POEMS 1964– 1973

*205 Am Flùr Geal Slèibhe

Ar leam gur èibhinn ’n àm èirigh ì;
ar leam gur èibhinn ’n àm laighe sìos.
Tha i beusach is tha i ceutach,
am flùr geal slèibhe dh’fhàg èibhinn mì. 4

Tha i màlda is tha i caomh.
Tha i àlainn ’s dh’fhàs i saor.
Is e a nàdar, is e a h-àbhaist
gean is gàire, fàilte ’s aoibh. 8

Cha ghabh i mìothlachd, is ì gun sgraing.
Tha i sìobhalta bìth ’na cainnt.
Tha ’snuadh ’s a lìth ann air ghile dhìthein.
Chan eil mìghean san rìbhinn ann. 12

Is solas lèir i ’s gach àit am bì.
Is sona, sèimh i ’s is fàilteach ì.
Tha tlàths na grèine san fhlùr gheal Chèitein –
’s i ’m flùr geal slèibhe dh’fhàg èibhinn mì. 16

[Beurla]

[Albais]

207 [Latha san Rainich]

(òran)

Latha dhomh bhith san rainich,
hug ò failill ò;
bha a’ bhruthainn ann trasta,
hug ò failill eile,
hug ò failill ò. 5

Bha a’ bhruthainn ann trasta;
bha am fèath air gach glacaig,
is air molan na mara,
is air muir far am faicte.
“Cogaidhean mòra a’ tachairt, 10
nas fhaide na Arainn
no biod Chnoc a’ Chaisteil.
Cha bhi mac aig an athair;
cha bhi ogh’ air a’ mhacan.
’S annamh leòntach thig dhachaigh, 15
’s a’ ghrian lèir air a lathadh.”
Latha grèine ’s e taitneach,
latha dhomh bhith san rainich.

[Beurla]

208 Referendum

Tha daoine beaga an Lunnainn,
dh’fhàgas guineach gach rann.
Vòt iad, is chuir iad
a’ ghlas ghuib air ar drannd. 4

209 An Rùnaire Stàit

Domhan ann fhèin gach duine
le ’dhubhar is le ’leus.
Ar leam gu bheil an Rosach
’na fho-dhomhan gu lèir. 4

[Albais]

[Beurla]

*211 An Ciùran Ceòban Ceò

Dol sìos an cladach madainn dhomh, ’s an t-adhar ann gun deò;
bha sìth feadh fuinn is mara ann, is taise bho na neòil.
Cha chluinnte feadh a’ chiùinis ach fann chiùcharan aig eòin.
Bha gach nichein tostach, driùchdach anns a’ chiùran cheòban cheò. 4

Cha robh àird no iùl ann a stiùireadh neach ’na ròd.
Cha robh àit no ùin’ ann, ach aon chiùineas domhain, mòr.
Bha ’n saoghal làn den mhaoithe fo dhraoidheachd is fo chleòc,
is bann sìthe air mo shùilean anns a’ chiùran cheòban cheò. 8

Chan fhaicte fonn no fàire. Bha sàmhchair air gach nì.
Bha beithich agus dùslaingean ’nan smùid gun dath, gun lìth.
Bha cnuic is glacan paisgte ann, is chailleadh muir is tìr.
Bha fois is clos is dùsal anns a’ chiùran cheòbain mhìn. 12

Chaidh sliosan agus leathadan à sealladh anns na neòil.
Cha robh dath no fuaim ann, no uair, no solas lò.
Bha ’n sileadh mall, rèidh, socrach air cnoc, air glaic, air lòn,
is bha ’m Paiste Beag fo dheataich anns a’ cheathach cheòban cheò. 16

[Beurla]

Bha na ciothan ceathaich chiùranaich, ’s iad dùmhail, dlùth, gun ghlòir,
gu cagarsach, gu cùbhraidh, tais, ùr, gun ghuth, gun cheòl,
a’ snàmh mu mhill is stùcan, ’s a’ dùnadh mu gach còs.
Bha tlàths is tlachd a’ tùirling anns a’ chiùran cheòban cheò. 20

*212 Ar Cor an Albainn

A’ chaora fon deimheas,
’s i ’fàs deireasach, fuar,
nì i mèilich mu dheireadh
’s i ’bualadh bhreaban mun cuairt. 4

dòigh eile air:

An leòghann bhios fo thàmailt,
bheir e ràn gun fhuireach;
bheir e ’n sitheadh garbh às,
is marbhaidh e gach duine. 8

[Beurla]

*213 Eun Maidne

Is moch a ghoireas eun na maidne
air a’ chraoibh fa chomhair an taighe
an Dùn Eideann toiseach earraich.

Tha eun na maidne ’seinn an Suraidh.
Chuala Hòmar a luinneag. 5
Dè dheth? ’S i seo Alba buileach;
Alba an-seo ’s an-diugh i.

Dè feum bhith ’leantainn na seann ealain?
’S i ’s ealain dhuinn ar tìr nar latha,
is goirear leinn mar eun na maidne. 10

*214 Bliadhna gun Gheamhradh
(Am Paipear Naidheachd)

Chìthear an aiteal
na tha ’m paipear ag iarraidh –
mìorun agus gamhlas
is an geamhradh ’na bliadhna. 4

Chìthear, ach fuireach,
na tha ’n duine ag iarraidh –
deagh rùn agus rann leis
is gun gheamhradh sa bhliadhna. 8

[Beurla]

[Albais]

216 [Rann Fìrinneach]

Is fìrinneach a bhios an rann,
is bheir mi i gu ceann gun athadh –
is tric a phòg mi am beul
nach do labhair breug fhathast. 4

[Beurla]

217 Sreathan Sìmplidh

Ealasaid a ghaoil ’s a ghràidh ghil,
is fìor ge manntach a’ bhàrdachd –
chan fhaighear coire don dàn seo,
’s gur àlainn moladh gach nì àlainn.
Nan robh agam alt gu m’àilgheas, 5
dhèanainn rainn a bhiodh ’nan sgàthan
dod bhòidhchead is do t’uaisle nàdair;
ach gabh na rainn sìmplidh seo om làimh-sa.

Is àlainn moladh gach nì àlainn.
Chan fhaighear coire don dàn seo. 10

An là a’ glasadh ’s mi ’gabhail beachd air.
Air èirigh moch dhomh om leabaidh
chì mi na neòil a’ dol seachad,
is gaoth a’ Mhàirt gan cur air teicheadh.
Mi ’smaointeachadh ’s mo bhas fom lethcheann – 15
feasgar bidh Ealasaid gam fheitheamh.
’S ann mall a bhios an là ’dol seachad.

A chionn a maithe is a maise
tha Foghar mo bhliadhna ’na Earrach.

Tha gaoir gach gaoithe ’na binn bhàrdachd. 20
’S ann ’na Nèamh tha ’n saoghal cràiteach;
’s ann ’na chamhanaich gach sgàile.

[Beurla]

Gheall mi briathran duit is bàrdachd.
Chan fhaighear coire don dàn seo.
Is àlainn moladh gach nì àlainn. 25

218 Rannghail Leth-èibhinn do dh’Ealasaid

(car air dòigh “Och, a Naoghais, bi treun” aig Rob Donn)

Ealasaid a’ bruidhinn:

Och, a Dheòrsa, bi treun,
is cùm do ghealladh dhomh fhèin.
Gheall thu dhomh bàrdachd is rannan –
biodh t’fhacail is t’aicill ’nan leum. 4

An co-ghealladh:

Cuime nach gabhainnsa misneach,
’s na h-uiread nas miosa na mì.
Air sealltainn dhomh romham ’s nam dheaghaidh,
tha ’m faghart air fanachd nam chrì. 8
Cha bu chneasta leam luaths nan làithean,
’s an dol uainn th’aig gach ràith ’s aig gach mìos;
ach dheònaich am Freastal dhomh sòlas,
caomh leannan ’s an òige a-rìst. 12

[Beurla]

Is bruthach cas e ’s is bòidheach,
bhith beò san t-saoghal a-bhos.
Tha cuid a gheibh sunnd is sògh ann,
tha cuid a gheibh leòn is lot; 16
ach tha slios againn uile ri ’dhìreadh,
’s cha chinnteach am fonn fon chois.
Sa chreachann choinnich mi Ealasaid,
’s is ealamh mo bhuidheachas dhomh. 20

’S e tha bhuam an irioslachd nàdair;
tha gàirdeachas bhuam agus aoibh;
tha eòlas bhuam agus spionnadh,
’s a bhith cuideachail gun a bhith faoin. 24
’S e tha bhuam càch bhith air banais,
is sinne nar caiginn làn gaoil;
pòsadh is pògadh is Pàrras,
’s mo ghràdh bhith a-ghnàth rim thaobh. 28

Is aotrom, aobhach, fileanta
thig filidheachd asam san uair-s’ .
Bha mi nam thost rè nam bliadhna,
ach is sgiamhach an cuspair seo fhuair. 32
Gheall mi rainn do dh’Ealasaid,
ealain is aicill is uaim,
is bidh iad sona, geal-ghàireach
mar thoilleadh bean àillidh shuairc. 36

[Beurla]

Os cionn dùrd na tràchda
cluinnear nar là ’s nar linn
fead nam peilear ’s nan slige
air slighe Hò-Chi-Mình. 40
Cha b’fheàrr bha na fir rè na h-eachdraidh
len coisichean ’s eachraidh is strì –
Napòleon, Attila, Xerxes,
Eideard a h-Aon is a Trì. 44

Is iongantach leamsa na mnathan
lem maise ’s lem maithe gun chrìoch,
bheir horò air na fearaibh, ’s bheir onair
don cosnadh, don cogadh ’s don sìth; 48
don gairge, don gairbhe, don cabhaig,
don saoghal làn aisith is strì.
Bheirinn riaghladh an domhain do thè dhiubh,
’s bhiodh èibhneas air muir is air tìr. 52

Is fuigheall bheum is chorc sinn,
na tha beò air an domhan gu lèir.
’S e ar gliocas bhith ’g imeachd gu cruiteach,
gun fhios ach an tuit oirnn an speur. 56
Mar as gnàthach, ’s iad a’ chlann nighean
bheir nigheadh is plasta dar creuchd –
a’ mhaighdeann ’s a’ mhàthair aosta
’s an cinne daonna dan rèir. 60

[Beurla]

Mholainnsa maoithe nam mnathan.
Dhèanainnsa faram is fuaim.
Bheirinn ar riaghladh do rìbhinn,
is sgrìobhainn Lysistrata nuadh. 64
Molaidh mi maoithe Ealasaid.
Dòirtidh mi ceilear ’na cluais.
Is i ùrachadh ’s fàilte m’ealain,
mo leannan is m’eala gheal chuain. 68

Dh’èirich làn a bòidhchid ’s a beusan
a-steach air mo cheutaibh ’na chuan.
Gura h-e is deireadh dom làithean
gean is gàire ’s uaill. 72
Bidh ise a’ peantadh a dealbhan,
’s bidh mise ri rannghail bhuan.
Choinnich mi Ealasaid àillidh,
is choisinn mo mhàrsal buaidh. 76

[Beurla]

*219 Bratach am Bràigh a’ Bhaile

(trì rainn is amhran)

B’e sin an rìomhadh a thaitneadh,
’s a laigheadh le loinn ort fhèin;
a bheireadh dhuit dùil ri saorsa,
a bhail’ aosta, ’s tu òg ler spèis. 4

Seann bhratach shracte,
a dh’fhairich ceud call is buaidh,
ga nochdadh air do mhullach
aig bun do speur ghlain, fhuair. 8

A’ chrois a bh’aig ar sinnsre
shuas air mìn chrann caol;
an geal is an gorm,
is toirm dhiubh anns a’ ghaoith. 12

Ceangal
Am baile seo bha iomairteach, is cridhe nàisein ann –
bu làidir a bhuillean uaibhreach, uair, mun d’fhàs iad mall.
An-diugh, an-diugh ma dh’èistear le cluais eudmhoir, thèid mi ’n geall
as ùr, as ùr gum mothaichear do phlosgartaich bhig, fhann. 16

[Beurla]

220 An Co-cheòl Iomlan

Is tlàth air iarmailt
grian ar latha;
fàs is snodhach,
fochann ’s faillean. 4

Tha dàin is deachdadh
feadh an adhair –
òran a’ mhulaid,
guidheam, gabh e. 8

Cùm an co-cheòl
còir sin againn;
bòidhchead a’ chumha
le guth an aiteis. 12

[Beurla]

[Beurla]

[Albais]

*223 Tha ’Mhisneach is an Dòchas ’s a’ Chòir ’nan Laoich

[Albais]

[Albais]

*225 Alba Cona h-Ingantaib

Alba le a h-Ioghnaidhean (Dàn Deirdre)

Is sgeulach am maraiche mara
a thill air ’eòlas on aineol,
a shiubhail cuantan gu caladh.

’S ann bruidhneach a thogas e còrsa.
Cluaidh no Lìte sear an t-seòlaid, 5
bidh ioghnaidhean san aithris sgeòil aig’.

Ge-tà, bheir Alba bàrr air ’aithris,
’s i a’ dùsgadh às a cadal;
’s gur dùthaich ùr i gach aon latha,
’s i ’nochdadh nìthean a bha ’m falach 10
air feadh na h-eachdraidh, sìth is aisith.
’S i bheir don mharaiche gach annas.

[Beurla]

*226 An t-Albannach air Dùsgadh

Ar leam gur cosgarrach an curaidh,
ar leam gur calma an duine,
’s gur lìonmhor, dìleas a bhuidheann,
an t-Albannach ’na dhùisg a chluinneas
guth a thìre is a bruidhinn. 5

Is binn, binn-ghobach a choille dhosrach.
Is eunach, ceòlmhor uair a mhosglaidh.
Is grianach a mhadainn ’s a mhochthrath.

*227 Teirigidh Nàimhdeas: Mairidh Càirdeas

Thig càirdeas an dèidh deasbaid.
Thig aiteamh an dèidh na deighe.
Is math na nàbaidhean mu dheireadh.
Is math na coimhearsnaich mu dheireadh.
Sinn is Sasann – seo na ceilear – 5
sa cheann thall is dà sheis sinn.

An dèidh ar deasbaid thig ar càirdeas.
An dèidh na truaighe is an nàimhdeis
chithear fhathast làmh air làimh sinn.