[205]

46. AIR BEULAIBH AN T-SLUAIGH

Cho falachaidhs a burrainn dhi, shocraich Seonag i-fhèin air an t-suidheachan. Cha robh an searmon ach air tòiseachadh, ach, a dhaindeoin sin, bha i ateannadh ri cruas an fhiodha fhaireachdainn tron chluasaig. Ciamar air an t-saoghal a bhan còrr den choimhthional aig nach rubh cluasagan idir?

Droch rud a bhann tòiseachadh air smaoineachadh air cruas an t-suidheachain cho tràth siud. Bha fhios aice mur faigheadh i às a h-inntinn e gu fairicheadh i an searmon eadhon na bfhaide na bàbhaist. Ach bann aice fhèin a bha fhios nach be siud an aon rud a bha acur dragh oirre. Cha robh i gu math. Bhan òrrais ud oirre a-rithist. Bhan bruthainneach co-dhiù, agus fàilidhean na h-eaglaise ga tachdadhan clòs agus am fallas agus am camphor, agus an samh fuaraidh a bha bho na seann bhìobaill.

“ .. .agus Sàbaid an dèidh Sàbaid thig sibh a thaigh an Tighearnas sibh èisdeachds thèid sibh dhachaigh. ’S an uairsin? De bheir sibh leibh? An toir sibh leibh facal an Tighearna nur cridheachan? No an leig sibh dhibh e aig an doras ud a-muigh mar chuireas sibh dhibh na deiseachan Sàbaid nuair thèid sibh dhachaigh.. .”

Chuala Seonag faclan a h-athar atighinns afalbh. Earrann bheag an siuds an seo. Uaireannan an guth às achùbaid. Uaireannan am mac-talla atighinn bho chùl na h-eaglaise.

Bu bheag oirre riamh suidheachan amhinisteir. Eadhon nuair bha a màthair beòs a bhiodh iad nan suidhe còmhla, bhiodh Seonag -chomhfhurtail, afaireachdainn gu robh iad leotha fhèin air beulaibh an t-sluaigh, agus afaireachdainn sùilean achoimhthionail air cùl a h-amhach gus an tigeadh tachais ann. Ach bha i na baonranaiche buileach bho chaochail a màthair agus a bha i air a fàgail ann an suidheachan amhinisteir leatha fhèin. ’S bha gràin a beatha aice air an t-searmonachadh ùr ris an robh a h-athair riamh bho chaidh e gu coinneamhan an Amaireaganaich. Cha robh guth air na seann searmoin chiùine, chomhfhurtail a babhaist cridheachan a bhlàthachadh; cha robh ann a-nise ach an t-iompachadh, an t-iompachadh. Agus an èigheachd.

“ .. .an e nàire tha oirbh tighinn gu bòrd an Tighearna? An e? An e eagal tha oirbh seasamh air beulaibh an t-sluaigh agus a ràdhIs tu mo


[206] Dhia, agus is mise, do sheirbhiseach’? An ann afeitheamh ris a-màireach a tha thu? Chan eil a-màireach air a ghealltainn.. .”

Bha amharas aice nach robh a h-athair cho math air an t-seòrsa teagaisg seos a bha an t-Amaireaganach, agus thàinig rudhadh na busan nuair thàinig e steach oirre gur dòcha gum biodh feadhainn arms achoimhthional afanaid air. Gum biodh iad ag ràdh ri chèile a-rithist, “Than Granndach air a dhol bhuaidhe,” noE-fhèins a shearmonachadh Amaireaganach,” no cha mhòr nach cluinneadh i bean Iain aChnuic ag ràdh, “Huh! Cha chòir fìon ùr a chur ann an seann chraiceann.” Bha bean Iain aChnuic cho geur.

Saoil bha san èisdeachd co-dhiù? Bfheàrr leatha gum burrainn dhi tionndadh feuch am faiceadh i, ach cha dèanadh math do nighean amhinisteir a nochdadh nach robh i ag èisdeachd ris an t-searmon. Saoil an robh Pàdraig Ruadh trì suidheachain air a cùlaibh? Saoil an robh ròineagan air cùl a còta?

Aon uairs gun chuimhnich i air Pàdraig Ruadh sguir i a dhèisdeachd buileach glan, agus cha do mhothaich i tuilleadh gu robh an suidheachan cruaidh fòidhpe. mhìos eiles bhiodh Pàdraig ullamh anns an oilthigha- mach na dhotairagus cho luaths a bhiodh e ullamh phòsadh iad. Bha fios aig a h-uile duine anns abhaile air sin, agus bha am baile toilichte. Cha robh ach corra dhuine a theireadh gum bu chòir do Phàdraig beagan de na chosg athair air a phàigheadh air ais mus pòsadh e. Cha chanadh athair Phàdraig fhèin sin. Bha meas aige air Seonaig, ’s bha e toilichte gun dfhuair a mhac cho snog.

Ma thug an Granndach sùil rathad Seonaig às achùbaid is ann a dhèanadh e toileachadh gu robh a h-aire cho math air an t-searmon Bha a sùilean air aodann, agus cha chreideadh e, nan robh duine air a ràdh ris, nach robh i eadhon ga fhaicinn no acluinntinn guth a bha e ag ràdh.

Bha i acuimhneachadh air Sàbaid eile nuair choinnich i-fhèin agus Pàdraig Ruadh an dèidh na seirbhis fheasgair.

Bha esan aig an taigh airson saor-làithean na Càisge, agus bha ise na bu toilichte na bha i riamh fhaicinn, oir, bho dhfhalbh e aig an Nollaig bha i air a màthair a chall. As aonais a màthar, agus às aonais Phàdraig, bha na trì mìosan ud trom oirre. Bha i leatha fhèin anns amhansa, n


[207] dèidh gun aice ach am mulad a bha na cridhe. Bha a h-athair mar dhuine bhàrr a chèille, ariasladhs alorg adhbhair nach robh ri lorg airson na buille obann a thàinig air.

Uair an dèidh uair theireadh e ri Seonaig gu robh e dol a leigeil dheth na ministrealachdgu robh rudeigin ceàrr ann fhèin nuair nach fhaigheadh e an sòlas a bu lugha anns an t-soisgeul a shearmonaich e fad a làithean. Ciamar a shùilicheadh e comhfhurtachd a thoirt do chàch nuair nach lorgadh e comhfhurtachd dha fhèin? Agus, an uairsin, chaidh e air gnothaich eaglais a Ghlaschu agus thachair e ris an Amaireaganach. Thill e le lasadh ùr na shùilean, agus lasair ùr na chuid shearmoinean. Ach cha be an aon duine a bhann. Cha be an t-athair air an robh feum aig Seonaig, oir bha saoghal mòr eatorra.

Ach, air an fheasgar Shàbaid ud bho chionn còrr is mhìos, thaom blàths às ùr mu chridhe Seonaig nuair dhfhàg i an eaglais agus a làmh gu socharach ann an làmh Phàdraig. Cho luaths a fhuair iad à sealladh achoimhthionail, chuir esan a ghàirdean mu a meadhon agus choisich iad air an socair sìos ri bruaich achladaich.

Bha gealach mhòr na Càisge alìomhadh na mara, agus ged bha gearradh anns aghaoith cha do mhothaich aon seach aon aca don fhuachd. Cha tuirt iad mòran ri chèile fhads a bha iad adèanamh na coiseachd. Cha robh esan cinnteach bu chòir dha a ràdh mu bhàs a màthar; cha robh ise ag iarraidh bruidhinn anns e ri taobh. Chaidh iad sìos tron mhuran, agus nuair ràinig iad beul achladaich, os cionn na Geodha Mòire, shuidh iad ann am fasgadh tuim.

Cha robh saoghal abeantainn riutha ach an saoghal fhèin. Os an cionn, bha na rionnagan beaga apriobadh ris na rionnagan mòra mar gum biodh fhios aca bha dol. An-dràsdas a-rithist, bheireadh aghaoth earraich ochan às amhuran, ach gann gun cluinneadh eadhon feadhainn a bhiodh ag èisdeachd e os cionn dùrdail na mara anns aGheodhaidh.

Bha Pàdraig fhathasts gun e cinnteach chanadh e, atilgeil bìdeagan shligean thar na bruaiche. Aon uair, ’s e asìneadh a làimhe a-mach gu criomag eile a thogail, rug i air làimh airs thuirt i, “A bheil dad ceàrr, a Phàdraig? Am bfheàrr leat gun a bhith air mo choinneachadh an-nochd idir?”

O nach isd thu, tha fhios agad glè mhath nach bfheàrr.”


[208]

Carson nach eil thu ag ràdh guth, matà?”

An innis mi dhut?”

Innsidh.”

Rug i air muilchinn a sheacaids tharraing i sìos ri taobh e. Chàirich i pòg bheag eadar a dhà shùil.

Siuthad! Innis a-nise dhomh e!”

Dhèirich e air uilinn agus shocraich e a ceann air a ghàirdean.

A Sheonag. Bithidh mi ullamh anns an Oilthigh ann an ceithir mìosan. Nuair bhios mi ullamh, feumaidh mi greis a thoirt ann an ospadal, far nach fhaigh mi mòran pàighidh, mus urrainn dhomh a dhol nam dhotair air mo shiuc fhèin, agus. .. uill.. .”

Stad e agus smuaislich i ri ghualainn.

Seadh?”

Uill, carson nach pòsamaidtha mi ciallachadh, am pòs thu mi nuair bhios mi ullamh anns an oilthigh?”

Ghluais i na bu teinne ris gus an robh a bus ri a bhus.

A Phàdraig, an leig thu leas faighneachd?”

Aidh, achse tha mi ciallachadham pòs thu mi nuair bhios mi ullamh anns an oilthigh, gun fhuireach gus am bi mi ullamh anns an ospadal idir? Cha bhi mòran pàighidh.. .”

Tha mi coma ged nach biodh sgillinn ruadh agad. Pòsaidh mi thu a-màireach ma thogras tu.”

Cha tuirt esan an còrr. Agus cha tuirt ise.

Nuair chrom es a phòg e a-rithist i, dhfhairich i eallach nam mìosan ag èirigh dhith, agus, na àite, iarrtas ùr a bha cho sean ris an domhain fhèin. Nuair dhfhairich i a làmh air a broilleach cha do rinn i fiù a putadh air falbh, agus ghèill i mar ghèill na ceudan roimhpe ann am bruaich murain fon ghealaich làin.

Le iarrtas sàsaichte, agus le gach uallach tràghte às a h-àm, dhfhàg i i-fhèin sìnte na ghàirdean. Eadar dhà liunn, air bealach suains air bruaich dùsgaidh, bha a h-inntinn aig tàmhs aig fois. Bha an cadal air buaidh a thoirt mur be gun rinn curracag sgread gu h-àrd os cionn na machrach. Agus ge be bha ann an guth na curracaig agus i adìon a h-àil, thàinig gu cluasan Seonaig an aon ghearain a rinn a màthair riamh tacan mus do dhfhuasgail am bàs i bhon chràdh a lèir i. Chlisg Seonag ri gualainn Phàdraig, agus thuirt i gu robh an t-àm ann a dhol


[209] dhachaigh.

An rna-mhàireach, nuair thachair i ri Pàdraig ann am bùth Mòr Ruaidhe, dhfhairich i a busan mar gum biodh iad ag at leis an fhuil. Ach nuair chunnaic i am blàths anns na sùilean aige, agus a thug e fàsgadh beag air a làimh anns an dol seachad, thraogh an fhuil às na gruaidhean agus dhaithnich i nach biodh nàire oirre roimhe gu bràth tuilleadh.

Ach cha robh sin aciallachadh nach robh i na dùisg iomadh oidhche le rud a bha leth ma leth eadar eagal agus aithreachas. nan robh duine air tighinn an rathad? nan robh dad air tachairt? Ise! Nighean amhinisteir! Ge-, nuair thòisich na litrichean atighinn bhuaidhe an dèidh dha tilleadh don oilthigh, dhfhalbh gach eagal agus aithreachas. Nach robh iad adol a phòsadh co-dhiù? Nach robh iad gu bhith còmhla fad achòrr dem beatha?

Agus, a-nise, bha còrr is mhìos seachad, agus bha e aig an taigh a-rithist. Cha robh aige ach trì làithean am meadhon na ràithe, agus an uairsin, air ais do Ghlaschu chun an oilthigh airson nan deuchainnean mòra a dhèanadh dotair dheth cho cinnteachs a bha Maois na leanabh.

Dhfhòn e an-raoir cho luaths a ràinig e, ’s thuirt e gu faiceadh e i an dèidh na seirbhis mhaidne airson mionaid bheag. Agus, ged nach leigeadh an t-eagal leatha tionndadh, bha fhios aice gu robh e a-nise na shuidhe air a cùlaibh. Bha i an dòchas nach robh ròineagan air cùl a còta.

Mallachd air suidheachan amhinisteir!

“ .. .agus a-nise gu robh Dia nan gràs abeannachadh dhuinn an rannsachadh seo air a chuid fhacail. Amen.”

Dhfhairich i an coimhthional agluasad. Chuala i achasadaich bheag atòiseachadh, agus chrom i a ceann airson na h-ùrnaigh. Cha robh an ùrnaigh an dèidh an t-searmoin ach goirid an còmhnaidh, ’s cha robh an uairsin ach an salm mu dheireadhs am beannachadh. Cha bhiodh e fada tuilleadh. Sheall i suas air a h-athair nuair bhan ùrnaigh uallamh, agus, car tiotain, chunnaic i trì aodainn air. Dhùin i a sùilean mionaid agus dhfhalbh iad. Saoil an e an teas anns an eaglais a bha atoirt na h-òrrais seo oirre?

Rinn i dàil afàgail na h-eaglais an dèidh abheannachaidh. Bha i


[210] airson gum biodh na burrainn den choimhthional air falbh mus tachradh i ri Pàdraig aig an doras a-muigh.

Fhuair iad facal beag no dhà còmhla mun tàinig a h-athair timcheall às abhestridh. Dìreach facal a sheulaich gu robh a-nochds an athoidhch aig Pàdraig aig an taighs gu feumadh e falbh madainn Dimàirt. Chitheadh e nochd i, agus an-athoidhch. Agus a h-uile mionaid eile a gheibheadh i air falbh às amhansa.

Rinn a h-athair gàirdeachas ri Pàdraig mar a bàbhaist, agus sheas iad nan triùir agàireachdainns e atarraing asda.

Uill,” ars esan mu dheireadh, “tha mi cinnteach nach e mo leithid-sa a tha dhìth oirbh. Agus mar as luaithe a dhfhàgas mi sibhs an as luaithe a thig Seonag dhachaigh gus mo dhìnnear a dhèanamh.”

Thionndaidh e air a shàil.

Tha coinneamh sheachdain ann an-athoidhch, a Phàdraig. Bithidh dùil agam dfhaicinn san èisdeachd. Tha feadhainn atighinn chun amhansa feasgar airson tea, ’s mar sin cha shùilich mi air Seonaig tighinn a-mach. Tha i sgìth de shearmonachadh a h-athar co-dhiù. Ach thig thu air ais an dèidh na coinneimhs gabhaidh tu do shuipear còmhla ruinn.”

Thug Pàdraig sùil air Seonaig. Ach a burrainn dhà a ràdh?

O. .. uh. .. gun teagamh,” ars esan. “Tapadh leibh.”

Dhfhalbh am bodachs thionndaidh Seonag air Pàdraig.

Gu air an t-saoghal tha thu ciallachadh? An aon oidhche bha gu bhith againn còmhla?”

Hach, a Sheonag, a burrainn dhomh a ràdh? Tha fhios agad gu faod dathair stad a chur air a h-uile càil a thann ma ghabhas e na cheann e. Tha fhios agad glè mhath gum bfheàrr leam a bhith còmhla riut fhèin na aig coinneamh fheasgair. Ach.. .”

Bha e cho -thoilichte acoimheads gun tug e gàire oirre.

Ach coma leat, matà. Thig thu air ais gu do shuipear, agus bidh tìde againn a dhol cuairt ma thiormaicheas tu na soithichean còmhla rium. Tha a-nochd againn co-dhiù.”

Bha sin aca. Chaidh iad cuairt còmhla, ach, ged nach tuirt aon seach aon guth, cha deach iad taobh na Geodha Mòire. Chaidh iad an rathad eilean rathad sìos cùl abhaileagus, an gàirdeanan a chèile, chuir iad rudan beaga air dòigh mu dheidhinn aphòsaidh.


[211]

Chaidh Seonag dhachaigh na bu toilichte na bha i bho chionn fhada.

Ach, nuair dhùisg i anns amhadainn, gann a burrainn dhi a ceann a thogail bhon chluasaig.

A h-uile turas a dhèireadh i na suidhe anns an leabaidh bha atòiseachadh oirre le tuainealaichs le tinneas Mu dheireadh thall, le riasladh ràinig i an seòmar nighe, ’s cho luaths a ràinig. thionndaidh a stamags thàinig i a-mach ann am fuar fhallas. Ann am beagan mhionaidean bha i na bfheàrr, agus rinn i air achidsin gus bracaist a h-athar a dheasachadh.

Bha i adol mun cuairt ag ullachadh rudanadèanamh an lites acur air nan uigheannuair thuit a sùil air amhìosachan bheag a bha crochte os cionn an dreasair.

Dhfhairich i fuachd atighinn mu a cridhe, agus crith atighinn na làmhan. Chaidh i a-null chun amhìosachain mar gum biodh i ann an trannsa, ach bha fhios aice nach leigeadh i leas a dhol na bfhaide gus cinnt fhaotainn gu robh a tinneas maidne adol air ais gu oidhche na Gèodha Mòire.

Cha robh i riamh cho aonranach na beathas a bha i sna mionaidean ud. Bha a cridhe cho marbhs nach tigeadh fiù deur gu a sùilean. Gun fhios aice bha i dèanamh, leig i i-fhèin sìos air a glùinean ri taobh na cathrach aig ceann abhùird, agus thòisich i air mablaich de ùrnaigh.

Be ceum a h-athar shuas an staidhre a thug gu a casan i. agus ged dhfhaighnich e dhi fichead uair an robh dad ceàrr cha do leig i dad oirre. Air an t-saoghal mhòr gu lèir, besan am fear mu dheireadh dom burrainn i an rud a bha ceàrr innse. Chan e gu robh duine eile ann. An aon a thuigeadh, ’s dòcha, bha i marbh anns achladh.

Nuair dhfhòn Pàdraig aig meadhon-latha bha i air tighinn thuice fhèin beagans cha do dhaithnich e air a guth gu robh dad ceàrr. Thug a ghuth air afòn a neart air ais thuice. Agus nuair fhuair i cothrom suidhe agus a smuaintean a rèiteachadh, thug i chreidsinn oirre fhèin nach robh cùisean cho dona. Nach robh i-fhèin agus Pàdraig gu bhith pòsda ann an trì mìosan co-dhiù? Agus ged thuigeadh daoine an uairsin? Thuigeadh cailleachan abhaile gun teagamh, oir chunntadh iad gu naoi bu luaithe na thogadh iad lùb air stocainn, ach bhiodh i-


[212] fhèins Pàdraig pòsda, agus, ’s dòcha, afuireach ann an Glaschu.

Bha aon rud cinnteach. Cha leigeadh i aon fhacal fhèin oirre ri Pàdraig. Cha dèanadh math dragh a chur airs deuchainnean mòra na dotaireachd roimhe. Cha dèanadh math rud air an t-saoghal tighinn eadar es sin.

Mus tàinig Pàdraig gu a shuipear bha i aig a ciall fhèin. Ach sin rud nach robh esan. Bha rudeigin eadar e-fhèins a h-athairdhaithnicheadh i sin leis na sùilean a bhiodh iad atoirt air a chèile. Agus bha i mionnaichte às nuair dhèirich a h-athair bhon bhòrd shuipearach agus a thuirt e rithe gu robh e adol don leabaidh.

Tha mi afaireachdainn rud beag sgìth,” ars esan, “is tha mi cinnteach nach bi feum aig an dithis agaibh air bodach mar tha mise ann. Fàg na soithichean gu madainn, a Sheonag.”

Cho luaths a dhùin an doras shuidh i ri taobh Phàdraig air an t-sòfa.

Gu tha ceàrr, a Phadraig? Gu tha eadar thu-fhèin is mathair?” Bha an t-uallach anns aghuth aice.

Chrom e a cheanns cha tuirt e guth airson mionaid.

Shìn i thuige agus chàraich i pòg air a bhus.

Siuthad. Innis a-nise dhomh.”

Mar rinns mar thubhairt i, chuimhnich i air oidhche na Geodha Mòire, nuair thuirt i na dearbh fhacail ris. Thionndaidh e rithe.

Bha mi aig achoinneimh an-nochd, a Sheonag.. .”

Tha fhios am. mu dheidhinn sin?”

Searmonachadh dathar,” ars esan. “Cha chuala mi riamh a leithid. Dhfhosgail e dorsan dhomh nach robh na fhios am gu robh iad ann. A Sheonag, tha fhios agam gun tuig thu seo, agus tha min dòchas gum bi thu toilichte. Chan urrainn dhomh a dhol air adhart leis an dotaireachd. Bha mi abruidhinn ri dathair an-nochd, agus dhinnis mi a h-uile dad dhà. Tha mi dol a chur crìch air degree na dotaireachd gun teagamh, ach tha mi an uairsin adol a thilleadh don Oilthighs adol a-steach airson na ministrealachd. Bithidh trì bliadhna mun urrainn dhuinn pòsadh. Fuirichidh tu rium, a luaidh, nach fhuirich?”

Bha beagan mhionaidean mus do shuidhich an rùm e-fhèin fa


[213] chomhair a sùilean. Trì bliadhna. Bha trì miosan fhèin fada gu leòr nam biodh fhios aige. ..

Dhfhairich i a ghàirdean adol timcheall oirre, agus dhfhairich i e ga tarraing thuige gus a pògadh. Chual i fad às a ghuth ag ràdh

A Sheonag, a bheil e cho goirt sin leat? Gu thann an trì bliadhna? Cha bhi iad mionaid adol seachad. Agus, smaoinich thusa, bithidh sinn cho toilichte ann am mansa snog dhuinn fhèin am badeigin.”

Phut i air falbh e agus dhèirich i.

Leig leam an-dràsda, a Phàdraig. Leig leam. Thàinig an naidheachd cho aithghearr. Siuthad— ’s fheàrr dhut a dhol dhachaigh an-dràsda. Tha mi airson a bhith leam fhèin greiseag. Fòn thugam anns amhadainn.”

Rinn e oidhirp eile air a pògadh ach cha do leig i leis.

Gabh mo leisgeul, a luaidh,” thuirt e aig an doras. “Bu chòir dhomh bhith air innse dhut air mo shocair, ach bha dathair airson gun innsinn dhut air ball. Na gabh gu dona e. Chan eil ann ach dàil bheag. Tha gaol agam ort nas motha na bhagam riamh.”

Shuidh i aig aghrìosaich nuair dhfhalbh e. Shuidh agus fhìor shuidh. Cha chuala i an gleoc abualadh meadhon-oidhche, no uair samhadainn, no uair. Agus be am fuachd, ’s an teine air a dhol bàn, a thug thuice fhèin i.

Dhèirich i air a socair agus chaidh i a-mach gun fiù a còta a chur oirre.

Thionndaidh a h-eanchainn a casan chun na Geodha Mòire agus ghabh i sìos tron mhuran agus seachad air an tom aig beul achladaich. Ach, an turas seo, bha i leatha fhèin.

Chual i fuaim na mara atighinn thuice agus ga tarraing. Chual i ann guth a h-athar afaochnadh Phàdraig gu fianais a thogail, agus bha aonadh diabhlaidh air choreigin eadar i-fhèin agus am muir beucach a bha ga tarraing. ..

Bha a h-inntinn marbh agus a casan dall. Cha do dhfhairich i aghaoth shaillte air a bilean, no caise na bruaiche fo a bonnan. Ach, anns an tiotadh mu dheireadh, rinn achurracag bheag a sgread os cionn a nid, mar rinn i air an oidhch ud eile.


[214]

Stad Seonag. Chuir guth na curracaig stad air guth an iompachadh anns na tonnan, agus chuimhnich i air a màthair nach do roghnaich slighe na h-aithghearrachd às a cràdh fhèin.

Thionndaidh i air falbh bhon Gheodhaidh Mhòir agus chuir i a h-aghaidh air abhaile, agus air a h-athair, agus air na cailleachan. Agus sguir achurracag nuair thuig i gu robh a nead sàbhailte.

Fionnlagh I. MacDhòmhnaill

title46.
internal date1985.0
display date1985
publication date1985
level
reference template

MacIomhair Eadar Peann is Paipear %p

parent text Eadar Peann is Pàipear
<< please select a word
<< please select a page