6
Ged a bha mìosan fhathast mun tigeadh dearbh-ghairge a’ gheamhraidh, bha sgurraigean troma daonnan ag atharrachadh an cumadh, ach daonnan a’ mairtinn maoidheachail; bha gaoth chuairtlean a’ sgiùrrsadh nan duilleagan crìona ’nan cuairteagan geolamach sìos an ceum-coise. Ach bhris aon ghath grèine tron duibhre ghruamach is dh’fhiar e staigh tron uinneig, a’ cur beòthalachd shiùbhlach air an fhalt òr-bhuidhe nach do ghluais. Thog an dithis fhear a bha crom oirre an sùilean gus an iarmailt ghruamach, is nuair a leag iad iad a-rithist, ged nach ann ach fad priobadh na sùla, ar leotha gu robh am falt dealrach nach do ghluais air a lainnir a chall mar gun crathte dus mìn air. B’e am poileasman a bhruidhinn: “Siud agaibh leabhar-latha air an tàinig mi. Dòcha gum bu mhath leibh sùil a thoirt ann mu sgrìobh sibh ur co-dhùnadh.”
“Bheir mi sùil ann is bheir mi dhut e màireach nuair a thilleas mi don oifis.”
Thug iad sùil eile air tè an fhuilt dheirg, is gun a cead iarraidh dh’fhalbh iad.
Bha am poileasman a’ fosgladh doras a’ chàr nuair a dh’èigh an doctair, “An stad thu mionaid?” Thug e sùil air toiseach a’ chàr aige fhèin mun do ghabh e ceum rathad an fhir eile. “Theab mi a dhìochuimhneachadh. Dè ach nach do mharbh mi an cuilean beag geal aig Niall Alasdair air mo rathad a-nall.”
An àite a fhreagairt, thug am poileasman sùil feadh a’ ghàrraidh is laigh a shùilean air bad fhlùraichean a bha fhathast ’na sheasamh. Bha na duilleagan crìona mun cuairt dha ag èirigh ’nan cuairteagan mear, ged a bha meòirean marbhtach a’ gheamhraidh air gach nì eile a chur gu fois. Mar nach cual’ e dè
Bha an doctair car goirid ’na fhreagairt. “Mar a thubhairt mi, chaidil i gu nadurrach ach cha do dhùisg i as a cadal. Ach carson nach do dhùisg i chan eil mi fhathast a’ tuigsinn. Ach airson a’ chuilein: cha rachadh agam air a sheachnadh air dòigh sam bith.”
“Cha robh cothrom agaibh air. An innis sibh do Niall mar a thachair, is an toir sibh brath don oifis aig an àm a thadhaileas sibh? Mar sin leibh.”
Le sin dhealaich na fir, a’ gabhail an rathad fhèin.
Ged a chaidh an leabhar, a dh’fhosgail an doctair air an oidhche nuair a fhuair e fàth a bhith leis fhèin gus a leughadh, a dheagh làimhseachadh, cha b’e seann leabhar a bh’ann. Is e leabhar math tiugh a bh’ann, mar gu robh an tè a cheannaich e am beachd deagh fheum a dhèanamh dheth. Ach cha do chuir i ach beagan de dhuilleagan gu feum. Sgrùd e an làmh-sgrìobhaidh is thionndaich e duilleag no dhà mun do thòisich e air leughadh. Bha an làmh-sgrìobhaidh air na ceud dhuilleagan cruinn, daingeann, ach na faclan a’ ruith a chèile mar gu robh an tè a sgrìobh deas-chainnteach. Mun tàinig an leabhar gu chrìch mhothaich e gun tàinig atharrachadh air a’ mhodh sgrìobhaidh. Dh’fhàs an sgrìobhadh na bu lugha; bha gach facal a’ seasamh leis fhèin mar gun deach a h-uile facal a thaghadh le cùram. Chrom e ris an leughadh.
Di-màirt, an 3mh latha. An fhois, an t-sìth, an dèidh na gleadhraich ris an do chuir mi cùl! B’e an t-Agh a stiùir mi an seo. Bidh mi air m’ath-nuadhachadh mu ruith mìos, mu ruith seachdain. Tha’n taigh is àirneis an taighe nas fheàrr na gheall iad a bhitheadh e. Bidh tìd’ agam gus leughadh is èisdeachd ri ceòl. Dòcha gun cuir mi ceòl ri chèile. Aig a’ char as lugha, buainidh mi na luibhean a tha gu inbhe bhig air an gàrradh a chur fodhpa fhèin. Caidilidh mi nis, is a-màireach, is a-màireach, agam rim mealladh. Còrr is fichead màireach, màireach airson gach bliadhna de m’aois. Tha mi air mhisg le toileachas. Gòraiche.
An 4mh. Dhùisg dealradh na grèine mi as cadal suaimhneach. Mu m’choinneamh air taobh eile an uisge chì mi sreang thaighean: eaglais is bùth is oifis puist, is mar sin. Ged a tha iad cho teann orm, tha meur mara gam chur-sa air leth. Chan eil ach aon taigh eile air an taobh seo. Choisich mi timcheall ceann an locha gu oifis a’ phuist sa mhadainn. Choisich mi air mo shocair, a’ gabhail tlachd ann an iullagraich nan tonn; na liaththruisg air na teudan; clamhan air sgèith; is daoine, gu h-athaiseach, mar gu robh uilt air ragachadh le iomadh foghar, a’ sgioblachadh. Ged a bha a’ chuid mhòr dhiubh sean, bha iad a’ gabhail brath air sìde math gus connadh geamhraidh a chàradh air a chèile, gus iodhlann is gàrradh a sgioblachadh. Ach air an socair. Mholamaid an latha is sheasadh iad a’ coimhead as mo dhèidh mar gu robh iad a’ gabhail tomhas na tè ùire. Air mo rathad dhachaigh lean cuilean beag geal mi bhon taigh air an taobh seo. Bha e snotadh gach tom, ag èalaidh mu m’chasan gus an do ruig e ion ’s an geata. An uair sin, mar gu faigheadh e leòn bàis, sheas e ’na bhuinn, rinn e aon donnal guinte, thug e sùil gheilteach, amharasach ormsa, is theich e mar a bheatha, a bhrù ris an làr, earball sìnte dìreach bhuaithe, a chluasan ri chlaigeann. Chan fhaca mise nì a chuireadh eagal air. Chaith mi am feasgar gu tur anns a’ ghàrradh, gu tric is gu sona a’ coimhead mun cuairt. Nis, gu sona gu cadal.
An 5mh. Lainnir grèine, lainnir mara, lainnir gach nì a tha gluasad, gach nì a tha. Ged nach robh ceann gnothaich agam, choisich mi a-null ceann an òib is chuir gach neach a choinnich rium fàilte shuairc orm. Sheas mi a’ bruidhinn ri seann duine a bha ’na shuidhe air gàrradh cloiche. Bha e mar cheist air carson a thàinig mi don àite idir, is chuir e a’ cheist rium. Leag e a shùilean is sgrùd e an ùir aig a chois nuair a thuirt mi nach robh adhbhar ach gun do bhuail sgeum mi nach gabhadh diùltadh, is gu robh mi glè thoilichte gun tug mi a srian dhi. Nuair a bhruidhinn e rithist, is e a thuirt e, “Tha mi toilichte d’fhaicinn a’ falbh ceann-ruisgte. ’S e call a bhios ann nuair a thèid dealradh an fhuilt sin fhalach.” Ach dè an smuaint a chuir bròn air? Cha do lean an cuilean mi cho fada an-diugh. Dè
An 6mh. Fannachd foghair air an latha ceò a’ ciaradh nam mullach, duilleagan a’ tuiteam ’nan àm, tè as dèidh tè, gun seachnadh aca air. Cha robh de mhisneachd agam luibh a spìonadh no nì a ghearradh.
An 7mh. Latha neònach. Bha ciurach uisge ann sa mhadainn. Cha tàinig grian ris. Ach bha mi cho sona leam fhìn a’ leughadh is ag èisdeachd ris an rèidio. Agus a-nis. Chan eil mi airson gun dìochuimhnich mi mar a thachair. Mar gum b’urrainn domh. Chuir mi air an rèidio, ach ged a bha am feasgar a’ ciaradh cha do chuir mi air an solas is cha do tharraing mi cùirteanan. Bha mi gu sona ag èisdeachd ceòl aotrom Debussy nuair a chuala mi guth a’ chiùcharain ag ràdh, “Leig a-staigh mi. Leig a-staigh mi.” Chuir mi dheth an rèidio. Cha robh guth ri chluinntinn. Chaidh mi chun na h-uinneig ach cha robh neach ri fhaicinn. Chaidh mi chun an dorais is dh’èisd mi. Cha robh fiù is duilleag a’ ghluasad. Thill mi is chuir mi air an ceòl a-rithist. Ann an tiotan thàinig an guth a-rithist, ach fann, neo-dhòchasach, guth leanaibh ag èigheach, “Leig a-staigh mi. Tha mi leam fhìn. Leig a-staigh mi.” Gu socair, chuir mi dheth an rèidio is cha robh guth. Chaidh mi feadh an taighe gu lèir is cha robh glid no glaid. Cha robh duine ri fhaicinn a-staigh no muigh. Cha do chuir e eagal orm ach chuir e ioghnadh orm. Agus truim’ -inntinn.
An t-8mh. Latha foiseil is a-nis cadal gun aisling. Tha mi’n dòchas.
An 9mh. Latha bàidheil ach gun ghrèin. Bha mi trang sa ghàrradh nuair a thadhail am ministear. Chunnaic mi roimhe seo e is mi air mo chuairt. Seann duine a bha sgairteil ’na òige ach a tha nis air cromadh. Cha tèid dad seachad air na sùilean mòra domhain ud. Tha cuimhn’ agam gun do sheas e a’ coimhead as mo dhèidh a’ cheud turas a thachair mi ris. Aithinne as an losgadh? An-diugh, b’e fuaim a’ bhata a tha e a’ cleachdadh, is e a’ bualadh nan clachan beaga, a thug rabhadh
An 10mh. Fannachd foghair. Fois aig gach nì ach agamsa. Dh’obraich mi mun ghàrradh. Air an fheasgar chaidh mi dhachaigh is nuair a shuidh mi chuir mi air an rèidio aig bann a trì. Dh’èisd mi ri ceòl Purcell. Beagan mhionaidean, is chuala mi an ciùcharan. Chuir mi dheth an rèidio is mi cuimhneachadh gum b’ann ri Rèidio 3 a bha mi ag èisdeachd nuair a chuala mi an guth roimhe seo. Choimhead mi mun cuairt. Cha robh nì as àite. Chuir mi air an rèidio is thàinig an guth gu h-ealamh: “Leig a-staigh mi. Tha eagal orm bhon dorchadas. Leig a-staigh mi.” Thionndaich mi na putain air an rèidio air mo shocair a-null is a-nall. Air gach bann cha robh ach ceòl is bruidhinn àbhaisteach. Air ais air an treasa bann bha ceòl, is air a chùl bha osnaich ghoirt leanaibh. Dè as ciall dha? Chuir mi dheth an rèidio is shuidh mi fada a’ smuainteachadh. Tha mi’n dòchas gu faigh mi cadal.
12. Tha mi gun fhois feadh an latha, ach nì mi cadal trom, neònach air an oidhche.
13. Chuala mi rithist e. “Na bi rium. Cha dèan mi cron. Na bi rium.” Dè nì mi? Cò no dè tha ri sireadh?
14. Chan eil mi dol a dh’èisdeachd ris an rèidio tuilleadh.
15. Theab mi dhol don eaglais, ach cha deach.
18. Tha mi air cur romham dè nì mi: tha mi dol ga fhiathachadh a-staigh; thigeadh am fear a thig.
21. Latha brèagha ciùin is mi gu sona leam fhìn. Ciamar a thèid mi air ais am measg dhaoine is gleadhraich a’ bhaile? Ach mun caidil mi, mo naidheachd. Air an fheasgar bu ghann dhomh an rèidio a chur air, is e nis daonnan aig bann a trì, is gun sùim agam de naidheachd rìoghachd no eile, nuair a chuala mi ràn cràiteach leanaibh. Chuir mi dheth an rèidio is gu dàna
22. Chan eil aithreachas orm is tha fois gam chòmhdach. Tha cadal a’ toirt spionnadh ùr dhomh. Chan eil ach guthan nàdurra bhon rèidio.
23. Aisling neònach na h-oidhche raoir. An robh mi ’nam chadal no ’nam dhùisg? Ar leam gu robh meòirean beaga fuara a’ sliobadh m’ aodainn, mo shùilean is mo ghruaidhean. Cha robh mi ’nam chadal. An cuala mi gàire fann? Dh’fhosgail mi mo shùilean ann an sàmhchair an dorchadais. Chuir mi mo mheur air mo ghruaidh. Chuir mi air an solas. Bha leòmann mhòr, ghaoisideach, dhonn ag itealaich mun t-solas. A bheil meòirean fuara air leòmann?
24. Latha brèagha is mi fhìn gu sunndach. Choisich mi gu oifis a’ phuist. Bha’m bodach, mo charaid, ’na sheasamh is uchd air a’ ghàrradh chloiche, pìob ’na dhòrn. Is ioghantach a’ mhoit a chuireas e orm nuair a mholas e maise m’fhuilt. Mus robh sinn fada a’ còmhradh thuirt e, “Is cuin a tha thu am beachd falbh?” Cha b’e ceist gun seagh a bh’ann da, ar leam, ged nach do lean e mo fhreagairt. Is e a thuirt e, is a cheann crom, “Tha falt ruadh oirrese cuideachd.”
“Cò air?” dh’fhaighnich mi fhìn.
“Air an tè leis a bheil an taigh,” fhreagair e gu goirid, tioram, mar nach robh e airson an còrr cheistean.
“Ach carson a dh’fhàg i?” dh’fhaighnich mi.
“Dòcha gu robh i airson dealbhan eile a dhèanamh. Ach chan fhios a’m. ”
“Càite air an t-saoghal am faigheadh i àite a thoilicheadh sùil is làmh dealbhadair na b’fheàrr na seo?” thuirt mi. Cha do fhreagair e, ach chuir e a phìob ’na bheul is thuig mi gum b’fheàrr gun cheist an còrr a chur.
25. Latha grianach eile, ach cha deach mi mach. Chaidh mi suas air an lobhta, far nach deach mi gus an-diugh fhèin. Dè thug ann mi? Thug an Nì a chuir an rathad seo mi. Fhuair mi an nì a bha mi ag iarraidh. Am measg tòrr dhealbhan gun chèis fhuair mi aon dealbh sònraichte. Cha b’e an làmh a dhealbh càch a dhealbh am fear seo is cha deach crìoch a chur air. Bha leanabh gille, dòcha aon trì bliadhna dh’aois, ’na sheasamh mu choinneamh bagaid de neòinean an Fhèill Mhìcheil. Bha fhalt cho deàrrsach ri copair lainnireach. Bha a dhà làimh an togail ri neacheigin is a shùilean mòra, donna, bàidheil, gun fiamh gàire, gu balbh a’ sireadh. Thog mi an dealbh is chuir mi gu teann ri m’bhroilleach e is shuidh mi fada ’nam ghurraban is m’inntinn troimhe-chèile. Cha do dhealaich mi ris an dealbh fad an latha is mur robh mi coimhead air bha e fo m’achlais. Bheir mi leam an dealbh ach càit a bheil an leanabh?
26. Bha mi gu foiseil sona fad an latha. Tha mi air mothachadh gu bheil mo mhodh cadail air atharrachadh bho chionn oidhcheannan air ais. Nuair a tha mi ’nam chadal tha mi mothachadh do m’cholann a’ fàs trom mar gu robh i gun bheatha. Coimheadaidh mi sìos oirre is mi ’nam chadal. Ach tha m’inntinn, no mi fhìn, glè riaraichte leis an staid seo. Cò mi fhìn?
26. Is glice dhomh an t-àite seo fhàgail gun dàil. Cò mi a dh’fhàgas?
27. Latha brèagha eile, ach am foghar a’ toirt àite suas do na mìosan marbha. Chaidh mi null gu oifis a’ phuist. Chunnaic mi am bodach air a bheil mi air eòlas a chur a’ tionndadh dhachaigh gun fhàilte a chur orm, ged a chithinn e a’ dian-amharc orm tro uinneig. Bha mi airson beannachd a chur air. Dh’fhàg fhuarachd mi cho aonaranach! Bha mi mar fhear don d’dhiùlt caraid cùl-taic anns a’ chath no mar fhear gun rath a’
28. Aisling neònach agam a-raoir. Dh’fhàg i a blàth air an latha. Dh’fhàg mi a’ cholann… is tha mi’m beachd a-nis gu bheil mi ris a’ chleas seo gu tric … agus airson greiseig … no airson ùine mhòir—chan aithne dhomh—bha mi a’ siubhal ann an àite grianach ged nach robh grian ri faicinn. Dathan oirdheirc a’ bhogha-fhrois ag iullagraich mun cuairt is mi fhìn is an cuilean beag geal a bha còmhla rium air ar còmhdach ann an sgaile ceòthach air an do shiubhail sinn gu h-aighearach. Ach càit an robh sinn? Chan eil coin ann an Nèamh ann, their iad. Cha robh iarraidh agam air tilleadh. Nach gòrach mi a’ cur sùim ann an aisling. Cha ghòrach idir.
29. Chan eil iarraidh agam a-nis air dùsgadh, ged a tha mi toilichte gu leòr feadh an latha. Chan eil agam ach trì oidhcheannan, dà latha. Chuir mi seachad a’ chuid mhòr den
30. Cha do chaidil mi a-raoir ged a bha mo shùilean dùinte. Ghlan mi an taigh bho bhràigh gu ìochdar. Air bòrd ìosal ri taobh na leapa mhothaich mi do làrach-làimhe nach bu leamsa. Làmh bheag, làmh leanaibh. Tha mi an dòchas gun caidil mi.
31. Cha do chaidil mi. Tha mi ro sgìth. Ach tha mi deiseil gus an ath cheum a ghabhail is tha fios agam gun caidil mi.
Cha deach an còrr a sgrìobhadh anns an leabhar-latha.
“Ghabh i an ath cheum, ach am b’ann le toil?” B’e seo a’ cheist. “Agus an cuilean?” Cha robh fios aig an doctair ach nach robh anail innte fhèin no anns a’ chuilean.
| title | 6 |
| internal date | 1987.0 |
| display date | 1987 |
| publication date | 1987 |
| level | |
| reference template | Watt Gun Fhois %p |
| parent text | Gun Fhois |