5. DOMHNALL URCHARD

An ciaradh an fheasgair thainig e thar a’ bhealaich le eallach air a dhruim. Bha a’ mhuileann ri taobh an Uillt Tarsainn, far an robh e na chleachdadh aige a bhith a’ cur seachad na h-oidhche, a-nis a’ tighinn san t-sealladh.

Bha Dòmhnall Urchard, an ceannaiche-siubhail, a-rithist aig baile. “Fàilt ort, a charaid,” arsa am muillear. “Bheil às ùr agad?” Thug iad greis a’ còmhradh agus, an dèidh dhaibh innse mu na thachair bho chunnaic iad a chèile roimhe, chaidh Dòmhnall Urchard null chun an stàbaill far an robh e na chleachdadh aige a bhith a’ cur seachad na h-oidhche agus thill am muillear steach an taigh.

Bha am muillear agus a bhean an oidhche sin a’ còmhradh an taic an teine; cha b’fhada gus an d’ràinig iad an ceannaiche-siubhail. “Chan eil rian nach eil tòrr airgid aig Dòmhnall a-nis,” ars a bhean, mar nach bitheadh an smuain càil ach air a thighinn a-steach oirre. “ ’S fhada bho thòisich e tighinn.”

“O! Tha sin aige,” arsa am muillear. “Tha poca làn aige a h-uile uair a thig e.” Thàinig stad beag anns a’ chòmhradh an seo, ach cha do sheas e fada. Bha an teine a’ dol sìos ach bha blàths gu leòr anns a’ chòmhradh agus a h-uile greiseag thigeadh iad air ais le beag ghàire gu Dòmhnall agus a phoca òir.

Bha e fada fada den oidhche nis ach bha solas fhathast a’ tighinn à uinneig na muilne. Dh’fhosgail an doras gu fàthach. Thàinig am muillear a-mach agus sheas e anns an dorchadas. Thug e sùil timcheall. Bha a h-uile càil sàmhach marbh. Os a chionn bha na reultan a’ deàlradh gu soilleir ach bha timcheall na muilne tiugh dorch. Dh’èalaidh e gu sàmhach a-null gu doras an stàbaill, agus thug e sùil eile mu thimcheall. Chualas dìosg fann an dorais, agus bha gach nì sàmhach a-rithist. Greis an dèidh sin chualas an ath dhìosg. Chaidh solas na muilne às. Bha na reultan a’ deàlradh mar a bha iad roimhe, agus bha gach nì mun cuairt gu sàmhach sìtheil.

Thàinig deireadh na seachdain agus deireadh na dara te, ach cha do thog Dòmhnall ceann anns a’ bhaile. Bha na daoine a’ gabhail iongantais nach robh e tighinn mar a b’àbhaist. Dh’fhaighnich cuideigin don mhuillear am b’aithne dhà càil mu dheidhinn.

“Bha e seo ceart gu leòr bho chionn dà sheachdain,” ars am muillear, “a’ cur seachad na h-oidhche mar a b’àbhaist. Cha robh lorg air sa’ mhadain agus bha dùil agamsa gur ann air falbh don bhaile a bha e. Chan fhaca mise tuilleadh e.”

Dh’fhàs na daoine amharasach. “Thuirt am muillear gun tàinig Dòmhnall Urchard don mhuilinn. ach cha tuirt e gun dh’fhàg e i,” ars aon fhear dhiubh. Sguir na daoine a dhol don mhuilinn agus cha b’ fhada gus na dh’fhàg am muillear am baile.

Greis mhath an dèidh seo bha feadhainn a’ togail taighe ri taobh far an robh a’ mhuileann. Thòisich iad air ceann an taighe, ach cha robh a’ dol aca air a chur suas. Nuair thilleadh iad an ath latha bhitheadh an rud a bha aca air a chur suas an là roimhe air tuiteam. Aon là thàinig seann bhodach far an robh iad agus thuirt e riutha a’ chlach mhòr a bha aca aig an oir a thoirt air falbh. Rinn iadsan mar sin agus chaidh an taigh an àirde gun tubaist an dèidh sin.

Bha daoine a-nis a’ cumail a-mach gum b’e seo a’ chlach fon thiodhlaic am muillear Dòmhnall Urchard anns an stàball.

Seonag NicAsgail