1. AN CAR

Nuair dh’fhairich Seonag deireadh a’ chàir a’ bualadh air a’ phòile-solais bha e mar gun cuireadh duine sgian na cridhe. ’Se a’ chiad rud a thàinig a-staigh oirre: “Ciamar a dh’innseas mi seo do Mhurchadh? Bha fios agam nach robh astar gu leòr eadar an dà chàr eile. O carson a dh’fheuch mi ri faighinn a-staigh an seo?”

Chunnaic i duine no dhà a’ toirt sùla oirre, agus feadhainn aca a’ gàireachdraich. Dh’fhairich i cho dearg ’s a bha a h-aodann air fàs. Bha fhios glè mhath aice dè bhiodh iad a’ smaoineachadh: “Co ris a bhitheadh sùil agad agus boireannach aig a’ chuibhle?” Ise a fhuair tron teast a’ chiad uair! Dh’fheuch i ris a’ chàr a chur dìreach ri oir a’ chabhsair gus am falbhadh an fheadhainn a chunnaic dè thachair agus i a’ leigeil oirre nach robh i a’ saoilsinn càil dheth.

An uairsin thàinig i a-mach agus choimhead i air deireadh a’ chàir. Cha robh an gnothach cho dona agus a shaoil i an toiseach ach bha e dona gu leòr. Bha tolg mòr anns a’ bhumpair aig deireadh a’ chàir. Cha bhitheadh am bumpair ceart gu bràth tuilleadh. Cha mhòr nach robh i a’ caoineadh. An càr ùr às an robh Murchadh cho pròiseil!

’Se latha grianach a bha ann nuair dh’fhàg i an taigh anns a’ mhadainn agus i a’ dèanamh air a’ bhaile. Bha i a’ faireachadh cho toilichte agus cho comasach a’ stiùireadh a’ chàir. Thòisich i air òran a ghabhail agus an uairsin stad i air eagal gum bitheadh daoine ga saoilsinn neònach. Ach a-nis ged a bha a’ ghrian a cheart cho soilleir bha a h-uile càil air tionndadh cho grànda. “Uill, tha e cho math dhomh dèanamh air na bùthannan,” thuirt i rithe fhèin. Ach bha a ceann ann an leithid a bhoil leis na thachair ’s gun theab i leth chlach ime agus leth phunnd buntàta iarraidh anns a’ chiad bhùth. Thachair càirdean rithe ach is gann a dh’aithnich i iad leis mar a bha i a’ faireachadh.

Air an rathad dhachaigh bha i a’ fiachainn ri smaoineachadh ciamar a dh’innseadh i do Mhurchadh dè rinn i. Bha e cho moiteil às a’ chàr agus cho pròiseil cuideachd gun d’fhuair ise tron teast a’ chiad uair a dh’fheuch i e, ged bhitheadh e a’ tarraing aiste agus ag ràdh gu robh e neònach gur e na boireannaich an còmhnaidh a bhitheadh a’ faighinn tron teast a’ chiad uair.

Ciamar a thòisicheadh i air innse dha?

“A bheil cuimhne agad a Mhurchaidh nuair thuirt thu gun toireadh tu maitheanas dhomh airson rud sam bith nan toirinn pòg dhut?”

Ach bha amharas oirre nach bitheadh a’ bhuaidh aig a pògan air a-nis ’s a bha aca aon uair.

No: “A bheil cuimhne agad, a Mhurchaidh an latha a phòs sinn agus na bòidean a rinn thu gun gabhadh tu mi airson a’ chuid as fheàrr neo a’ chuid as miosa?

Uill, tha a’ chuid as miosa air tachairt.”

An dèidh dhi faighinn dhachaigh thog i am fòn agus dh’fhaighnich i de mhuinntir garaids a bha faisg air làimh am b’urrainn iad bumpair ùr a chur air a’ chàr an latha ud fhèin. Thuirt iad nach b’urrainn dhaibh sin a dhèanamh ach dòcha gun dèanadh iad e an ath latha. Ghabh i ris an tairgse sin agus chuir i sìos am fòn.

“Eil fhios am faigheadh Murchadh a-mach mu dheidhinn mur innsinn idir dhà e?” thuirt i rithe fhèin.

“Chan eil feum aige air a’ chàr is bithidh e a’ coiseachd dhan choinneimh a-nochd. Bhithinn a’ faireachadh slèagach ach ’s fheàrr sin na ’n aimhreit.”

Bha i a’ faireachadh beagan na b’fheàrr an dèidh dhi cur roimhpe nach innseadh i idir e agus thòisich i air a h-obair taighe le cridhe na b’aotroime. Ach cha robh e fada gus na thòisich a cogais air a buaireadh.

“Ma thòisicheas sinn air rudan a chumail bho chèile chan eil fhios càite an stad e. Ma gheibh Murchadh a-mach gun cheil mi seo air goirtichìdh e gu mòr e.”

Na h-inntinn chunnaic i i-fhèin agus Murchadh ann an cùirt an dealachaidh agus am fear lagh ag ràdh,

“ ’Se a’ chiad rud a thàinig eadar an dithis seo nuair thòisich a’ bhean air rudan a cheiltinn air an duine.”

“ ’S fheàrr dhomh innse dhà,” smaoinich i mu dheireadh, “ged bhitheadh e fiadhaich fhèin.”

Thainig gnogadh dhan doras agus cò bha siud ach a deagh bana-charaid Catrìona.

“Thig a-staigh, a Chatrìona. Bheil fhios agad dè rinn mi? Bhuail mì an càr air pòile is chan eil fhios agam ciamar a dh’innseas mi do Mhurchadh e.”

“Innse! Carson a dh’innseas tu e? Nach cuir a’ gharaids ceart e?”

“Bhithinn a’ faireachadh cho slèagach ged tha,” fhreagair Seonag.

“Faireachadh slèagach! Nach tu tha gòrach. Nam bithinn-sa ag innse do Thormod a h-uile càil a tha mi a’ dèanamh ceàrr, bhitheadh bristeadh-pòsaidh air a bhith ann fada ro seo. Cha dèan math a h-uile càil inse dha na fir. Cha dèan e ach aimhreit is gheibh thusa sin a-mach luath gu leòr, a nighean. Chan eil e math dhaibh cus den fhìrinn a chluinntinn co-dhiù.”

Rinn Seonag gàire airson a’ chiad uair on thachair an tubaist.

“Thugainn a-staigh dhan chidsin is gabhaidh sinn cupa tì.” ars ise. “Dèan thusa dìnneir mhath dhà agus na innis càil,” arsa Catrìona nuair bha i a’ falbh.

Ach bha Seonag eadar-dhà-bharail fad an fheasgair agus cha robh i air a h-inntinn a dhèanamh suas aig leth uair an dèidh còig nuair a dh’fhairich i an doras a-muigh a’ fosgladh agus Murchadh a’ tighinn a-staigh.

“Bithidh do dhìnneir deiseil ann an tiotan, a Mhurchaidh, dh’èigh i. Faodaidh tu am pàipeir a leughadh thuige sin.” “Dè chanas mi?” thuirt i rithe fhèin an dèidh dhi am biadh a chur a-mach, agus i a’ suidhe aig a’ bhòrd.

An uairsin thug i an aire gu robh bocsa beag air a chur air a beulaibh.

“Dè tha seo?” dh’fhaighnich i.

Agus an uairsin dh’fhosgail i e.

“O Mhurchaidh, am broidse air an robh mi a’ coimhead Disathairne seo chaidh. Carson a chosg thu do chuid airgid?”

“Uill,” arsa Murchadh.

O Mhurchaidh,” thuirt i, “chuir mise tolg mòr am bumpair a’ chàir agad an-diugh.”

Cha tuirt Murchadh guth. Chaidh e a-null dhan dreasair agus thug e rudeigin às. Nuair thug e a-nall ga h-ionnsaigh e chunnaic i gur e an soitheach criostal a thug piuthar a màthar dhi a bha ann agus gu robh tè de na cluasan aige briste.

“Uill!” bha i a’ dol a thòiseachadh, “an soitheach criostal a thug piuthar mo mhàthar dhomh.. .” Chuimhnich i air a’ chàr agus thòisich i air gàireachdaich.

Thòisich Murchadh cuideachd.

“Thill mi dhachaigh anns a’ chàr aig Iain,” ars esan, “a dh’iarraidh pàipearan a dh’fhàg mi a-staigh agus bhris mi an soitheach. Cha d’rinn mi ach a stobadh anns an dreasair gus an tiginn dhachaigh ’s an innsinn dè thachair. B’e an t-iongnadh nach fhaca tu e. Tha mi uabhasach duilich.”

“Bha mo cheann ann an leithid a bhoil leis a’ chàr,” arsa Seonag, “no bha mi air fhaicinn. Ach chan eil còir sam bith agamsa a bhith fiadhaich. Tha an dàrna duine cho clibeach ris an duine eile.”

An dèidh na dìnneir nuair bha i na seasamh aig an uinneig a’ smèideadh ri Murchadh agus e a’ falbh gu coinneamh na comataidh bha i a’ faireachadh mar gun deach uallach a thogail dhith.

Ach thàinig rudeigin a-staigh oirre.

“Chan eil fhios ciamar a bhitheadh mur a bitheadh e-fhèin air an soitheach criostal a bhristeadh?”

Agus an uairsin thuirt i rithe fhèin:

“Cha bhi mi ag innse a h-uile càil idir, rudan beaga co-dhiù.”

Iain MacLeòid