29. AN COMHRADH

Tha mi toilichte gun tàinig thu. Chan e mo choir-sa nach robh thu seo roimhe, ach leis an fhìrinn innse ’se Tormod fhèin bu choireach. ..

Pian? Bha e cho geal air an deireadh. Sia bliadhna deug cuideachd. (Sin an aois a bha e. An e bliadhna th’aig’ ort fhèin?) Ach tha sinn ann an làimh Dhè. Nach eil cuimhn’ agam an latha a ghoid sibh an silidh air a’ chaillich, ’s a ruith sibh? ’S an oidhche’ a chroch sibh an radan bhon ròpa am meadhon an taighe? Tha cuimhn’ agam air.

Cha robh Tormod airson a chluinntinn idir aig an deireadh. Ach bha am ministear a-staigh gun sgur. O cha robh e furasd. Bhiodh e na laighe an siud, cho geal, ’s am ministear a’ feuchainn ri innse dhà cho dona ’s a bha e. Cha chreideadh e e an toiseach. Na cha do smaoinich e air. Ach dh’innis sinn dhà e. Dia! Dh’fheumadh e smaoineachadh air. Dia is teine ifrinn.

Ministear math cuideachd, chan e ur ministearan maide. Cha robh càil air aire Thormoid an toiseach ach gàireachdainn. Cha robh e tuigsinn cho faisg ’s a bha e air a’ bhàs. ’S dh’innseadh e gach nì a rinn e, ’s e na shuidhe anns an leabaidh—an oidhche a bha sibh a’ gnogadh air na dorsan ’s an oidhche a leig sibh each Mhurchaidh saor ’s e a’ ruith ’s a’ ruith: ’s mu dheidhinn na sgoile cuideachd. Am prìne ’s an luch! Bha e cur eagal orm, na nithean sin. Ach esan, cha robh ann ach fealla-dhà dhàsan.

Ach bha am ministear dìleas. Uaireannan chanadh e ruimsa: “Chan urrainn sinn càil a dhèanamh. Togaidh e am Bìoball ach leagaidh e e an ath-mhionaid ’s e a’ sealltainn rium. ’Sann a shaoileadh duine gur e nàmhaid th’annnam dhà, an àite. .”

Ach ’se ministear math a bh’ann. Latha an dèidh latha thigeadh e.

Tha cuimhn’ agama aon oidhche. Chuala mi Tormod a’ sgriachail ’s chaidh mi steach. Bha aodann na bu ghile na b’àbhaist. Dh’èigh e orm ’s ruith e mi null far an robh e. Chuir e a cheann air mo bhroilleach, is fhlat fliuch le fallas. Bha am ministear na shuidhe air a’ chathair ’s a bhata na làimh.

“Dè tha ceàrr?” thubhairt mi ri Tormod. “Dè tha ceàrr?”

“Tha e ag ràdh,” chuala mi e a’ rànail, “tha e ag ràdh gu bheil mi.. .”

“Seadh, a ghràidh?”

“Gu bheil mi.. .” Cha mhòr gu faigheadh e air bruidhinn.

“Gu bheil mi.. .”

. . .dol a. ..

bhàsachadh!”

“Tha sinn uile dol a bhàsachadh,” ars am ministear. Cha dubhairt mi smid. Dè b’urrainn dhomh a ràdh, ’s mo làmh a’ ruith tro fhalt. Dè b’urrainn dhomh a ràdh? Nach e ’n fhìrinn a bh’aig a’ mhinistear? Ach air mo shon-sa. ..

Bu chòir dhuinn ùrnaigh a dhèanamh,” ars am ministear, ’s lùb sinn ar glùinean.

Bhon oidhche sin—taing do Dhia—thòisich e a’ leughadh a’ Bhìobaill mar gum biodh e air eagal a ghabhail. Ach aig amannan bhiodh e a’ sealltainn riumsa mar nach robh e a’ tuigsinn rudeigin. Dh’èigheadh e orm ach aig a’ cheart àm. ..

Agus, a thaobh a’ mhinisteir, bhiodh Tormod ga iarraidh-san cuideachd na bu trice na bha e gam iarraidh fhìn mar gum biodh fhios aig a’ mhinistear air rùn-dìomhair. .. Is sguir e dh’innse nan sgeulachdan ud. Cha robh e a’ gàireachdainn a-nis idir. Bha e na bu shàmhaiche na chleachd e. O bha e an làimh Dhè, bha sin soilleir gu leòr. Chuir am ministear fhèin umhail air.

“Tha e cho math,” bha e ’g ràdh, “cho ciùin, tha a bheatha a’ fosglad dhà.” Airson uairean de thìde air cheann bhiodh e sealltainn suas ri mullach an taighe gun ghluasad.

An oidhche bhàsaich e bha e cho sàmhach. Cha mhòr gu robh e bruidhinn idir a-nis ach ga mo leantainn le a shùilean air feadh an taighe mar gum biodh e ’g iarraidh rudeigin. Dh’fhaighnich sinn dhà aon latha an robh e airson gin de a chompanaich fhaicinn ach cha robh. Co-dhiù cha do fhreagair e sin. Aig amannan nuair a bhiodh a’ ghrian ann chuireadh e a làmh air a’ bhalla anns a’ bhlàths.

Bha e a’ leughadh a’ Bhìobaill dìreach mus do bhàsaich e. ’Se am Bìoball an aon leabhar a bha mi toirt dhà. Thuit am Bioball às a làmhan chun an làir. Chaidh mi null gu thogail a’ smaoineachadh gur ann air tuiteam na chadal a bha e ach cha b’ann, ’sann bha e marbh. B’e

Tha cuimhne agam gu robh an làr fon Bhìoball blàth leis a’ ghrèin. Ach bha am Bìoball fhèin fuar nuair thog mi e, cho fuar ’s gun chuir e gairisinn orm, mar gu suathadh duine ann an iarann a tha trom le deigh.

Iain Mac a’ Ghobhainn