ fhuair e ’m bòrd còmhnard, cha mhòr nuair a shuidheadh tu aige gu faigheadh tu do dhà shliasaid a-steach fodha.

“O, thia. .. a mhàthair. .. seall air a’ bhòrd,” arsa Katie Mary, ’s i gus a dhol a rànail.

“Mo chreach s’, a bhalaich, dè rinn thu,” dh’èigh a mhàthair ris, “agus dè bha na do bheachd co-dhiù?

“Co-dhiù,” arsa bantrach Thormoid Dhòmh’ Ruaidh, “ ’s ann a bha ’n òinseach ann a leig leat idir!”

Bliadhnachan às a dhèidh, nuair a dheigheadh Katie Mary na deanntaig ris, seo an seòrsa rud air am biodh i cuimhneachadh. ’S cha toireadh esan mathanas dhìse, ’s nach do rinn i cobhair air fiù ’s aon uair aig an sgoil, nuair a bhiodh am Plugan agus Doilidh a’ Chandal a’ dèanamh air a bheath’.

Bheireadh Doilidh a’ Chandal an sgillig às a’ phòcaid aige. Neo thigeadh e fhèin leatha gun iarraidh, crith na làimh ’s i aige ga h-ìobradh dhaibh, ach am faigheadh e fois. Tighinn às an sgoil, latha, ’s iad a’ siapadh suas romhp’, thug iad air a dhol a bhùth Màiri agus bucas-mhaids a cheannachd leis an dà sgillig a bh’ aige na phòcaid. Nuair a thill e leotha, las am Plugan fear dhe na maidsichean ’s chuir e ’m bucas gu lèir na theine, ’s thilg e a dhìg an rathaid iad.

Latha brèagha a bh’ ann. Bha na dìtheanan a’ tachdadh nan claisean, agus shuas an àiteigin sna nèamhan bha ’n topag a’ dòrtadh a-mach na bha na cridhe.

Bidh balaich nam balaich. Dòrn ri bus. Sùil na h-iolair thar a còir fèin. Ach ’s ann a bha Iain, mar gum b’ eadh, na aonar san Fhaoilleach bhlian, mar chuiseag air chruaidh-chrannadh.

Bliadhnachan às a dhèidh, bhuaileadh Iain a cheann le bhois, is chanadh e ris fhèin, “O, carson a chaidh mi ann dhaibh! Agus O, carson nach robh mi foighidneach ris a’ bhòrd!” Agus nam biodh reubadh aodaich air a bhith san fhasan, agus saic-aodach is luaithre, chan eil mis’ ag ràdha. ..

Nuair a thàinig Cogadh Hitler, cha robh Iain an aois. Ach ann an 1944 fhuair e cèis ruadh sa phost. Sheall e rithe ’s shad e dhan teine i. Fhuair e tèile ’s chunnaic a mhàthair i.

Chaidh e gu Physical thall ann am Masonic Hall Steòrnabhaigh. Cha robh ’n doctair buileach cinnteach às. ’S ann air fìor èiginn a rinn an Sleapan an gnothaich – gu h-àraid le fhradharc. Thuirt e gu feuchadh e ’n Nèibhidh.

Cha robh e riamh air a bhith air falbh. Cha robh e air a bhith ach dà thuras a-muigh air an eathar. Shìos am Portsmouth b’ fheudar do dhithis bhalach nan Loch dealachadh bhuaithe, oir bha acasan ri dhol à sin gu Southampton ’s gu Devonport. Thrèig an cadal e. Bha e ’g èirigh mar a chaidh e innt’, gun a shùil dùnadh. Cha ghleidheadh e biadh air a stamag. Chuir cuideigin leòbag sìos a bhroinn na leap’ aige. Dh’fhuaigheil iad cas a bhriogais. Chaidh e tro inntinn mar ghath grèine tro tholl gàrraidh gur h-ann a chaidh a chas sìos eadar aodach agus lìnig na briogais, ged a bha fios is cinnt aige nach gabhadh sin a bhith. Thòisich e a’ faicinn aodainn air a’ bhalla tron oidhch’. Nuair a dh’fhalbhadh a chom, cha robh e a’ cur troimhe ach uisg’ is cop. Chaidh a thoirt chon doctair. Bha crith air agus luairean. Cha deach aig’ air leughadh mòran sam bith dhe na litrichean a bha shuas air a’ bhalla.

Fhuair a mhàthair litir nach robh e idir gu math.

“O,” arsa bantrach Thormoid Dhòmh’ Ruaidh ri Iain Tom, a bha na èildear san Eaglais Shaor, ’s a bha ’n càirdeas dhaibh, “ ’s iongantach mura h-fheum thu dhol dhòmhs’ a Shasainn air a thòir.”

“O, ghràidh ort,” ars Iain Tom, a bhiodh a-riamh a’ toirt cliob dhan t-Sleapan, “na biodh feagal sam bith ort.”

Bha an Sleapan na shuidhe na phidseàmas. Cha do charaich e nuair a nochd Iain Tom. “ ’N tu tha siud, Iain,” thuirt e, às dèidh greis. A mhionach a bhruidhinn, ’s thàinig e mach air a bheul air dòigh air choreigin.

Nuair a thàinig Leòdhas air fàir’ orra, ’s iad nan seasamh aig an rèil, chrom an Sleapan a cheann agus bhris air. “Mo chreach-s’ , O, mo chreach-s’ ,” ars esan.

Agus sin mar a bhris nearbh Iain Thormoid Dhòmh’ Ruaidh ri linn a’ chogaidh.

“Nach iongantach an rud e, Iain,” arsa màthair an t-Sleapain ri Iain Tom, “thusa bhith air chothrom às dèidh leònadh is ciùrradh is clàbar a’ Chogaidh Mhòir, agus Iain againne na chonablach airson gun deach e a Shasainn.”

Thug e greis mus do rinn e car. Chan fhaigheadh e air cadal. Bha aodainn a’ cumhad ris bho na ballachan air feadh na h-oidhch’. Bhruadair e gu robh an Sàtan a’ coiseachd air mòinteach Bhuirghe, a’ spaidsireachd a-muigh ann an sin air Latha na Sàboind ’s e ri feadalaich. Thuirt e ri mhàthair gun deach dà radan seachad air san iodhlainn ’s gu robh iad a’ cur nam beillean ris.

Nan itheadh e dad sam bith, thigeadh losgadh-bràghad teth, teth air.

Bha an Sleapan a-riamh mocheireach, ’s bha e fhathast sin. Ach ged a dh’èireadh e, cha robh mòran feum ann. Bha aig Katie Mary ri dhol a chosnadh nan trì tairsgeirean a bha dhìth orr’. Nuair a fhuair e na b’ fheàrr ’s a chaidh beagan bhliadhnachan thairis, bhruidhneadh e air àm a’ chogaidh, corr uair. ’S dòch’ air oidhche Bliadhn’ Uir, ’s e air a dhòigh. Chanadh e ri feareigin dhen òigridh, “Nuair a bha mis’ an Sasainn, na soithichean a chunna mis’ a-mach ’s a-steach à Portsmouth ’s a’ seòladh a-muigh air an Solent.” Air neo ’s dòch’ gun canadh e, “Cha do shaoil mi fhìn mòran de Shasainn.”

Agus dh’fhàgadh e fhèin is càch aig a sin e.

Thòisich Katie Mary a’ falbh dha na hotels. Thug i greiseagan a’ cosnadh ann an Crieff ’s ann an Inbhir Nis, ann an Dùn Omhainn agus ann an St Fillans. Bha i air rinn bhioran ach an togadh iad taigh.

Chomhairlich Iain Tom dhàsan beart fhaighinn. “Gar an dèanadh tu,” ars esan, “ach clò san t-seachdain, no clò gu leth.”

Chrath an Sleapan a cheann.

“O, bha do shinn-seanmhair air taobh d’ athar a’ faicinn rudan,” ars a mhàthair, ’s i a’ còmhradh rithe fhèin. “An rud a bh’ aices’ mar ghibht, chaidh e dhutsa na thinneas.”

Chitheadh i giùlain ann an eadar-sholas an fheasgair. Nuair a bhiodh a’ ghealach air cnàmh, ’s i na sean èibhleag os cionn nan cnoc, bheireadh i fa-near tamhasg a’ leantainn sean rathad.

Chaidh Dòmhnall Ruadh a mac suas thuice le copan teath’ a’ mhadainn a bha seo. “O,” arsa ise ris, “tha cuideigin a’ dol a bhàsachadh.”

“Faodaidh tu bhith cinnteach,” arsa Dòmhnall, dha robh a fhreagairt faisg.

“Agus, a ghràidh ort,” ars is’, “cha b’ e mis’ is mo leithid a bhathas a’ caoidh. Ach ’s e a bha seo ach gal goirt agus gal cruaidh.”

Trì latha na dhèidh sin, neo ’s dòcha ceithir, nighean òg Sheumais, a bha cho brèagha ri ubhal, bhàsaich i na cadal. Stad a h-anail. Shìolaidh an dath às a gruaidh.

Bha bràthair-athar aig an t-Sleapan ann an Canada – Calum Beag – agus ma bha duin’ eile na b’ eirmsich’ dhe na sheòl còmhla ris air a’ Mhàrloch, cha chuala sinne. Agus ma bha duin’ air a’ Mhetagama a bha cho athairneil ri Calum Beag Dhòmh’ Ruaidh – bhoill, cha deach innse.

Thug e greis ag obair aig tuathanach ann an Saskatchewan agus aig fear eile ann am Manitoba. Thug e ’n aire dè bhiodh a dhìth orr’. Thòisich e a’ falbh le seòrsa de bhana mhòr. Cha robh càil nach robh aige. Clobhan, spaidean, miotagan-obrach, faclairean, Bìobaill, adan, stocainnean sìoda, ròp is sìoman, leabhraichean sgoile, bhasailin, siosaran, geamhlagan, gleocaichean – you name it, bha teansa math gum biodh e aigesan air a shadadh am badeigin an cùl na bhana.

Dh’fhosgail e bùth ann a Winnipeg. Bha fear à Nis ’s fear à Càrlabhagh ag obair dha ann an sin, balaich nach goideadh fiù ’s prìne-banaltraim. Ach ’s e bha còrdadh ris fhèin a bhith triall, ’s a bhith tadhal air tuathanaich a dh’aithnicheadh e ’s air feadhainn nach aithnicheadh.

A’ chiad bhriogais le siop a bh’ aig an t-Sleapan – seadh, a’ chiad bhriogais le siop a chunnaic Bail’ an Truiseil, nach ann bho Chalum Beag a thàinig i. A’ chàis Ameireaganach a bhiodh ac’ aig àm na Nollaig, nach ann bho Chalum Beag a bha i. Ach

cha bu dùraig do bhantrach Thormoid airgead iarraidh air, a chuidicheadh le taigh geal. Agus co-dhiù, nach ann a rug an Sleapan air fhèin an latha sa a’ miannachadh gum bàsaicheadh Calum Beag agus gu faigheadh iadsan an t-airgead aige.

Bha droch lùigeachdainn aige cuideachd dhan Phlugan, agus dha Doilidh a’ Chandal. A bhiodh fhathast a’ magadh air san dol seachad ’s a’ priobadh air.

Thigeadh an droch smuain, gheibheadh e boillsgeadh oirr’, ’s dheigheadh i às an t-sealladh, mar earball easgainn a’ dol fo chlaich. Ri linn dha bhith ’g ionnsachadh na beairt, rinn e ’n t-uabhas de mhionnan. Chailleadh e a mhisneachd is shuidheadh e ann an sin leis fhèin, ùineachan.

Bha e ’son a bhith na bhalach math. Thòisich e ri cromadh a chinn san t-seada-beairt, agus a-staigh air an lot. Uair sam bith a bhiodh a mhàthair tinn, ’s esan a dh’fheumadh gabhail an Leabhar. Ged a bhiodh Katie Mary aig baile, cha leughadh i a’ Ghàidhlig. Leughadh e earrainn no dhà is salm. Bhiodh e a’ dèanamh a ghuth na bu chruaidhe, ’s a’ cur sèis na ghuth, ’s bha e faighinn troimhe mar sin. Ach bhiodh a mhàthair an còmhnaidh a’ crìochnachadh le ùrnaigh. Dh’èireadh iad bho na sèithrichean, thionndaidheadh iad ’s dheigheadh iad sìos air an glùinean.

Bha aisling aige mun àm sa gu robh e muigh air a’ mhòintich agus cò chunnaic e ach an Sàtan na shuidh’ air tom. Duine beag grànda le cluasan mòra. Sa mhionaid, leig an Sleapan air gur h-e bh’ annsan ach Iain Tom. Choisich e mar a bhiodh Iain a’ coiseachd, an aon seòrsa cèim ’s a cheann rudeigin gu aon taobh. Rinn e steach gu baile, ’s cha do ghabh an Sàtan air leantainn duine leis a’ Chruithear.

Bhruadair e gu fac’ e eathar a’ dèanamh air an tràigh ’s gun duine na broinn. Oidhch’ eile, chunnaic e dà eala bhàn bhòidheach a’ tuiteam marbh às an adhar ’s a’ toirt clab mun talamh. ’S an ath-oidhch’ bhruadair e gu robh am bogha-froise a bha riamh na shòlas dha ri briseadh ’s a’ tuiteam na phìosan. Chunnaic e nach robh ann ach cailc is pàipear. Seo an tè a b’ oillteil’ leis, oir bha ’n cùmhnant brist’ a rinn Dia ri clann nan daoin’ às dèidh na Dìle. Agus ’s ann às dèidh seo, uaireigin, a rinn an Sleapan an aon bhàrdachd a rinn e na bheath’. Cha do sgrìobh e idir i. ’S ann a bhiodh e ga cantainn ris fhèin, seòrsa de chrònan:

“Tha dorchadas mòr air mo chridhe,
dorchadas nach tog air falbh,
tha dorchadas air mo chridhe
nach tog air falbh.

Tha dorchadas mòr air mo chridhe,
dorchadas nach tog air falbh,
tha dorchadas mòr air mo chridhe
a thàinig ’s a dh’fhuirich gun m’ fhaighneachd.”

Mu dheireadh chaidh e far an robh Iain Tom, a bha ’n càirdeas dha ’s a bhiodh a’ gearradh fhuilt, agus thaom e mach ris na bh’ air inntinn. Chuir Iain Tom a làmh mu ghualainn. Chaidh iad sìos air an glùinean. Leig an Sleapan do dh’ùrnaigh Iain Tom a dhol troimhe is thairis air.

“A Dhè naoimh, tha sinn na do làthair aig a h-uile h-àm. Agus tha sinn a’ cur feum air gum biodh do spiorad-sa gar treòrachadh

thugad. Tha dorchadas gar cuartachadh air an taobh a-staigh. Glòir dhutsa nach eil sin an an-fhios dhut. Nach fuasgail thu fhèin a h-uile snaidhm a tha gar ceangal ri olc is àmhalt. Aon bheannaicht’, tha gràdh agad dhuinn air nach ruig còmhradh.

“Beannaich sinn ann an seo a-nochd air an fheasgar sa. Beannaich Iain a tha ri mo thaobh. Gun deònaicheadh tu gun dèanadh e àite dhut fhèin na chridhe. Dòirt do spiorad a-nuas air. A Dhè ghràsmhoir, a-chaoidh na leig às sinn. ’S na leig dhuinn a dhol a dhìth, ach ceangal sinn riut fhèin tre Iosa Crìosd.

“A-chaoidh na sgar bhuat sinn. Cù a chailleas a mhaighstir, chan eil dachaigh aige dhan tèid e. Às d’ eugmhais, chan eil beath’ annainn, tha sinn mar mholl a sgapas a’ ghaoth ’s a dh’fhuadaicheas i roimhp’. Gabh truas rinn. Thoir a-steach Iain fo sgàth do sgèith. Math dhuinn ar peacaidhean, cùm rian oirnn, agus a h-uile nì a tha sinn ag iarraidh, ’s ann air sgàth Chrìosd. Amen.”