NA CRAOLADAIREAN
DAN, air a’ chamara.
HERBIE, air uidheam nam fuaimean.
AN GILLE GUN AINM.
NIALL, an riochdaire.
SAMMY, beulaibh a’ chamara ... am fear-ceasnachaidh.
MADELEINE.
IAIN AONGHAS MACILLINNEIN, Comhairliche.
Beulaibh Taigh na Comhairle.
An stèids falamh. Gaoth.
DAN is HERBIE a’ tighinn air, bhon làimh chlì, DAN le bucas
le strapaichean crochaite ris, agus tripod, air a ghualainn, HERBIE
le bucas air strapaichean crochaite ris, sèithear-pasgaidh canabhais na làimh.
Iad a’ stad, meadhan na stèids.
DAN (anail na uchd) Seo an àite. (a’ leigeil sìos a’ bhucais) Beulaibh na Comhairle.
HERBIE (anail na uchd) Gaoth? Dearg ghèile! (stad ghoirid) Dè tha ceàrr air do shùilean, Dan?
DAN (a’ toirt a-mach nèapraig, a’ suathadh a shùilean) Chan e ach a’ ghaoth tha seo. ... Càil ceàrr air mo shùilean-sa!
HERBIE (a’ leigeil dheth a’ bhucais) Bha còir againn tagsaidh a ghabhail.
DAN (guth àrd) Cò, an duine beag maol às an Rubha? Sia notaichean son ar toirt leth-mhìle sìos an rathad?
HERBIE (a’ coimhead timcheall) Cà’il an fheadhainn eile? ... (a’ suathadh a shròin) Dè fàileadh tha siud?
DAN Bhon a’ mhuir. (stad ghoirid) Tha ’n tràigh ann.
HERBIE Leagadh e ’n t-each ... (a’ toirt pacaidfagsàs a phocaid, a’ toirtfagàs a’ phacaid, ga cur thuige)
DANSewerage !Sin am fàileadh a th’ ann. ’S taigh nanguts !
HERBIE Gu sealladh Dia orm! ... (stad ghoirid) Chaidh innse dhòmhs’ ... agus dhuts’, Dan ... nuair a ghabh sinn an obair seo ... gur e Companaidh Telebhisean Gallda a bh’ annainn. Dèanamh phrògraman air Tìr Mòr. An Glaschu! Far a bheil rudan a’ tachairt. Tubaistean rathaid! Murtan! Sràidean làn dhaoine às an ciall le drugaichean! ... ’S cà’ na landaig sinn? Air eilean! (casd) Ann an dearg ghèile! (a’ suathadh a shròin) ’S fàileadh a leagadh an t-each!
DAN Fhuair Niall cùmhnant. Bho luchd-ealain na Gàidhlig. Iadsan aig a bheil an t-airgead.
HERBIE Tha fios a’m gun d’ fhuair Niall cùmhnant. Con nach d’ fhuair e cùmhnant son film a dhèanamh ann am Baile Ghobhainn? Far am faigh duine air anail a tharraing?
DAN Millean not’, thug iad dha. (stad ghoirid) À seo a thàinig a shean-seanair. (air a ghlùinean, a’ rumastaireachd anns a’ bhucas) Tha e dèanamh film mu dhualchas!
HERBIE Mu dè?
DAN A dhualchas! A fhreumhaichean! Cò e, ’s co às a thàinig e.
HERBIE “A’ Sireadh mo Dhaoine”. Sia prògraman. Le fo-thiotalan. (a’ fosgladh an t-sèithear-pasgaidh) ’S cha bhruidhinn e fhèin an cànan!
DAN Uill ... bidh e feuchainn ...
HERBIE Ach tuigidh e i!
DAN Tha seòrsa de Ghàidhlig aige ...
HERBIE ‘Tha mi ga tuigs’ ,’ bidh e ’g ràdh. (casd) Feumaidh mi sgur dhe nafags . (casd) Cà ’il thu dol a chur a’ chamara, Dan?
DAN Ann an seo.
HERBIE Ceart. (a’ togail a’ bhucais ’s an t-sèitheir) Thèid mise null an seo. (a’ gluasad gu taobh eile na stèids, a’ cur sìos a’ bhucais ’s an t-sèitheir. A’ fosgladh a’ bhucais, a’ tòiseachadh a’ toirt càbaill, maicreafòn etc a-mach às)
DAN (a’ seasamh ’s a’ snìomh le làmhan) Feumaidh doras mòr an togalaich a bhith ann. Far a bheil e ag ràdh Comhairle nan Eilean Siar os cionn an dorais. Ach am bi fios aig daoine cà’ bheil sinn.
HERBIE (maicreafòn na làimh) Testing testing.Aon dhà trì. (a’ leigeil fead tron a’ mhaidhc. Brag air le chorrag) Trì uairean gun a dhol iomrall timcheall earball meanbh-chuileig. (brag eile le chorrag air a’ mhaidhc) Ceart, siud mise. Dè mar tha ’n camara, Dan?
DAN Caran cugallach, anns a’ ghaoith tha seo. Cha chreid mi nach cuir mi suas an tripod.
HERBIE Sin a dhèanainn-s’ , Dan. Anns a’ ghaoith tha seo.
DAN Cha chreid mi nach cuir. Son an camara a chumail ... eil fhios agad? ... ( ’g obair le làmhan)
HERBIE Steadaidh?
DAN( ’g obair le làmhan) Son nach caraich e. Cuiridh mi suas an tripod. (a’ tòiseachadh a' sgaoileadh casan an tripod, gan teannachadh etc)
HERBIE (a’ suidhe air an t-sèithear-chanabhais) ’N deach thu fhèin taobh sam bith a-raoir, Dan?
DAN Cha deach. Dh’fhuirich mi staigh.
HERBIE Chaidh mise sìos dhan a’ Chrown. Aig naoi uairean. Son pinnt.
DAN Robh duin’ ann?
HERBIE Duine beò a dh’aithnichinn-s’ . (stad ghoirid) Madeleine, tha thu meanigeadh? Cha robh, a dubh no dath. (stad ghoirid) Dùil a’m gun tigeadh tu fhèin sìos, Dan. Gu nochdadh tu. Ach cha do nochd.
DAN Dh’fhuirich mi staigh. (a’ cur camara air an tripod. A’ toirt sùil troimhe. Ri HERBIE) Thameteroirr’, na dh’inns mi dhut? Air an teilidh na mo rùm. Meter ! Fifty p.agam ri chur innt’ mus tèid i dhol! Cò phòcaid a sheasas ri sin? (a’ coimhead man cuairt) Cà ’il Niall? (a’ coimhead a-mach taobh clì na stèids) ’N e tha sin?
HERBIE Chan e. Craobh bheag a tha sin, Dan.
DAN Naoi uairean, thuirt e rium-s’ . Dè tha ga chumail?
HERBIE Thuirt ’s riumsa, Dan.
DAN Naoi uairean, thuirt e. Taobh-muigh na Comhairle.
HERBIE Thuirt e an aon rud riumsa. Beulaibh Comhairle nan Eilean aig naoi uairean, thuirt e. Bi ann. Air andot .
DAN Cà’ bheil e, a-rèist? (stad ghoirid) Thuirt mi riut e ron a seo, Herbie, ach canaidh mi riut a-rithist e. Chan eil an dol-a- mach-s’ ... eil fhios agad? ... ( ’g obair le làmhan)
HERBIE Proifeiseanta?
DAN ’S ioma riochdaire dhan a dh’obraich mise, Herbie.
HERBIE Dh’obraich ’s mise, Dan.
DAN Agus stiùiriche.
HERBIE Mise cuideachd, Dan.
DAN Mar tha fios agad. Dh’obraich ’s thusa, Herbie. ’S bha h-uile duin’ aca ... proifeiseanta ...
HERBIE Cha mhòr nach.
DAN Feadhainn dhiubh nach robh.
HERBIE Duine no dhithis.
DAN Sin tha cur dragh orm mu dheidhinn Nèill. Mar riochdaire. Nach eil e ... ( ’g obair le làmhan)
HERBIE Proifeiseanta?
DAN Tha e a’ cur dragh orm.
AN GILLE GUN AINM a’ tighinn air. Bòrd beag aige fo ghàirdean.
(a’ sealltainn uaireadair dha) Dè ’n uair dhen latha tha seo, ’ille?
AN GILLE (a’ coimhead bho DAN gu HERBIE, ’s air ais ... mì-chinnteach) Naoi?
HERBIE a’ crathadh a chinn ris.
DAN Tha ’s deich mionaidean às an dèidh.
HERBIE Nas fhaisg air a’ chairteal.
AN GILLE Dùil agam nach robh e naoi fhathast. (stad ghoirid) Naoi a thuirt Niall riumsa.
HERBIE Thuirt ’s riumsa. Naoi air andot ,thuirt e.
DAN (a’ dol caiseach) Thuirt ’s ri na triùir againn! Nach robh na triùir againn ann nuair a thuirt e e? Nach cuala na triùir againn e ga ràdh? (stad)
Naoi uairean, thuirt e.
HERBIE Agus cuimhnich thus’, a laochain, nach eil e uabhasach proifeiseanta a bhith tionndadh an-àirde aig deich mionaidean às dèidh naoi, nas fhaisg air a’ chairteal, nuair a chaidh naoi uairean air andota chantainn riut. Ceann goirt ann no às. OK dha Niall, chan eil annsan ach riochdaire a’ phrògraim. Ach ’s e a th’ annainne luchd-ciùird ...
DAN Daoine thug a-mach an ceàrd.
HERBIE Againne tha an t-eòlas teicneòlach.
DAN Cuimhnich air an sin. Ma tha thu ’g iarraidh a dhol a-chaoidh air cùl camara.
HERBIE No paidhir dhen fheadhainn-sa ... (a’ cumailearphonessuas ris) ... a chur mu do chluasan.
DAN An urra rinne tha ’m prògram.
HERBIE Sinne tha cur a’ phrògraim air dòigh.
DAN Chan e riochdaire.
HERBIE Mura biodh sinne, cha bhiodh prògram ann.
DAN Cuimhnich air an sin.
HERBIE Agus cùm cuimhne air.
AN GILLE Cuimhnichidh. (stad ghoirid) Duilich, Dan. (stad)
DAN (a’ cumail a ghàirdean pìos air falbh bho shùilean ’s a’ toirt sùil air uaireadair) Fichead mionaid às dèidh naoi. (a’ leagail a ghàirdean) Cha dèan seo an gnothaich, Herbie. (a’ coiseachd sìos is suas ... a’ stad) Feumaidh mi bruidhinn ris. Seasamh aige.
HERBIE Bu chòir dhut, Dan.
DAN Feagal orm gu feum. (a’ tòiseachadh a’ coiseachd sìos is suas a-rithist ... a’ stad) Naoi uairean? canaidh mi ris. ’N e seo naoi uairean?
HERBIE ’S tusa ’m balach air a shon, Dan.
AN GILLE Chan eil pioc feagail orts’ roimhe, Dan!
DAN is HERBIE a’ coimhead ri chèile. Ris A’ GHILLE.
HERBIE Feagal? Air Dan? (stad ghoirid) Fuirich gu nochd e. Chì thu dè feagal a th’ air Dan roimhe. (a’ coimhead ri DAN) Cluinnidh tu dè feagal a th’ air Dan roimhe.
AN GILLE (sùilean mòra) Dè tha thu dol a chantainn ris, Dan?
HERBIE Coma leats’ dè tha Dan a’ dol a chantainn ris!
DAN (a’ coiseachd sìos is suas a-rithist) Aidh, uill ... chì sinn dè th’ aige ri ràdh an toiseach ... dè leisgeul a th’ aige ...
HERBIE Agus bidh leisgeul aige.
DAN Cho cinnteach ’s a tha thu beò.
HERBIE Tha ’n-còmhnaidh leisgeul aige.
DAN Sin tha ga fhàgail na riochdaire.
HERBIE Na stiùiriche. (luath) Chan eil am meabaire air beulaibh a’ chamara mòran nas fheàrr, Dan.
AN GILLE Cò? Sam Sàmhach?
DAN Tha ’m meabaire air beulaibh a’ chamara nas mios, Herbie. Na mo bheachd-sa.
AN GILLE (air bhioran) Sam Sàmhach, an e?
DAN agus HERBIE a’ coimhead ri chèile. Ris A’ GHILLE.
DAN ’N ann a’ gabhail ort bruidhinn air an neach-labhairt againn a tha thu?
HERBIE An neach-abairt againn?
AN GILLE, mì-chinnteach, a’ coimhead riutha.
DAN Dè ’n t-ainm a bh’ agad air a-rithist?
AN GILLE, mì-chinnteach, a’ coimhead bho DAN gu HERBIE, ’s air ais.
HERBIE Rud tha Dan a’ feuchainn ri chantainn riut, a laochain, ann am briathran sìmplidh, ’s e gu faod esan Sam Sàmhach èigheachd air Sam Sàmhach uair sam bith a thogras e.
DAN Chan e sin dhuts’ e.
HERBIE Tha Dan cho math ri Sam Sàmhach latha sam bith dhen t-seachdain.
DAN Tha ’s thusa, Herbie.
HERBIE Nas fheàrr. Mìle uair.
DAN Chan e sin dhuts’ e.
HERBIE Bi modhail, à seo a-mach.
DAN Far a bheil daoine nas seana na thu fhèin.
HERBIE Bi sàmhach.
DAN Cùm do bheul dùint’.
AN GILLE Cumaidh. (stad ghoirid) Duilich, Dan. (stad)
HERBIE Cà’ robh thu raoir, co-dhiù?
AN GILLE Anns a’ Chrown.
HERBIE An Crown? Ma, chan fhaca mi thu.
AN GILLE Robh thu ann?
HERBIE Bha. Anns anlounge .
AN GILLE Bha mis’ anns a’ bhàr.
HERBIE Sin an t-adhbhar nach fhaca mi thu.
AN GILLE (crith bheag) Aig Dia tha fios cuin a chuir iad a-mach mi, na ciamar a fhuair mi dhachaigh.
DAN Làn thìd’ agad sgur dhen deoch, a laochain, aig d’ aois. (sùil tron a’ chamara) Aig d’ aois, cha robh mise strucadh innt’.
AN GILLE ’S mait gu fuirich mi staigh a-nochd. A’ coimhead an teilidh.
DAN Còir sin agad! Gu leòr phrògraman math air an teilidh. (stad)
HERBIE Chaidh mi sìos dhan a’ Chrown aig naoi. Dùil a’m gum biodh Madeleine ann. Ach cha robh.
DAN (fhathast a’ coimhead tron a’ chamara) Tèile nach eil uair sam bith a’ cumail ris an uair.
AN GILLE Bha i anns a’ bhàr.
HERBIE Eh?
AN GILLE Aig bòrd-cùil. I fhèin ’s duine letattoos . (stad ghoirid) Thuirt mi hallo rithe. Ach cha do leig i oirre gu faca i mi.
HERBIE (a’ suidhe air ais anns an t-sèithear ... ainmein na ghuth) Cò tha sinn a’ ceasnachadh an-diugh, Dan? ... Comhairliche, nach e?
DAN Fuirich dà dhiog, tha ’m pàipear agam an seo ... (a’ toirt pàipear às a phòcaid, ga fhosgladh, ga chumail aig fad a làimh) Dè latha th’ ann an-diugh?
AN GILLE Diardaoin? (a’ coimhead bho HERBIE gu DAN)
DAN (a cheann air ais, a’ leughadh a phàipeir) Diluain. Suailichean a’ briseadh air Taobh Siar Eilein Leòdhais. Clann le clogaidean plastaig a’ danns’ air an casan luirmeach air a’ ghainmhich. Siarach a’ tughadh taigh-chearc. Clann-sgoile a’ seinn Tuireadh Iain Ruaidh ... (sùil air HERBIE. HERBIE a’ gnogadh a chinn) Dimàirt. Prògram mu Ghàidheal ainmeil ...
AN GILLE Sgrìobhaiche. (a’ coimhead bho HERBIE gu DAN)
DAN (sùil air A’ GHILLE) ... sgrìobhaiche ’s neach-gnìomha ... (ri HERBIE) ... taigh mòr nan uinneag, eil cuimhn’ agad? ... ’s an taigh eile ri thaobh dha luchd-turais? ...
HERBIE ’S an t-seann mhuileann. ’S a’ recording studio. (stad ghoirid) A’ chèilidh ma b’ fhìor gun fhiost? A bhean air ceann na seinn?
DAN (a’ leughadh) Diciadain ...
AN GILLE An-dè. (a’ coimhead bho HERBIE gu DAN)
DAN (a’ crathadh a chinn ris A’ GHILLE) Dùn Chàrlabhaigh. Tursaichean Chalanais. Croitear aig na caoraich. Broinn taigh a’ chroiteir. Bean a’ chroiteir air cuibhle-shnìomh, an croitear a’ fighe clò. Sgeulachd mun dà shealladh bho cailleach an tac an teine, prais brota a’ plubadaich air slabhraidh ...
HERBIE Teine mònach. (casd) Ceò gus ar tachdadh.
DAN (a’ leughadh roimhe) Diardaoin ...
AN GILLE An-diugh.
DAN (sùil air A’ GHILLE ... a’ leughadh) Naoi uairean air andot .Gàidhlig: an t-slighe air adhart. Agallamh le Iain Aonghas MacIllithinn ...
HERBIE MacIllinnein ...
DAN ... comhairliche Bodmor, Bosta ’s an Cadha.
AN GILLE ’N e duine beag, caol a th’ ann, le glainneachan cruinn ’s fàileadh na deoch dheth?
HERBIE Chan e, ’s e tha sin ach Aonghas Iain MacIllithinn ...
DAN Comhairliche Bodbeag, Hosta ’s na Dìg.
HERBIE ’S e tha seo ach duine mòr, reamhar, gun ghlainneachan, le fàileadh tombac’ dheth. (sùil gu taobh na stèids) Seo iad a’ tighinn.
DAN, le othail mhòr, a’ tòiseachadh ag obair air a’ chamara.
AN GILLE Niall air an ceann.
DAN (sùil dheth) ’N e sin an comhairliche, còmh’ ri Sam Sàmhach?
HERBIE Tà, chan eil sgeul air Madeleine.
NIALL, SAMMY ’s AN COMHAIRLICHE a’ nochdadh. AN COMHAIRLICHE le siogàr nach eil thuige an còrnair a bheòil.
NIALL (anail na uchd; a làmhan paisgt’ air a bhroilleach) Maitheanas, ceud maitheanas. Dè ’s urrainn dhomh a chanail? Robh sibh fuireachd fada? Feumaidh sibh canail ma bha ... Herbie?
HERBIE Mise, Nèill? Woill ... (a’ coimhead a-null ri DAN)
NIALL Dan? ’N e stùirc greannach tha sin air d’ aghaidh? Boill? Can rium chan e!
DAN Woill, a Nèill ... mar a thuirt Herbie ...
NIALL Tha thu dol a trod rium! Tha mi ga faireachdainn! (a’ fosgladh a bhaga-gualainn, a’ rumastaireachd ann) Cà ’il an Aspro? Cha dèan mi car an-diugh! (a’ toirt botal beag às a bhaga, ga fhosgladh, a’ slugadh dà phile) HERBIE is DAN a’ gluasad gu meadhan na stèids, a’ seasamh fear air gach taobh dhith.
HERBIE Nise nise, Nèill ... cha robh sinne ... (sùil air DAN)
DAN H-uile càil OK, a Nèill ... uh ...
NIALL (guth socair) A bheil, Dan? (làmh ri shùilean) Na bi coimhead orm mar sin!
DAN Tha, a Nèill ... uh ...
NIALL Tapadh leat, Dan ... faod mi? ... (a’ breith air làimh DAN, ga cumail eadar a dhà làimh fhèin)
DAN (a’ coimhead ri HERBIE) Eh?
NIALL (a shùilean dùint’) ... mar sin, ’s ann ... (guth fann) ... gus an till an neart agam ... mo comas-breithneachaidh ...
DAN a’ coimhead le sùilean mòra ri HERBIE.
NIALL Làmh cho làidir ... (a’ fosgladh a shùilean, a’ toirt pòg dha cùl làimh DAN)
DAN Aw Thia, a Nèill ... air do shocair ...
AN GILLE (guth bìogach) Faca tu siud, Herbie?
HERBIE (a’ coimhead a-mach taobh na stèids) Seo Madeleine a’ tighinn.
AN GILLE (a’ coimhead a-mach) Oidhche mhòr eile.
NIALL (a’ bualadh a bhoisean) Nise, peepil! Mar a thuirt an sean facal: Obair obair, Fhearchair. (a’ bualadh a bhoisean) Madainn trang air aghaidh oirnn.
MADELEINE a’ tighinn air.
MADELEINE (ri HERBIE) Tha thu ann, a luaidh. (sùil air A’ CHOMHAIRLICHE) Cò ’m plamaidh tha sin?
HERBIE (guth ìosal, caiseach) Cà’ robh thusa raoir?
MADELEINE ’N taigh a’ bhodaich dhuinn.
HERBIE Feitheamh riut anns a’ Chrown gus na dhùin e ... Cà’ robh thu?
NIALL (a’ bualadh a bhoisean) Eeshchew! Eeshchew!
MADELEINE (a’ coimhead ris A’ CHOMHAIRLICHE) Dè tha sin na bheul?
NIALL (ri MADELEINE) O! Thus’ air tighinn, am eil?
MADELEINE (tha i fhathast a’ coimhead ris A’ CHOMHAIRLICHE) Chunna mi ’n ceann aige uaireigin air mult a bh’ aig m’ athair.
HERBIE Deich notaichean chuir mi mach anns anloungeud, a’ feitheamh riut!
NIALL Naidheachd mhath, peepil! Tha Madeleine an seo, aig deireadh an latha!
MADELEINE (ri NIALL) Dè bha siud, a Nèill? (a’ toirt ceum a-null thuige)
NIALL (a’ bacaigeadh) Gabh air falbh!
MADELEINE (fhathast a’ tighinn) Dè thuirt thu? (a gàirdeanan a-mach son grèim fhaighinn air)
NIALL Na tig nas faisg! (a’ seasamh air cùl DAN) Can rithe, Dan!
MADELEINE (gàire beag, cròchanach ... a’ dol air ais far an robh i) Dhomhfag ,Herbie.
HERBIE ’S tha fios a’m cà’ robh thu, na bi smaoineachadh nach eil; ’s cò bha còmh’ riut, na bi smaoineachadh nach eil ...
MADELEINE Tha fios aig an dithis againn air rudan, Herbie. Smaoinich a liuthad rud air a bheil fios againn? Dhomh a-nisfag .
HERBIE, a cheann air a thionndadh air falbh, a’ toirt a phacaidfagsàs a phòcaid, ga fosgladh ’s a’ tabhachdfagoirre.
(a’ toirt tè aiste) Tapadh leat, a luaidh ... (a’ cur nafagna beul) Gaol mo chridhe agam ort.
HERBIE a’ cur thuige maids dhi ... ga cumail thuige am broinn a làmhan.
(a’ sèideadh a-mach ceò) Seall cho math ’s a tha thu air maids a chumail thuige anns a’ ghaoith.
NIALL (a’ tighinn a-mach bho chùlaibh DAN, a’ fosgladh a’ bhaga-gualainn) Biast gun nàire! Ugh! (a’ rumastaireachd) Cà ’il am paracetamol? (a’ lorg botal philichean, ga fhosgladh, a’ slugadh dà phile)
SAMMY (a’ coimhead bho dhuine gu duine ’s a’ gnogadh a chinn mar isean) So! Am faod mise beagan a ràdh? Aig an ìre seo? Facal no dhà fhaighinn a-steach air oir?
Iad a’ coimhead ris.
NIALL Sammy?
SAMMY Samuel, mas e do thoil, a Nèill. So! ’S e rud bu chaomh leams’ a ràdh mar agallamhaiche na h-agallaimh ... ’s e seo: Let ’s get on with it!
NIALL (a’ togail a chinn) Na chluinn sibh siud, uile? Rud a thuirt Sammy?
SAMMY Samuel. Dìreach a’ dol gu cnag na cùise, a Nèill. Say what’s what.Chan urrainn dhomh a leasachadh. Thug mi e bho taobh mo sheanar. Bhiodh e cumail tunnagan. Ceart, ma-thà! Tòisicheamaid!
NIALL Ceart, peepil! ... (a cheann crom, a’ smaoineachadh ... ga thogail) Sammy! Thus’ an seo.
SAMMY Ann an seo, a Nèill? Eil thu cinnteach?
NIALL Dha am maidhc, Herbie, anns an làmh aige.
HERBIE a’ toirt maicreafòn dha SAMMY.
SAMMY Cinnteach g’ eil thu gam iarraidh an seo, a Nèill?
NIALL Mmm? (a’ clapadh a phòcaidean)
SAMMY Nach bithinn na b’ fheàrr shuas an siud? Air a’ phatio?
NIALL Mmm ... (a’ toirt pàipear à pòcaid-broillich a sheacaid, ga leughadh)
SAMMY No aig bonn nan steapaichean? Na thall pìos? Na bhos? Dè do bheachd?
NIALL a’ leughadh.
(a’ gluasad) Bonn nan steapaichean a-rèist, a Nèill, OK? Ri taobh a’ phalm tree? Bidh an camara orm son a’ chiad dà mhionaid co-dhiù, nach bi, Dan? Bithidh. Tha fios gum bi. (a’ sèideadh dhan a’ mhaicreafòn – HERBIE a’ cur a làmhan mu na h-earphones , ’s cha mhòr a’ tuiteam bhon t-sèithear-pasgaidh) Chuala tu siud, Herbie? Mo ghuth a-nis. Testing testing.Samuel Macliomain, Nèill-a- Mhic telebhisein. Bha trì truinnsearan air a’ bhanais mhì-choltach. Over and out. OK?A’ robh? Bha? Ceart. Let ’s go!
NIALL (a’ cur a’ phàipeir air ais na phòcaid) Nise ... Mr MacIllechiar ... ?
DAN MacIllithinn.
AN GILLE MacIllinnein ... Duilich, Dan.
AN COMH. (a’ toirt na siogàr a còrnair a bheòil) MacIllinnein.
NIALL (ris A’ CHOMHAIRLICHE) Mo leisgeul, Mr MacIllinnein, is maitheanas. Nam biodh sibh cho math ... mas e ur toil e ... (ri SAMMY ... guth cruaidh) Air ais far na chuir mi thu, Sammy! ... (ris A’ CHOMHAIRLICHE) ... seasaibh an taobh seo bho Sammy ... ?
SAMMY Samuel. An taobh seo dhìom, a Nèill? Eil thu cinnteach? Carson an taobh seo, seach taobh eile? Carson, mar eisimpleir, nach cuir thu ’n taobh ud e? Air an steap? No ’n null an siud? Dè? Up to you, of course.Fàg an sin fhèin e, a-rèist. ’M bi ’n camara fhathast ann? Chan fhaod cùl mo chinn, Dan, tha niosgaid. Ceart. Cumaibh oirbh.
NIALL Na seasadh sibh an seo, a maighstir ... (guth cruaidh) Cà ’il am balach?
AN GILLE Seo mi, a Nèill.
NIALL Na bi canail Nèill ormsa! ... (a’ sealltainn dha le chorrag) Dèan làrach leis an cailc agad.
AN GILLE a’ dèanamh stròc air a’ chabhsair.
Nis, nan cuireas sibh ur bàrr bròg, maighstir ... ?
AN COMHAIRLICHE, amharasach, a’ cur a chas cheàrr air an loidhne.
An cas eile, cuideachd, mar an ceudna, nam biodh sibh cho math ... ?
AN COMHAIRLICHE a’ cur a chas eile air an loidhne.
SAMMY Chan fhaod e a dhol eadar mi ’s an camara!
NIALL Nis, nam biodh sibh cho math –
SAMMY Chan fhaod e seasamh ro fhaisg orm!
A’ gabhail grèim air NIALL mun a mhuinichill, ga shlaodadh gu beulaibh na stèids.
Facal na do chluais, a Nèill.
NIALL Dè th’ ann, Sammy?
A’ toirt sgal dha cùl làimh SAMMY, ga teiche.
SAMMY Samuel. (cabhagach; a làmhan ’s a cheann a’ dol) Fàileadh làidir tombaca a’ tighinn dheth, a Nèill. Siogàrs! Dè tha sin a’ dèanamh dhìoms’? Passive victim! Made my point?
NIALL (osann) Ceart, Sammy! (a’ dol air ais suas an stèids) Ma cuireas sibh ur cas a-rithist, maighstir ... ?
SAMMY Fad mo ghàirdein eadar mi ’s e, a Nèill, aig a’ char as lugha!
NIALL (ris A’ CHOMHAIRLICHE) Tapadh leibh.
SAMMY Agus cead gluasad gu steans eile, ma sheabhtas a’ ghaoth!
NIALL (a’ bualadh a làmhan ri chèile) Sinn uile ... ? Cà’il am balach?
AN GILLE An seo, a Nèill.
NIALL Sguir a’ canail Nèill! ... Agus! “A’ Sireadh mo Dhaoine.” Gàidhlig: an t-slighe air adhart. Magallan leis a’ Chomhairliche Iain Aonghas Mac mac ...
DAN MacIllIthinn.
HERBIE MacIllInnein.
MADELEINE MacIllEathain.
Stad. Iad uile a’ coimhead ris A’ CHOMHAIRLICHE.
AN COMH. MacIllinnein.
NIALL ... an Comhairliche Aonghas Iain MacIllinnein -
AN COMH. Iain Aonghas.
NIALL ... Iain Aonghas MacIllinnein. (anail mhòr) Take One.
AN GILLE dol a-mach ’s a’ crùbadh air beulaibh A’ CHOMHAIRLICHE ’s SAMMY. A’ toirt brag leis a’ bhòrd.
AN GILLE An Comhairliche Iain Aonghas MacIllinnein. Take One.
SAMMY Madainn mhoch anns na h-eileanan an iar, tìr nan òg. Uspairtich na gaoithe nam chluasan, ataireachd bhuan na mara a’ sluaisreadh -
NIALLCut !
SAMMY Duilich, a Nèill. Got carried away.Mo sheanair, taobh mo mhàthar. Bhiodh e ri bàrdachd. Tòisichidh mi rithist, OK? (stad) Ga mo chluinntinnloud and clear, Herbie?
HERBIE a’ cur suas òrdag mhòr ris.
Dè mar tha ’n dealbh, Dan? M’ aghaidh a’ lìonadh na sgrion, tha?
DAN a’ cur suas òrdag mhòr ris.
NIALL Siud e, Sammy? ... Agus!
AN GILLE (a’ dol a-mach, toirt brag leis a’ bhòrd) An Comhairliche Iain Aonghas MacIllinnein. Take Two.
SAMMY Nam sheasamh air a’ mhadainn mhoich chiùin seo ... (gaoth) ... ann am prìomh bhaile nan eileanan an iar, neamhnaid ...
NIALLCut ! ... And!
AN GILLE (a’ dol a-mach, toirt brag leis a’ bhòrd) An Comhairliche Iain Aonghas MacIllinnein. Take Three.
SAMMY Eadar slios nam beann àrda is druim a’ chuain mhòir ...
NIALLCut ! (a làmhan gu cheann) Leig anail, Sammy. An gaoth gu do cheann. Sibhse eile ... uile ... peepil ... sàmhach ... sàmhach ... (a’ dùnadh a shùilean)
AN GILLE (ri MADELEINE) Mise dol dhan a’ Chounty a-nochd. (MADELEINE a’ coimhead ris) Chunnaic mi thusa anns a’ Chrown a-raoir. Thuirt mi hallo riut. (MADELEINE a’ coimhead ris) Lean an duine le natattoosmi a-steach dhan taigh-bheag. Thug e mowatchbhuam. Ma thug, dragh. (stad ghoirid) Tha mi dol aloungea’ Chounty a-nochd. Tha e nas daoir’ anns anlounge ,ach ma-thà, dragh. (toirt leth-bhotalvodkaa-mach à broinn a sheacaid.) ’G iarraidh nip? (MADELEINE a’ coimhead ris)
Tè dhomh fhìn a-rèist. ’N dàrna tè an-diugh. ’N dòchas nach fhaic Niall mi. (toirt balgam às a’ bhotal, sèideadh a-mach a phluicean, a’ casdaich) Siud nas fheàrr. (balgam eile, a’ sèideadh a-mach a phluicean, a’ dèanamh gàire) Robh thu fhèin a-riamh anns a’ Chounty?
Chan eil MADELEINE a’ leigeil oirre g’ eil e ann.
NIALL (a’ toirt a làmhan sìos ’s a’ fosgladh a shùilean) Ceart, a h-uile duine nan àitichean? (AN GILLE a’ gabhail balgam eile mas cuir e am botal air falbh) Chan ann an sin, Sammy! Cà ’il ... ?
AN GILLE (àrd, cinnteach às fhèin) Tha mi seo!
NIALL Agus! ... An Comhairliche Iain Innis MacIllinnein. Take Four.
AN GILLE (gàire flagach air aghaidh) O! ... mise nis, an e? ... (a’ dol a-mach, toirt brag leis a’ bhòrd) Comhairle agus Sam Sàmhach ... Take ... (lachan beag leamh)
NIALL Thig an seo!
AN GILLE dol a-null thuige, an gàire beag air aghaidh. NIALL a’ toirt dà shlais chruaidh dha mun aodann.
Cà’ bheil e?
AN GILLE mì-chinnteach. NIALL a’ togail a làimh. AN GILLE toirt dha an leth-bhotal.
A-nis air ais gu obair. Dèiligidh mi riut a-rithist.
AN GILLE a’ tionndadh air falbh bho NIALL. Tha SAMMY mu choinneamh.
SAMMY (toirt dà shlais chruaidh dha mun aodann) Agus siud son a bhith ’g èigheachd ainmeannan ormsa!
NIALL Uile ullamh? ... Air ais far an chuir mi thu, Sammy! ... Agus!
AN GILLE (a’ dol a-mach, brag leis a’ bhòrd ... guth ìosal) An Comhairliche Iain Aonghas MacIllinnein. Take Five.
SAMMY (guth slaodach) Tha mi nam sheasamh an ceartuair mu choinneamh aitreabh mhòr na Comhairle, ann am prìomh bhaile an eilein ris an abrar ... ann an sgeulachd is rann ... An t-eilean beag riabhach bha riamh san taobh-tuath ...
NIALL (a ghàirdean a’ dol mar roth-gaoithe): Nas luath! Nas luath!
SAMMY (na ghuth nàdarrach) Maille rium air a’ mhadainn mhoich seo, na sheasamh nas fhaisg orm na ... na ... tha –
DAN (èigh) Stad!
NIALLCut !
SAMMY Dè tha cearr? Càil tha ceàrr, Dan? Mo thaidh –?
NIALL Ist, Sammy! (crith bheag na ghuth) Seadh, Dan?
DAN An aodann aige. Làn fallais.
NIALL Aodann cò?
DAN Aodann a’ chomhairliche.
NIALL Madeleine!
DAN (ri HERBIE) Gam dhalladh tron a’ lens ...
NIALL Madeleine!
DAN (ri HERBIE) Càil ceàrr air mo fhradharc-s’ !
MADELEINE (ri NIALL) Dè tha thu ’g iarraidh a-nis?
NIALL (feuchainn ri bhith modhail) Nan dèanadh ... nam b’urrainn sibh ... suathadh am fallas air aghaidh maighstir ... ?
MADELEINE Mise?
NIALL Nam biodh sibh cho math?
MADELEINE Con nach urrainn dha fhèin a shuathadh?
NIALL Aig an aon àm, cuir air beaganslap ?
AN COMH. (ga dhèanamh fhèin dìreach) Slap ?Cò tha dol a thoirt dhomhslap ?
MADELEINE (a’ dol suas thuige) Dèan air do shocair, a bhròinein. (a’ fosgladh a baga-gualainn ’s a’ sealltainn na tha na bhroinn dha) Seo a tha e ciallachadh leslap .
AN COMH. (a’ coimhead dhan a’ bhaga) Dè? (stùirceach) Powderis peant? Man boireannaich?
MADELEINE Son a’ chamara, a ghràidh. (a’ toirt bucas Kleenex a-mach às a’ bhaga) Mo chreach-s’ ! Tha thu na do shruthanan fallais! Nach tu tha teth! (a’ suathadh aodann leis a’ Khleenex) ’N e tè mhòr a ghabh thu raoir?
AN COMH. (ga dhèanamh fhèin dìreach) Cha b’ e gu dearbh. Tha mise anns na h-A. As.
MADELEINE (trang) Dotagpowdera-nis ... ach am bi thu coimhead brèagha air an teilidh ... (AN COMHAIRLICHE a’ toirt a’ siogàr à còrnair a bheòil ’s a’ leigeil sriathart) Murt! (ri DAN) ’N dèan siud a’ chùis? (DAN a’ togail òrdag rithe)
NIALL (ris A’ GHILLE) Dè figear air a ... ?
AN GILLE Còig.
NIALL Cuir sia ... Nis, peepil ... (a’ bualadh a làmhan ) ... aon uair eile, agus an turas seo, gun stad. Deiseil?
AN GILLE (a’ dol a-mach, toirt brag leis a’ bhòrd) An Comhairliche Iain Aonghais MacIllinnein. Take six.
SAMMY Tìr nan òg! Cò ’n duine, gun ùidh gun anam, air a’ mhadainn mhoich seo, a sheasadh, mar tha mise, ag amharc –
HERBIE Stad! Hold it! (toirt dheth na fòns-cluais)
NIALLCut !Cà ’il a’ Valium? (a’ rumastaireachd anns a’ bhaga, toirt a-mach botal, a’ slugadh dà phile)
SAMMY Dè th’ ann, Herbie? Mo ghuth? Moghlottal stops?Chan eil rian air gur e! Bidh mi garglaich gach oidhche ’s madainn le bainne teth is salainn!
HERBIE (a’ cumail na fòns ri aon’ chluais ’s a’ dol a-null thuige) Chan eil fhios a’m ... fead neònach a’ tighinn tron a’ mhaicreafòn ... (toirt a’ mhaicreafòn bho SAMMY, ’s a’ gluasad mu chuairt meadhan na stèids’, ag èisteachd tro na fòns ’s ag obrachadh a’ mhaicreafòn margeiger counter) ... chan e ... chan ann ... (stad air beulaibh A’ CHOMHAIRLICHE. Gluasad a’ mhaicreafòn suas is sìos) ... Siud e! Siud a tha ga dhèanamh!
NIALL (sgìth) Inns dhomh.
HERBIE (a’ tighinn thuige) Na putanan!
NIALL (sgìth) Putanan?
HERBIE Putanan a chòta ... Feumaidh e bhith gur e ... gu bheil iad ... (toirt na fòns-cluais dha NIALL) Èist fhèin ris!
Mì-chinnteach, ag aomadh a chinn, tha NIALL a’ cur fòn ri chluais. HERBIE a’ dol a-null chun A’ CHOMHAIRLICHE. A’ gluasad a’ mhaidhc
sìos is suas air a bheulaibh. NIALL a’ toirt leum bheag às. A’ toirt a’ fòn air falbh bho chluais. A’ togail a chinn.
NIALL (osann) Maighstir MacIll’ ... uh ... (A’ toirt nam fòns-cluais air ais dha HERBIE)
AN COMH. Maighstir MacIllinnein, tha sin ceart. An Comhairliche MacIllinnein.
NIALL Am bi sibh cho math ’s ur còta a thoirt dhìobh, nam bi sibh cho math?
AN COMH. Mo chòt’? Dhìom?
NIALL Nam bi sibh cho math?
AN COMH. Dè ma gheibh mi fuachd? Ma thig cnatan orm? (stad ghoirid) Leig mi sriathart mar-thà.
MADELEINE Ampowdera bha sin, a ghràidh.
AN COMH. Bha facal aig mo mhàthair: Ne ’er cast a clout till May be out.
AN GILLE (guth bìogach, luath) An t-Ògmhios a th’ ann.
NIALL a’ feuchainn a bhròig air.
DAN (ri HERBIE) Dè thuirt e?
HERBIE Gur e ’n t-Ògmhios a th’ ann. (stad ghoirid) Tha e ceart.
DAN An t-Ògmhios a th’ ann, a Nèill.
NIALL An e? (an dèidh stad ghoirid ... ris A’ CHOMHAIRLICHE) An t-Ògmhios a th’ ann, tha am fear-camara agam ag innse dhomh.
AN COMH. O? (an dèidh smaoineachadh mu dheidhinn) Bheir mi dhìom e, a-rèist.
NIALL (a’ coimhead timcheall) Deiseil? H-uile duine? A-rithist?
AN COMHAIRLICHE a’ toirt dheth a chòta. Ga thoirt dha MADELEINE. Tha a spèathar fosgailte; pìos lèine a’ steigeadh a-mach aiste.
AN GILLE (a’ dol a-mach ... brag leis a’ bhòrd) An Comhairliche Iain Aonghais MacIllinnein. Take seven.
HERBIE ’s DAN (còmhla) Hold it!Stad!
NIALLCut ! (guth ìosal) Thusa, Sammy! Na can facal! (a’ coimhead suas, a’ togail a ghàirdeanan) Carson tha thu rium mar seo? (a’ tionndadh, crèicealach) OK, Dan. Marbh mi! Herbie! Cuir fon talamh mi!
A’ fosgladh a’ bhaga-gualainn, a’ toirt a-mach leth-bhotal A’ GHILLE, a’ toirt balgam às. DAN ’s HERBIE a’ tighinn thuige ’s a’ sanais na chluais, fear air gach taobh dheth. NIALL ag èisteachd. A’ tionndadh ’s a’ smèideadh air A’ GHILLE le chorrag. A’ cur sanais a chluais A’ GHILLE. AN GILLE a’ dol chun A’ CHOMHAIRLICHE. A’ sanais ris.
AN COMH. (làmh gu cùl a chluais) Dè? (AN GILLE a’ sanais)
Feumaidh tu bruidhinn nas àirde na sin.
AN GILLE a’ sanais. AN COMHAIRLICHE a’ toirt sùil sìos. A’ leum dhan adhar, toirt slais dhan A’ GHILLE mu thaobh a chinn, cur a dhà làimh gu spèathar ’s a chùlaibh ris an èisteachd, ann an aon ghluasad. Tòrr othail an uair sin air bho chùlaibh. E tionndadh a chinn, a’ cantainn rudeigin ris A’ GHILLE. AN GILLE a’ dol gu NIALL.
AN GILLE Tha e ’g ràdh nach urrainn dha.
NIALL Nach urrainn dha dè? Crìochnaich do sheantansas!
AN GILLE Dùnadh a spèathar. Tha siop steigte.
NIALL Madeleine!
MADELEINE A-rithist!
NIALL Fhalbh ’s cuidich Maighstir Uh le ... (stad ghoirid) ... nam bi sibh ... tu ... cho math.
MADELEINE Mise?
NIALL Nam bi thu cho math. ’S tu ’s eòlach air spèatharan fireann a tha seo.
MADELEINE a’ toirt ceum a-null thuige. NIALL a’ teiche gu cùl DAN ... nuair sin a’ dol a-null ’s a’ seasamh ri taobh A’ CHOMHAIRLICHE. AN COMHAIRLICHE a’ tionndadh a chinn.
MADELEINE Ciamar a rinn thu sin, a bhròinein? (AN COMHAIRLICHE a’ crathadh a chinn) Teich do làmhan às an rathad. Faic mi dè tha mi dèanamh. (a’ dol air a glùinean mu choinneamh. AN COMHAIRLICHE
a’ seabhtadh a chasan mar each frionasach) Seas! (AN COMHAIRLICHE a’ gluasad a chasan ’s a làmhan) Seas, thuirt mi! ... (coimhead suas ris) Dè bhreabail a th’ ort? (AN COMHAIRLICHE a’ leigeil a-mach fuaim eadar lachan is èighe) Seo a-nis.
I seasamh. AN COMHAIRLICHE a’ tionndadh. Tha spèathar dùinte. MADELEINE, le ceumanan mall, ’s mar gum biodh i a’ meòrachadh air rudeigin, a’ dol air ais gu h-àite.
HERBIE Dè tha ceàrr ort-s’ ?
MADELEINE Hmm?
HERBIE Do shùilean man dà thruinnsear.
MADELEINE Chan fhaca tu an rud a chunnaic mise ...
NIALL (a’ bualadh a bhoisean) Ceart, peepil –
MADELEINE (a’ coimhead ris A’ CHOMHAIRLICHE) Cò chreideadh e ... ?
NIALL (ris A’ GHILLE) Dè figear a th’ air am bòrd? Can e!
AN GILLESeven .
NIALL Cuireight .Dèan e!
SAMMY Faod mise rud eile a chur a-steach aig an ìre seo, a Nèill, beachd, at this moment in –?
NIALL Chan fhaod.
SAMMY (a’ coiseachd a-mach) O well!Ma tha thu gu bhith mar sin ...
NIALL (àrd) H-uile duine na àite? ( ’g èigheachd) Thig a-muigh às na preasan sin, Sammy! (a ghuth a’ dol nas àirde) Maighstir Uh! Air ur cailc, nam bi sibh cho math. Cead taing! Deiseil? Cà ’il an leth-botal? (a’ toirt a’ leth-bhotal às a’ bhaga, a’ toirt balgam math às)
AN GILLE (ri HERBIE) Tha e ’g òl mo leth-bhotal!
NIALL (àrd ... a’ gluasad a ghàirdein mar roth-gaoithe) Siuthadaibh!
AN GILLE (a’ dol a-mach ... brag leis a’ bhòrd) An Comhairliche Iain Aonghas MacIllinnein. Take eight.
SAMMY (guth slaodach) An-diugh, air a’ mhadainn seo, tha mi na mo sheasamh air beulaibh togalach mòr, geal Chomhairle nan Eilean. Maille rium ann an seo, mu choinneamh togalach mòr
gheal Comhairle nan Eilean, airson beachdachadh air a’ cheist, Gàidhlig: an t-slighe air adhart, tha Maighstir Iain Aonghas MacIllinnein, Comhairliche Bodmor, Bosta ’s An Cadha. (a’ tighinn nas fhaisg air A’ CHOMHAIRLICHE ’s a’ cur a’ mhaicreafòn fo shròin) A Mhaighstir MhicIllinnein, ma dh’fhaodas mi faighneachd dhuibh anns a’ chiad dol-a- mach ... (a’ bacaigeadh air falbh bhuaithe) ... fàileadh an tombac’, a Nèill ... do-ghiùlaint’ ...
AN COMH. (a’ toirt stiomp na siogàir à còrnair a’ bheòil) Ceist chudromach, inntinneach. Agus ma dh’fhaodas mi, mas freagair mi i, a’ labhairt às mo leth fhìn, mar fhear-cathrach Comataidh Brosnachaidh a’ Chànain ’s a’ Chultair Ionadail anns na h-Eileanan an Iar, fàilte chridheil a chur air a’ Chompanaidh agaibh, a thàinig an t-astar a thàinig sibh, thar chuan, a thoirt cothrom dhuinn, mar eileanaich, a’ cheist chudromach, inntinneach seo a chnuasachadh ’s a dheasbad, gu follaiseach ’s gu deamocrataigeach, tro na meadhanan, ann an solas an latha ...
SAMMY (a’ cumail a’ mhaidhc aig fad a làimh) Agus agus agus -
AN COMH. (a’ togail a laimh ’s a’ cur casg air) Ma leigeas tu dhomh a’ chiad cheist a fhreagairt. Tha e mar fhiachaibh oirnn, aig toiseach tòiseachaidh, mar Chomhairle, iomairtean a chur air chois, a rèir nan iarrtasan ’s nan caochlaidhean bheachdan a tha romhainn, a bhrosnaicheas ’s a mheudaicheas an oidhirp shoirbheachail a rinn na comadaidhs ’s na fo-comadaidhs dhiofraichte bho thùs anns na roinnean, buidheann corporra a stèidheachadh chum rannsachadh farsaing poblach agus sgrùdadh mionaideach a dhèanamh air na molaidhean, a chuireas fa-near gu cunbhalach, mar gum biodh, chan e mhàin ar feumalachdan coitcheann mar Ghàidheil, a’ bruidhinn Gàidhlig, ann an saoghal nan Gàidheal, ach ar còirichean, mar Ghàidheil ’s mar eileanaich, anns an fharsaingeachd. (stad ghoirid) Chan urrainn dhòmhs’ a chur nas sìmplidh na sin.
SAMMY Tà tà tà tà tà -
AN COMH. Na snàithleanan a chaidh a shònrachadh an lùib nan diofar phròiseactan a tharraing ri chèile. Parameataran ùra a chur air bhonn.
SAMMY Tà, ach –
AN COMH. Na dòighean anns am faodadh fiosrachadh agus taisbeanaidhean a fighe steach don bhun-bheachd. Misneachadh nam buidhnean corporra fa leth a bhith cnuasachadh ’s a’ breithneachadh air an t-slighe air adhart.
NIALL (a ghàirdeanan a’ dol) Tapadh leibh, Maighstir Uh ...
SAMMY Ach ... ?
NIALL Mmm?
SAMMY Dè mu dheidhinn nan ceistean eile, a Nèill? (NIALL a’ crathadh a chinn)
An traidisean beul-aithris? Am poileasaidh dà-chànanach?
NIALL (mar neach a’ dùsgadh à suain) Ceart, peepil! That ’s it! (a’ toirt an leth-bhotail às a’ bhaga, a’ gabhail balgam mòr às. A’ rumastaireachd anns a’ bhaga) Cà ’il ancyanide ?
AN COMH. (ri SAMMY) Eil sinn ullamh? Cha tug siud fada.
SAMMY (a’ teiche) Tha ... tha ...
AN COMH. Mu dheidhinn mo thuarastail. (ga leantainn) Airgead ceart a b’ fheàrr leam. Ach gabhaidh micheque .
SAMMY (a dhruim ris an tripod) Cha do tha ... thach ... (trothail casdaich)
AN COMH. (a’ cur na siogàir air ais còrnair a bheòil, ’s a’ sèideadh air SAMMY) Preusant bhon a’ Chomhairle. (a’ toirt siogàr às a phòcaid àrd) Cùm i gu latha na Nollaig.
SAMMY (a’ casdaich ’s a’ spliathartaich ... a’ dol a-null gu NIALL) A Nèill? Facal na do chluais? (Chan eil NIALL a’ leigeil air g’ eil e ann. SAMMY a’ falbh. A’ toirt na siogàir dha HERBIE. A’ stad aig oir na stèids) Samuel an t-ainm a th’ orm. Chan e Sammy. Samuel.
E a’ dol a-mach.
NIALL na sheasamh, meadhan na stèids, an leth-bhotal na làimh, a’ crathadh a chinn. HERBIE is DAN a’ dol a-null thuige; a’ seasamh, fear air gach taobh dheth. NIALL a’ coimhead bho HERBIE gu DAN. Air ais.
HERBIE Cha b’ e do choire bh’ ann, a Nèill.
NIALL a’ toirt balgam às an leth-bhotal. Ga chumail suas ris an t-solas. Ga chrathadh.
AN GILLE (taobh a bheòil) Dh’òl e gu lèir e!
NIALL (a’ coimhead bho DAN gu HERBIE. Air ais gu DAN. A’ crathadh a chinn, ’s a’ sgaoileadh a ghàirdeanan) Mi dèanamh mo dìcheall. Gàidheal tha annam. Gàidheal baile mòr. Ach rugadh an seanair agam an seo. An achadh gallainn fiadhaich anns an chaidh sinn air chall an-dè. Le mo sean-seanair a bha i. Tha mi dol air ais gu mo freumhaichean. Domhainn anns an dualchas. Tha obair an Gàidhlig air fàs mòr. Ach an clann againn a’ dìreadh suas gun Gàidhlig. Is bochd sin. Tha mi brònach. An uimhir de diofar dhòighean is a bhios an clann againn a’ faicinn saoghal na Gàidhlig ’s a’ canail O ghia! Mise nis a’ feuchainn toirt orra am faic iad Gàidhlig diofraite. Mise is mo caraidean. Tha sinn trang. Chan e son airgead. Tha sinn aig binnean cur-car cultarach. Tha amaisean Gàidhlig is na amaisean agam aon-fillte. Mi dèanamh saothair mòr pearsanta chum Gàidhlig a cumail beò. Bidh mi a’ bruidhinn Gàidhlig gus an tig an latha am bàsaich mi. ThaO levelagam. (a ghlùinean a’ dol gu chèile. HERBIE is DAN a’ gabhail grèim air fo na h-achlaisean mus tuit e) Tha sibh a’ creidsinn mi? Dan? Herbie? Can tha còmhladh!
HERBIE Tha gu dearbh, a Nèill.
DAN Gu dearbha fhèin, tha.
NIALL Gàidhlig anns an ceann agam fad na tìde. Fiù ’s air an oidhche, bidh pad is pinseal agam taobh na leab’, ma thig beachd Gàidhlig na mo ceann, bidh mi sadail sìos am beachd, ga bualadh sìos air am pad leis am pinseal. (an teanga aige a’ dol liotach) Agus ma tha mi dèanamh airgead fhad ’s a tha mi sàbhaladh na Gàidhlig? – Dè tha sin? Feumaidh neach bith-beò. Cuir biadh air am bòrd. Feumaidh neach ithe. (a’ coimhead suas ri HERBIE le sùilean fliuch) A daimen icker in a thrave ’s a sma’ request.
HERBIE (an dèidh stad ghoirid) Mmm ... (a’ gnogadh a chinn)
NIALL a’ coimhead ri DAN. DAN a’ gnogadh a chinn.
AN GILLE (a’ gnogadh a chinn) Gu dearbh!
Na triùir ac’ a’ coimhead ris.
NIALL (ri DAN is HERBIE) Blessings on your frosty pows!Tha mi cho dòigheil! Herbie! Maitheanas! Dan! Do làmh! A-rithist! Feumaidh mi! (e a’ pògadh cùl làimh DAN)
DAN Aw Thia, a Neill ... steady on ...
NIALL Mi nise falbh. Le ceum sunndach, cridhe aotrom. (a’ tionndadh air A’ GHILLE ... guth cruaidh) Thusa! Am seòmar agams’! Dà uair! (guth nàdarrach) H-uile duine eile is neach, naoi uairean anns am madainn a-màireach. Bàrr anWar Memorial.Air andot .Dan! Sguir a’ coimhead orm mar sin! Le na sùilean agad! (e falbh)
MADELEINE (a’ dol a-null chun A’ CHOMHAIRLICHE ’s a’ gabhail grèim air a ghàirdean) Trobhad thusa còmh’ riums’, Aonghais Iain.
AN COMH. Iain Aonghais.
MADELEINE Iain Aonghais.
AN COMH. Tha sin ceart. Aonghas Iain comhairliche Bodbeag, Hosta ’s An Dìg. Aonghas Iain MacIllithinn.
MADELEINE (a’ coimhead suas dhan aghaidh aige) Fhathast a’ braonadh le fallas! ...
AN COMH. Mise, air an làimh eile, comhairliche Bodmor, Bosta ’s An Cadha. Iain Aonghais MacIllinnein.
MADELEINE Cur tromhad le teas! ... (làmh air a mhaol) ... Ach am feuch mi ...
HERBIE Sguir dheth, Madeleine.
AN COMH. (ri MADELEINE) Bha facal aig mo mhàthair: Bainne blàth na bà duinne a chuimeas cop ri bus nam balachan.
MADELEINE Bu chaomh leam do mhàthair a choinneachadh.
AN COMH. Chan eil rian agad.
MADELEINE Ciamar?
AN COMH Bhàsaich i.
MADELEINE Tha mi duilich.
AN COMH. Bha i ceithir fichead bliadhna ’s a h-ochd deug.
MADELEINE Bidh e tachairt dha daoine aig an aois sin.
AN COMH. Thuit i bhopoufee .A’ cur Murdinag piuthar mo sheanmhar air ais air a’ bhalla. Dà bhliadhna eile, bha i air teilegram fhaighinn bhon a’ bhànrigh.
MADELEINE (a’ feuchainn a ghàirdein) Geall g’ eil thu làidir!
HERBIE Leig dhan duine, Madeleine!
AN COMH. Uill ... cho math ris an ath fhear ...
MADELEINE Geall g’ eil thu cho làidir ri each!
HERBIE (a’ tabhachd na pacaid oirre) ’G iarraidhfag ,Madeleine?
AN COMH. Thilg mi cuibhle-cairt tro uinneag an t-sabhail uair.
MADELEINE Na thilg? (stad ghoirid) Carson?
AN COMH. Bha e faileachadh orm a càradh. (stad ghoirid) Thug mo mhàthair trod dhomh.
HERBIEFagan seo dhut, Madeleine.
MADELEINE Thig thus’ còmh’ riums’, Iain Aonghais, dhan rùm, ’s cha bhi sinn diog a’ toirt na briogais dhìot ’s càiridh mi-fhìn an spèathair aice le mo chorragan eòlach ealant’ ’s cuidichidh tu fhèin mi a’ cur an t-snàithlein dhan t-snàthaid. (iad a’ gluasad gu taobh na steids, MADELEINE le grèim teann air gàirdean A’ CHOMHAIRLICHE)
... Mar an each ... tha mi creids’ gun thilg ... fàileadh tombac’, càil as fheàrr leam ... fàileadh siogàrs ... fallas ... (leigeil a tac air A’ CHOMHAIRLICHE) ... Crith a’ tighinn nam iosgaidean ... mo ghlùinean a’ call an lùths ... Cùm grèim orm, Iain Aonghais! ... mi ’g iarraidh laighe air mo dhruim ’s mo chasan a thilgeadh dhan adhar ...
Iad a’ falbh. AN GILLE a’ coimhead às an dèidh. Tha ’n aghaidh aige brònach.
HERBIE Tà, cha dèan seo e ... (e a’ cur thuigefag)
DAN Ceart! (iad a’ tòiseachadh a sgioblachadh an uidheim.
Ris A’ GHILLE) Haoi! Thusa! Dhuinn‘hand’an seo.
HERBIE (ris A’ GHILLE) Chuala tu Dan? Làmhan ort! ... (a’ casdaich) Gaoth na galla! (iad a’ pasgadh chàbaill, a’ cur stuth dha na bucais etc)
AN GILLE Dè ’n dùil a chanas e rium, Dan?
HERBIE Cò?
AN GILLE Niall. Aig dà uair.
HERBIE Cha chan fiach.
AN GILLE Dè do bheachd, Dan?
HERBIE Bruidhnidh Dan ris air do shon. Ma tha thu ’g iarraidh.
AN GILLE Am bruidhinn, Dan? ... (stad ghoirid) Tha feagal orm fhìn.
HERBIE Tha. Ach chan eil feagal air Dan.
AN GILLE Bruidhnidh tu ris a-rèist, Dan?
HERBIE Nach tuirt e riut gum bruidhneadh? (casd) Mi dol a sgur dhe nafags .Mo mhionnan!
AN GILLE Uill tapadh leat, Dan. (stad ghoirid) Uill ... (stad ghoirid) ... cha chreid mi nach tèid mi dhan a’ Chrit. Son livenar. Thug duine dòrn dhomh mun aghaidh an truib mu dheireadh a bha mi ann. Ma thug, dragh. Uill ... (stad ghoirid) ... chì mi sibh a-màireach.
DAN Naoi uairean, cuimhnich!
HERBIE Chan e còig mionaidean às an dèidh.
DAN No aon mhionaid às an dèidh.
HERBIE Chuala tu Niall. Naoi uairean. Air andot .
AN GILLE a’ falbh. DAN is HERBIE a’ sgioblachadh an uidheim.
HERBIE Chan eil thu dol a bhruidhinn ri Niall mu dheidhinn, a bheil?
DAN Mu dheidhinn cò? ... (sùil a-mach taobh na stèids) Chan eil. (iad ag obair)
Dè ’n t-ainm a th’ air, co-dhiù?
HERBIE Càil a dh’fhios a’m. (casd) Eil ainm air?
Iad ag obair.
DAN Thu fhèin a’ dol a dh’àit’ a-nochd?
HERBIE Mise? Chan eil.
DAN Chan eil fiach air an teilidh.
HERBIE Chan eil uair sam bith. (stad ghoirid) Mura tèid mi dhan a’ Chaley aig naoi. Son pinnt. Ach gum bi Niall ann.
DAN ’N ann anns a’ Chaley a bhios e ’g òl?
HERBIE H-uile oidhche. Neil baby a th’ aig caileagan an taigh-sheinns’ air ... (stad) Eil thu OK, Dan?
DAN Dè?
HERBIE Cùl do làimh. Bha thu coimhead rithe.
DAN An robh? ... (a’ coimhead ri cùl a làimh) O! ...
HERBIE Cha do ghoirtich thu i, no ... ? (DAN a’ crathadh a chinn)
Chan eil do shùilean a’ sileadh? ... (stad ghoirid) ’S ann a smaoinich mi, mar a bha thu a’ coimhead ri cùl do làimh ...
DAN Dè? (stad ghoirid) Càil ceàrr air mo shùilean-sa!
HERBIE ... gu robh thu air a sgroidsigeadh no rudeigin. (a’ pasgadh an t-sèitheir, ga thogail; a’ cur a’ bhucais air a ghualainn) Siud siud!
DAN Ceart! (a’ togail an tripod, a’ cur a’ bhucais air a ghualainn)
Iad a’ gluasad a-mach.
HERBIE Carson bàrr a’ War Memorial, Dan?
DAN a’ stad, a’ leigeil sìos an tripod etc. A’ toirt a-mach a’ phàipeir. Ga fhosgladh. Ga chumail bho aghaidh, fad a làimh. A’ leughadh.
DAN Òrain cogaidh. (stad ghoirid) ’S às dèidh sin, tha sinn a’ dol gu mullach Mhùirneig.
HERBIE Carson?
DAN (a’ leughadh bhon a’ phàipear) Òrain nàdair. (a’ cur a’ phàipeir air ais na phòcaid, togail na tripod etc, a’ leantainn HERBIE a-mach) Fiach smeog air an teilidh a-nochd ... (a’ stad) Thameteroirr’, na dh’inns mi dhut? An teilidh na mo rùm. Tha i airmeter .
HERBIE a’ dol a-mach.
DAN (sùil air cùl a làimh) Chan eil fhios nach tig mi dhan a’ Chaley còmh’ riut aig naoi uairean ...
A’ dol a-mach.
| title | Na Craoladairean |
| internal date | 2011.0 |
| display date | 2011 |
| publication date | 2011 |
| level | |
| reference template | Caimbeul Sia Dealbhan-Cluiche %p |
| parent text | Sia dealbhan-cluiche |