POEMS 1946– 1958

*137 An t-Iasgair

Seo mar dh’aithnich mi riamh thu,
fhuair oilein aig sgoil an iasgaich.

An sealladh fir, na sùilean socrach
a sgrùdadh slugan dubh an doininn,
’s a leughadh seagh an àrdthuinn obainn, 5
ceann geal troimh dhall na h-oidhche ’nochdadh.

Tha fuaradh ’s fasgadh, faire ’s fulang
nad shùil ’s an ciùine do ghutha;
dh’fhàg caol is cuan, rubh’ air rubha
len sruthan cinn ’s len gaothaibh uile, 10
dh’fhàg cathadh sguabte iomadh tuinne,
fèath is gailleann is sìontan dubha,
air do ghruaidh an seul, a dhuine.

[Beurla]

[Beurla]

*139 Bloigh Eadailteach

A bhith leatha o laighe na grèine
gun nì gar faicinn ach na reultan,
aon oidhch’ a-mhàin, aon oidhche Chèitein, 3
aon oidhch’ a-mhàin; is ’na dèidh sin
na tilleadh grian eile a dh’èirigh
’s na glasadh là am bun nan speuran. 6

[Beurla]

*140 Tlachd is Misneach

Ciùcharan nan eun mun chladach,
a’ dùsgadh air chionn teachd an latha;
boladh a’ bheithe ’s na rainich
ag èirigh suas le dealt nan glacaibh;
tùis roid nan còs fo chùirnein lainnir 5
a’ smùidrich ri grèin òig na maidne.
Na cnuic fa chomhair Rubha Meall Daraich,
cnuic bheaga, fhiadhaich, mholach, chasa;
a’ ghaoth ri osnaich trast am mala,
am muing uaine ga crathadh, 10
’s a’ mhuir mum bonnaibh ri cagar –
bha sin daonnan mar roinn de m’anam,
’na thobar fionnar sìth’ is tlachda;
bha, is bidh ’s mi beò air thalamh.

A’ mhuir gheamhraidh fon doineann, 15
’s i nuallanach, uabhasach a’ sloistreadh
druimeach, fuarghlas ri Rubha Loisgte.
A’ mhuir earraich ri solas
grian ghaothach a’ Mhàirt ’s a’ mhosglaidh.
Muir na h-oidhche reubte a’ losgadh, 20
’s an teine sionnachain a’ nochdadh
gach sgar an cliathaich na sgotha,

[Beurla]

fo ’guaillean ’s mu ’sàil a’ froiseadh;
lasair is sradagan sa chop dhith,
’s i ’ruith ’s a’ tionndadh mar fhiadh air cnocan. 25
Gaoth, frasan, sliabh is tuinn mo locha,
bha sin riamh ’na fhuaran sonais
’s ’na èibhleig mhisnich dhomh air choimhich;
bha, is bidh ’s mo chuairt a-bhos domh.

[Beurla]

[Beurla]

*142 Stoc is Failleanan

Thalla, Eudochais, is beachdaich.
A’ chraobh a leag iad an-uiridh –
seall! – chan fhaic thu ’stoc am-bliadhna
aig lìonmhoireachd nam fiùran uime. 4

Tha ceathach uaine uimpe a’ cleith oirnn
lot na tuaighe a leag a mullach,
oir ghin na freumhan, ’s iad air fanachd,
àlach ghallan far na thuit i. 8

[Beurla]

“Sin tè a dhìth air a’ choille,
beàrn san doire nach dùinear” –
ach dh’ùraich i a beatha fhathast
le failleanan an aghaidh dùile. 12

“Slàn leatha,” thuirt sinn, “ ’s le ’cuid smeòrach.
Cha chluinnear ceòl a h-eunlaith tuille.”
Nuair a thèid bliadhna ’s bliadhna seachad
bidh iad a’ seinn as ùr ’na duilleach. 16

Dh’fhan na freumhan an dèidh an leagaidh
a tharraing beatha on ùir don bhuin i;
A dh’aindeoin choilltearan is tuaighe
dh’ath-nuadhaich i a h-eòin on duslach. 20

Ar cainnt ’s ar cultar, car sealain
ged rachadh an leagadh buileach,
cuiridh am freumhan ’s an seann stoc dhiubh
failleanan snodhaich is duilleach. 24

[Beurla]

[TD 222- 224]

[Beurla , Albais]

*148 Na Casan air Tìr

Tha mo chasan air tìr
is mo lìon air croich òrdail;
tha mo sgoth air a’ mhol
is na sgorraidhean fòipe. 4

Tha na sgorraidhean fòipe,
is mi gu dòigheil air cathair
mu choinneimh gealbhain mhòir èibhinn,
is mi ’g èisteachd na gaillinn. 8

Tha mi ’g èisteachd na gaillinn
ri sgal is toirm orgain,
agus torrann na mara
air a’ chladach san dorcha. 12

Nas mò cha chuir iad orm cùram,
’s cha bhi an stiùireadh gam shàrach;
nas mò cha leugh mi an losgadh,
’s chan iarr mi coltas feadh bhàghan. 16

Cha bhi mi ’n eisimeil an losgaidh
is a’ choltais nas fhaide;
am freastal motar is lìontan,
an taing na sìne ’s luchd ceannaich. 20

[Beurla]

Nas mò cha tèid làmh dhiom
air druim àrcan no ceannair,
’s chan fhaic mi rudhadh na grèine
trast an speur cùl a’ Cheathraimh. 24

Iomachar ’s an Innis
is Rubha Sgibinis àlainn,
an Sgat Mòr is an Coileach –
seo soraidh is slàn leibh. 28

Tha ’n crann cèill’ air an fharadh –
nì mo mhac-sa a ghabhail.
Is eòl da camas is caolas
nach leig an aois domh bhith ’tathaich. 32

Faodaidh esan ri sìontan
fad na h-oìdhche bhith ’caithris.
Tha mi fhèin air mo shocair,
is tha mo sgoth air a’ chladach. 36

[Beurla]

*150 Fàire

Inntinn acrach, cridhe tartmhor,
sealladh dom falamh fad a fhradhairc,
a bheil na shàsaicheas bhur sireadh
thar fàire idir nas fhaid’ air aghaidh? 4

Còrsa ùr – an tuilleadh annas –
a lòchrain a’ fàs fann roimhn ghrèin air:
cainnt eil’ air àrdoras nam bùthan;
speur cinnidh ùir fo smùid an èirigh. 8

Uair is uair, còrsaichean ùra,
is cùinneadh ùr ga chur a cheannach
blais ùir a dh’fhìon: is sriut de chòmhradh
nach tuigear deò dheth, taobh a’ chalaidh. 12

Taighean solais an t-saoghail,
a sheòlaidean, a chaoil, a chuantan,
ùpraid a cheidhe, dòmhlachd a chabhsair –
uisge stiùrach ga chall sna stuadhan. 16

Is ann a tha dà rubha Ghàidhealach,
’s na shàsaicheas sùil, cridh’ is inntinn
an taobh a-staigh dhiubh. Dh’fhàg thu, m’anam,
nad dhèidh am bad as tobar t’ìota. 20

[Beurla]

Gu leòir a dh’imeachd ’s a dh’iomairt;
gu leòir, a chridhe, ded sgrùdadh eirthir.
Is ann mu loch ’s fo shlèibhtean t’àraich
tha fàire t’iarraidh ’s tlachd a sheasas. 24

Ach, tha fhios agam, ged chì mi
Cluaidh ’s Loch Fìne mu dheireadh,
tha fàire ’n-sin deas air Arainn
a bhios gam tharraing uair eile. 28

[Albais]

[Beurla]

*152 Am Faillean Ùr

(òran)

Faillean fo bhlàth an gàradh driùchdach leis fhèin,
maise is fàs is fàileadh ùrar nan geug;
siud coimeas mo ghràidh, ’s is feàrr a giùlan ’s a gnè.
Tha aiteas is bàigh am fàilte mhùirnich a bèil. 4

Càite bheil gin le cridhe dh’fhairich an gràdh,
nach seas air a cheum le spèis ga h-amharc air sràid?
Uil’ àillteachd is cruth na Cruitheachd innte a’ tàmh.
Tha sgiamh na cruinne cruinn san aghaidh gun smàl. 8

Lainnir is dreòs de òr gach cleirc air a ceann.
A faicinn rim thaobh, a ghaoil, bu gheasachd siud leam.
Sèimh bhruidhinn dhìleas, fhìor is furan gun fheall;
guth ìosal ’s e binn, guth bìth mar uisge le gleann. 12

Tha oidhche is là ’s gach ràith ’dol tharad nach till,
’cur sèiste rid bhòidhchead òg le falachd gun sgìos.
Dèan gèilleadh don ghràdh, ’s na fàg a’ bhuaidh aig an tìom,
mun gèill do cheann bàn is blàths do ghruaidh do ’strì. 16

[Beurla]

[TD 230- 234]

[Beurla , Albais]

*157 Na Trèig do Thalamh Dùthchais

Na trèig do thalamh dùthchais,
air fearann no air chùinneadh,
air onair no air siùrsachd.

Air mholadh no air ùrnaigh
na trèig do thalamh dùthchais, 5
air ghealladh no air chùmhnant.

Air lagh, air lainn, air dhùlan
na trèig do thalamh dùthchais,
air saltairt no air chiùrradh,
air eagal no air bhùitich. 10

Air chall, air sgìos, air chùram;
air ghràdh, air sìth, air dhùrachd;
air bhàigh, air speuran ciùine
na trèig do thalamh dùthchais.

Air àilgheas inbh’ is cùirte, 15
ged bheirte spèis is cliù dhuit,
na trèig do thalamh dùthchais.

Na trèig do thalamh dùthchais,
air fearann no air chùinneadh,
air onair no air siùrsachd. 20

[Beurla]

[TD 236- 243]

[Albais]

160 Triùir an Earraich

[Albais]

[Albais]

[Beurla]

*163 Feadag Ghòrach an t-Slèibhe

[Beurla]

[Albais]

[TD 247- 248]

[Albais]

[Albais]

[Spàinntis]

[Beurla]

169 Fear Breacain Bhallaigh

[unedited draft]

Latha dhomh ’s mi falbh a’ ghleannain,
latha dhomh ’s mi falbh a’ ghleannain,
latha dhomh ’s mi falbh a’ ghleannain,
thachair orm fear breacain bhallaigh,
latha dhomh ’s mi falbh a’ ghleannain, 5
thachair orm fear breccin bhallaigh,
dh’fhaighnichd e am b’e a leanainn,
thuirt mi nach b’e siud bh’air m’aire.
Shiubhlainn leis thar chuan, thar bheannaibh,
shiubhlainn leis thar chuain, thar mara, 10
shiubhlainn leis thar chruach, thar bheannaibh,
is cha bu chúram orm e ’m mhealladh.

Shiubhlainn leis thar thuinn, thar bheannaibh,
shiubhlainn cruas is truas gan athadh;
shiubhlainn leis le cuir, le caraibh, 15
shiubhlainn leis le cuir ’s le caraibh,
shiubhlainn leis le car, le caraibh,
shiubhlainn leis le car ’s le caraibh,
le carthannas, le car ’s le caraibh,
le car, le cuir, le cuir ’s le caraibh, 20
le cuir, le car, le car ’s le caraibh,
le cainnt, le cruas, le cuir ’s le caraibh,

[Beurla]

le cainnt, le luaths, le duain, le darach
driop is duain is gruaim is cabhag,
ar marannan, ar muir rim mhaireann, 25
ar mharaichean, ar luing, ar aighear,
ar mharaichean, ar luing ’s ar aighear;
gan cheannuidhe, gan iúl caladh,
gan cheannuidhe, gan sgeul caladh,
gan cheannuidhe, gan feum caladh, 30
gan cheannuidhe, gan mhiann caladh,
gan cheannuidhe, gan iarraidh caladh,
gan cheannuidhe, gan tigh’nn ar caladh,
gan cheannuidhe, gan smid mu chaladh,
gan cheannuidhe, gan diog mu chaladh, 35
gan cheannuidhe, gan uiread caladh
gan cheannuidhe, gan ruigsinn caladh,
gan cheannuidhe, uidheam is acfhainn,
gan cheannuidhe, fo uidheam ’s fo acfhainn
gan cheannuidhe, ar uidhe aigein. 40

Shiubhlainn bac is sgeir is cladach,
sgeir is fearann, muir is cladach,
driop is duain is cuan is caisil,
misg is stuamachd, cuan is cathan
[drisg ? ] is cuachan, duain is dathan 45
driop is duain, is fuachd is caidreabh,
clach is clóchar, ród is aigean

[Beurla]

magh is cómar, mód is garadh
dragh is dórainn, ceó is raineach,
fleadh is frògan, feòirnein ’s talla, 50
lod is còrn is bòrd is basan,
lod is cúirn is múirn is ;
roimhe gu dòmhnach ’s uaidh gach latha,
roimhe gu dòmhnach ’s riamh gach latha,
roimhe gu dòmhnach ’s siar gach latha. 55

Shiubhlainn réidhleach, cruadhlach, cadha,
beárnan sléibhe, réidhlean ’s aisridh,
shiubhlainn coire, doire, darach,
beitheach, bruthach, both is barrach
ceathach, cuithean, loch is ; 60
shiubhlainn díomhaireachd is glacan
shiubhlainn ríomhachas is raineach;
acarsaid is córsa ascaoin,
acarsaid is córsa carrach,
fiadhaich fosgailte gan fhasgadh, 65
ach caoineadh eadar gaoth is stalla,
ach caoidhrein eadar gaoth is carraig,
ach aodainn chasa ar an sgathadh,
ach aodainn ghlasa ar an sgathadh,
sgathadh glas os cionn nan aitheamh, 70
sgathadh glas os cionn na mara;
fiadhaich mòr ’na mhúr gan fhasgadh,
fiadhaich corr ’na mhúr gan fhasgadh,
fiadhaich dùr ’na mhúr gan fhasgadh,

[Beurla]

ach sitheadh gaoith’ is tarraing acair, 75
ach ospagan is tarraing acair,
ach uspagan is tarraing acair,
úird is súistean bharr nan stalla
úird is dúirn bharr nan stalla.

Shiubhlainn réidhlean leis is machair 80
is cha bu chúram leam e m’ mhealladh;
shiubhlainn eileanan ’s thar bheannaibh,
is cha bu chúram leam e m’ mhealladh.
Shiubhlainn leis thar chuan ’s thar bheannaibh,
iomall domhain, Hel is Hangö, 85
Danmarc agus caladh Baltach,
Tromsö, Runö,
iomall domhain, Hel is Hangö
iomall domhain, ser is Hangö,
iomall domhain, siar thar mara 90
iomall domhain, triall is tarraing,
iomall domhain, siar ’s gu Tallinn.

Shiubhlainn bacan leis is bochdainn,
shiubhlainn fearann leis is fortan,
shiubhlainn aisridh, caisil, soc leis 95
shiubhlainn clais is glac is cnoc leis,
shiubhlainn leis le gaoith ’s le oiteag
shiubhlainn leis thar roinn is thar oitir,
thar áth, thar árach, tuinn is monadh

[Beurla]

thar síth, thar árach, muir is monadh; 100
is mi nach bitheadh fo sprocht leis,
am fear a stiúradh na sgothan,
shuidheadh ar stiúir ’s a stiúradh roidean,
shuidheadh ar stiúir ’s a steórnadh roidean,
shuidheadh ar stiúir ’s a dh’fhóirneadh roidean, 105
sith troimh thuinn ’s a mhaistreadh cop leath’,
shuidheadh ar rámh san treas tobhta,
sheasadh ri faire shuas ’na toiseach.

Cionnus a bhithinn fo sprocht leis,
’s iomadh fealadhá ’na thost ann, 110
is iomadh fealadhá ar ghoil ann,
’s iomadh fealadhá fo dhos ann,
is iomadh fealadhá ga loireadh
fo slios is fo ribein, mire ’s mort ann,
fo slios is fo ribein, ribe throsg ann, 115
ribe þorsk ann, ribe throsg ann
an t-aighear ’na linn is ’na loch ann
is failleanan mu gach stoc ann,
is aiteas mu gach aon och ann
is aiteas fo gach aon och ann, 120
is aiteas anns gach aon och ann,
is annas o gach aon oich ann,
is casgairt o gach aon oit! ann,
is falacht o gach aon ochain.

C’uim nach fágainn tráigh no loch leis 125
c’uim [nach] fuarainn roinn no oitir?

[Beurla]

C’uim nach fágainn tráigh is loch leis
c’uim nach fuarainn roinn is oitir?
’S nach caillinn sealladh beinn’ is monaidh?
’S nach cuirinn sealladh beinn’ is monaidh 130
síos fon fháire le ceud soraidh?
’S nach cuirinn sealladh beinn’ is monaidh
díom fon fháire le ceud soraidh,
díom ar fáire le ceud soraidh
díom ar fáire le bláth shoraidh, 135
is mo lámhan ar an togail.
C’uim nach siubhlainn muir is monadh,
ser is siar, miann is soraidh,
er is grian is a dol fodha,
’eólas, m’aineol, stiúir is soraidh, 140
iomall domhain, doimhne, doman,
iomall domhain anaconda,
iomall domhain furibonda,
iomall domhain onda onda.

Shiubhlainn leis thar chuan, thar bheannaibh, 145
shiubhlainn duain is fuaim is facail
shiubhlainn duain is cuan is cadha,
shiubhlainn slighe leis is claisean,
shiubhlainn lighe leis is raineach,
shiubhlainn snighe agus frasan, 150
shiubhlainn ceann gu ceann an atlais,
shiubhlainn is dá thrian an fhaclair,
anuair, ainfhios, annas, aineol;

[Beurla]

uaim is fuaim is duain is facail,
duanaire, dáin is saltair, 155
dáin ’s iad díreach, dáin ’s iad caste,
uaim is fuaim is fead is facail,
uaim is fuaim is fead is aicill.

Shiubhlainn echtraidh agus atlas,
shiubhlainn bárdacht agus bagradh, 160
shiubhlainn cánainean is masgull,
gruaim is grámair, tír is cladach,
breug is fírinn, fríth is caladh,
Greugais, Gáilig agus Danais,
Fraingis, Arabais is Laidionn, 165
grámairean is druim na mara,
tuinn is roinn is caol is faclair
beinn is gleann is cuan is cairtean
shiubhlainn m’aineol is an t-atlas,
druim na mara, druim na mara, 170
moncaidh, annas, anaconda,
anaconda, annas, moncaidh,
craobhan pailme ’s lucht nam mogais,
lucht nam burnus, lucht nam mogais,
latha is lasadh, dubhar is doille, 175
beinn is cuan is tuinn ag osnaich,
an sruthadh go [Dhúir ? ] ’s a droma.
Acropolis is pterodactyl
tuinn na mara, druim na mara,
pioramaid is pterodactyl, 180
druim na mara, druim na mara.

[Beurla]

[TD 257- 259]

[Beurla]

*171 Cruach Tharsainn ’s na h-Oiteagan

An a eucinnt an t-saoghail
as aobhar dod thalach?
Eadar fàire is fàire 3
tha fàilte roimh t’astar,
is a dh’oidhche ’s a là dhuit
is slàn duit gun agadh. 6

Gu dè bhiodh tu ach rathail
leis gach latha tha ’g èirigh?
Siud shuas Cruach Tharsainn 9
ag amharc ’s ag èisteachd,
is tha gaoth fhionnar nan sliosan
ag iomairt mud cheumaibh. 12