2

Disathairne – Catrìona

Dè idir a tha a’ cur an ceann a h-uile deamhain duine a thachras ort aig a’ phort-adhair gu bheil làn-chead aca do cheasnachadh gud bhrògan?

“Sin thu, Chatrìona! Falbh air chuairt a Ghlaschu? ’S math dhaibhsan a tha ag obair dhaib’ fhèin – dèanamh às nuair a thogras tu. Uh-huh! Bidh thu air an ran-dan a-nochd, cuiridh mi geall.” Cathy a’ Phost Oifis. Bheil mise cho dàna is gu bheil mi faighneachd dhise dè tha ga fàgail an seo? Cà bheil ise dol is E Fhèin sa Chuan a Tuath? Chan eil. Cathy bhochd, tha mi coma ged a bhiodh i gun fhiosta Dha Fhèin a’ suirghe air Còmhlan Phìobairean Phoilis Ghlaschu, a h-uile duin’ aca, tha nas miosa na is’ ann.

Seo iad.

“Sin thu, Chatrìona! Falbh air chuairt a Ghlaschu? Nach math dhut – chan ann mar sin a bha e againne, cunntais a h-uile

sgillinn ... ” Ise. Agus “Cha robh guth againne air ruith nam bùithtean air tìr-mòr. No plèan na bu mhò. Steerage anns an Loch Mòr, sin na cuairtean againne.” Esan. Dithis nach leig thu leas fhaicinn airson aithneachadh gu bheil iad a’ teannadh dlùth, Mgr Ailean MacAlasdair agus a bhean, Norah: bithibh umhail, a chloinn chàich, bithibh sàmhach modhail, ’s e th’ agaibh an seo ach daoine matha. Dh’fhaodadh tu bhith nad sheasamh sa bhùth gun smuain nad cheann ach ‘Saoil an dèan mi spaigeataidh, no am biodh e na b’ fhasa cearc a thilgeil dhan àmhainn,’ agus tha do shròn air dòigh air choreigin a’ tarraing a-staigh oirre fhèin; tha na cuinnleanan a’ dùnadh. Chan e samh salach a th’ ann idir, fada bhuaithe: cuiridh mi geall gu bheil an dithis ud gan sgùradh fhèin ann an uisge fuar a h-uile madainn. ’S e tha seo ach fàileadh sheann treastaichean san eaglais, seann Bhìobaill geal le fuarachd agus an còmhdach leathair a’ cnàmh, seann, seann pheppermints a cheannaich iad nuair a thàinig siùcar far nan rations ... chionn ’s, cuimhnich, ’s e daoine matha tha seo.

A’ Chluas agus an Teanga. Esan a’ cluinntinn, ise a’ craoladh. An dà nathair. Dè ’s urrainn dhut a dhèanamh ach cumadh freagarrach a chur air d’ aodann, neochiontach, sùilean cruinn fosgailte, snodha laghach gàire (seall m’ fhiaclan, cho biorach ... ) is tu cho sona am faicinn.

“Tha, nach eil e sgoinneil! Tha aig Iseabail ri tighinn a-nuas a Ghlaschu gu coinneamh – ’son a cuid obrach, fhios agaibh – agus smaoinich sinn gun e deagh chothrom a bh’ ann coinneachadh. Sia mìosan o nach fhaca mi i, agus lem athair ’s mo mhàthair a bhith air falbh cuideachd, fhios agaibh ... ” Fhios agaibh, Catrìona bhochd, cho aonranach, gun duin’ ach i fhèin, nach eil e nàdarra gun gabhaidh i an cothrom a piuthar

fhaicinn is i ag ionndrainn an teaghlaich. An dèan am freagairt sin an gnothaich? Bheil sròinean siridh Chloinn ’IcAlasdair a’ faithneachadh gu bheil tuilleadh feòla ri fhaotainn?

Cò aig’ tha fios – chunnaic na sùilean biorach rud a b’ fheàrr leotha fichead uair na mise: ad dhorcha, coilear geal, mach leotha às dèidh a’ mhinisteir na bu luaithe na na coin seilge aig Fionn Mac Cumhail. Bha Cathy agam fhathast, ach dè ’n diofar, chan eil grèim dhen olc inntese. Ged a b’ fheàrr leam an-dràsta gu robh i an Tiort.

“Agus chì thu Iseabail! Nach math sin, a ghràidh, an truas a th’ agam riut leat fhèin ann an siud.” (Cha leig thu leas, ma-tà: na gabh thusa dragh dhìomsa, cha bhi an taigh cho falamh ’s a tha thu ’n dùil air an ath mhios.) “Tha mi cinnteach gum bi i nad choinneamh an Glaschu!”

O, chruthaidheachd. Is mise an tè a tha cinnteach nach bi, ach ga falach fhèin agus a cuid broth anns a’ Bh & B far nach aithnich duin’ i. Agus tha mi ’n dòchas gun do chuir i a turas air an trèan-oidhche gu deagh fheum, a’ dèanamh suas sgeulachd a ghabhas a chreidsinn air ciamar a thàinig MISE mach ann am pluigeanan is sgalan dearga anns an dà latha eadar seo is plèan madainn Diluain.

* * * * *

“Chan eil thu smaoineachadh gun cuir mise sin orm! Bheil cuimhn’ agad gu bheil sinn naoi bliadhna fichead!”

“Sin a tha a h-uile duine a’ cur orra!”

“Bheil fhios agad nach tàinig e riamh a-staigh orm, nuair a bha mi postadh litrichean ann an gèile na seachdain sa chaidh,

no muigh ag iarraidh gual is an deàrrsach ann, gun e seo an dearbh stoidhl’ a bhiodh freagarrach.”

“A h-uile duine ANN AN LUNNAINN. Agus bha an sgiort ann am Vogue.”

“B’ eòlach mo sheanmhair air Vogue! Saoil an robh i ga leughadh san taigh-tughaidh?”

Cha chan mi gu robh an sgiort cho gann ri na trì òirlich de chotan a bhios Salome Sheòrais a’ cleachdadh mar nàdar de shamhla aodaich. Ach, ’s dòch’ nach robh ann ach an ùine o nach do chuir mi orm sgiort. Cò agus an ciall is an reusan aca a bhiodh ag iarraidh gaoth nimheil a’ gheamhraidh a’ feadaireachd mun glùinean. No gaoth gheur an earraich. No, a dh’innse na fìrinn, gaoth bhiorach an t-samhraidh no cnapan garbha an fhoghair. Cha robh mo chasan cleachdte ri bhith muigh leotha fhèin gun dad gan dìon.

Cha do smaoinich mi riamh gum biodh trioblaid ann mu iomlaid ar cuid aodaich – bha sinn riamh air an aon chuideam, agus nuair a thigeadh Iseabail dhachaigh air saor-làithean, cha bhiodh ach geansaidhean is jeans a’ dol. Cha robh rian gun ann mar sin a bhiodh i ga dreasaigeadh sa bhaile mhòr, agus gu h-àraidh san oifis, am measg dhaoine proifeiseanta: dè idir bu choireach nach do rinn mi dealbh dhìom fhèin ann an èideadh a’ bhaile? Sgiortaichean cumhang nach leigeadh gu bràth seachad air feans’ thu – uèar-bhiorach co-dhiù – agus gu h-àrd ...

“Bheil fhios agad, Iseabail, nam bithinn-sa deònach mo bhroilleach a shealltainn dhan mhòr-shluagh, gum bithinn air an dreuchd sin a leantail o chionn fhada.”

“O, nach bi thu sàmhach, chan eil ann ach aghaidh V.”

“Mo chuimhne-sa air aghaidh V air geansaidh na sgoile,

cha robh i ach fosgailte chun an siud, chan ann ag amas air m’ imleag!”

“Mas fhìor gu bheil thu cho nàrach.” Bha na busan dearg le broth a’ fàgail lasair a sùilean na b’ fhiadhaiche a’ coimhead. “Cha tuirt mise aon fhacal gearain mu na dh’fheumas mi fhèin a chur orm air a’ chroit!”

Phut i an geansaidh àlainn a thug mi mìos a’ fighe gu aon taobh, mar gum b’ e raga de sheann phlaide à basgaid a’ choin a bh’ ann.

“Cuimhnich cò tha dèanamh fàbhar do chò an seo, Iseabail,” arsa mi fhèin gu teth.

Bha sinn glè, glè fhaisg air a dhol far a chèile. Ach thàinig na deòir gu a sùilean.

“Chatrìona, tha mi duilich – nam biodh fhios agad cho taingeil ’s a tha mi – ’s cha bhi ann ach seachdain – ’s nam biodh fhios agad cho math ’s a tha e tighinn riut ...”

Sùil air fhiaradh dhan sgàthan.

Cha bhiodh ann ach seachdain.