23. Hì, Hò, Hoileabhag

Bha Seumas a’ feadaireachd ris fhèin ’s a dhà làimh na phòcaidean. Bha e na sheasamh aig an uinneig. Cha robh fead aige air fonn sònraichte sam bith, dìreach fead an cois na h-analach mar a bha i a’ falbh ’s a’ tighinn.

“Là brèagha air choreigin,” thuirt e.

“Dè?” arsa Mairead, ’s i na suidhe a’ fighe stocainnean dhan a’ bhaidseilear. Feadhainn mhòra de shnàth bobain.

“Chan eil càil,” arsa Seumas.

Chaidh e gu fead eile. Chunnaic e eòin tron uinneig. A’ leum ’s a’ sgiathalaich. Chuir rudeigin eagal air na h-eòin agus dh’fhalbh iad. Cat, ’s dòcha, smaoinich e.

“Tha òr anns na beanntan,” arsa Seumas ann an seòrsa de sheinn.

“Dè?” arsa Mairead.

“Chan eil càil,” arsa Seumas.

Chùm Mairead oirre a’ fighe. ’S bha i a’ smaoineachadh. Tha mi an dòchas gum bi iad mòr gu leòr dha. Am baidseilear bochd. Cha dèan e a’ chùis ma bhios a chasan fuar. Bha cumadh sàil a’ tighinn air sàil nan stocainnean. Thàinig e a-steach oirre miotagan-coise a dhèanamh dhiubh, ach cha bhiodh sin gu feum. Cha robh i a’ cluinntinn feadaireachd Sheumais. Bha an fheadaireachd air a bàthadh na smuaintean. Bha Mairead coma cho fada ’s a bhiodh casan a’ bhaidseileir blàth.

Chunnaic Seumas cù a’ dol seachad.

“Tog seo orm,” ars esan.

“Dè?” arsa Mairead.

“Chan eil càil,” arsa Seumas.

Cha robh an cù a’ dol a dh’àite sam bith. Cha robh ceann-uidhe aige. ’S dòcha gun deigheadh e timcheall an t-saoghail mus stadadh e. Carson a bha coin ann ach airson a bhith a’ falbh an t-saoghail?

B’ iomadh rud a chitheadh duine a-mach tro uinneig. Saoghal mòr na thàmh agus a’ gluasad. Eòin is coin is beanntan. Thòisich a’ bheinn a’ gluasad. A’ fosgladh. Bha Seumas a’ faicinn mionach na beinne a’ fosgladh roimhe.

“Tìr nam beann àrd” ars esan.

“Dè?” arsa Mairead.

“Chan eil càil,” arsa Seumas.

Bha na bioran a’ dol ’s a’ dol. Lùb bho lùb a’ tighinn gu ìre. Cha b’ fhada gus am faigheadh am baidseilear na stocainnean. Bha na bioran a’ bragadaich. Bha iad a’ bruidhinn. A’ bruidhinn nan cànan fhèin. Cànan nam bioran. Cha mhòr nach robh iad a’ seinn. Nàdar de òran-obrach.

Hì, hò, hoileabhag, fighidh sinn na bobanan;
Hì, hò, hoileabhag, fighidh sinn le fonn.

Agus bha a’ bheinn fosgailte. Bha saoghal eile anns a’ bheinn. Bha an saoghal làn dhaoine. Bha na daoine trang. Bha iad a’ cruthachadh rudan. Cha robh e furasta a thuigsinn an toiseach ciod a bha iad a’ cruthachadh. B’ ann a bha na nithean a bha iad a’ dèanamh coltach ri cnàmhan duine.

“Mo shùilean gam mhealladh,” arsa Seumas.

“Dè?” arsa Mairead.

“Chan eil càil,” arsa Seumas.

Chunnaic Mairead casan a’ bhaidseileir anns na stocainnean. Ach cha robh na stocainnean deiseil fhathast. Dh’fheumadh i dèanamh cinnteach gum biodh iad an aon mheud. Bha dath brèagha orra. Dath donn.

Bha iad a’ cruthachadh nan cnàmhan sa bheinn mhòir, fhosgailte.

Cnàmhan de chaochladh chumaidhean ’s de chaochladh mheud. Feadhainn gheala. Feadhainn bheaga ’s feadhainn mhòra. Thòisich iad gan cur ri chèile. Casan. Gàirdeanan. Asnaichean. Cnàmhan-droma. Bha iad gan càradh ri chèile ann an cumadh duine. Cha mhòr nach robh an duine ullamh, ach bha e fhathast gun chlaigeann.

“Ceann mòr air duine glic,” arsa Seumas.

“Dè?” arsa Mairead.

“Chan eil càil,” ars esan.

Chaidh lùb ceàrr oirre. Chuir i ceart e, gun sealltainn ris an fhighe. Thòisich i a’ seinn rithe fhèin.

Hì, hò, hoileabhag, fighidh mi na bobanan,
Hì, hò, hoileabhag, fighidh mi le fonn,
Hì, hò, hoileabhag, fighidh mi na bobanan,
Fighidh mi le sonas ’ad, stocainnean donn.

“Dè?” arsa Seumas.

“Chan eil càil,” arsa Mairead.

Bha Seumas gan coimhead. Bha rud aca coltach ri claigeann ceart gu leòr. Ach cha robh e coltach ri claigeann duine. B’ ann a bha e na bu choltaiche ri claigean a bhiodh air each no air boin, shaoil e. Chàraich iad an claigeann gu cùramach air a’ chnàimhnich.

“Ceann circ’ air amadan,” arsa Seumas.

“Dè?” arsa Mairead.

Cha do fhreagair e i. Cha do chòrd sin rithe.

“Hì, hò, hoileabhag,” ars ise.

Cha do leig Seumas air gun cual’ e i.

Phut iad putan ann an cnàmh-droma a’ chnàimhniche. Chrithnich e beagan, agus thòisich e a’ gluasad. A’ coiseachd mar a choisicheadh duine. Anns a’ bheinn fhosgailt. Cha robh fuil no feòil no cridhe no eanchainn ann. Ach bha e a’ gluasad. Bha e a’ coiseachd.

’S bha fonn aig Mairead air na bioran. Bha iad a’ dol mar inneal le einsean. Cha robh càil san t-saoghal ach bioran agus stocainnean. Agus am baidseilear. Agus am ministear.

“O, thèid mi fhìn le mo rùn dhan an t-searmoin,” sheinn i. ’S an uair sin rinn i lachan mòr gàire.

Thòisich iad a’ cur chnàmhan eile ri chèile. Cnàmhan beathaich. Ach chuir iad claigeann duine air. Phut iad putan anns a’ chnàmh-droma. Thòisich e a’ gluasad, spòg bho spòig.

“ ’S ioma’ rud a chunna’ mi,” arsa Seumas.

“Hì, hò, hoileabhag,” arsa Mairead. Rinn i gàire eile.

Bha na stocainnean gu bhith deiseil, ’s cha robh dìth grinneis orra. Bha iad a’ coimhead blàth agus tachaiseach. Smaoinich i air lìnigeadh a chur nam broinn gus nach fheumadh am baidseilear a chasan a sgrìobadh às a chèile. Ach cha robh i cinnteach ciamar a dhèanadh i sin. Co-dhiù, ’s iongantach gum faca duine stocainnean le lìnigeadh a-riamh.

Bha an duine le ceann beathaich agus am beathach le ceann duine a’ gluasad air feadh broinn na beinne. Nàdar de thoiseach ùr. Èden ùr. Ach cha do chruthaich iad nathair fhathast. No craobh le ùbhlan dearga. Bha Seumas na sheasamh agus a’ feitheamh.

’S bha Mairead a’ brionndal rithe fhèin. Cha robh ise a’ faicinn na bha a’ tachairt sa bheinn. Cha robh i a’ faicinn càil ach stocainnean.

Hì, hò, hoileabhag – hì, hoileabhag, o hì –
Stocainnean bhobanan air rùn geal mo chrìdh’ –
Hì, hò, hoileabhag – hì, hoileabhag, o hì –
Stocainnean bhobanan do Sheonaidh Mac a’ Phì.

“Dè?” arsa Seumas.

“Chan eil càil,” ars ise.

“An tuirt thu Seonaidh Mac a’ Phì?” ars esan. “Thuirt. ’S ann dha a tha na stocainnean. Don bhaidseilear. Tha Mac a’ Phì cho faoin riut fhèin. ’S tha mise ga fhaicinn sa bheinn agus ceann beathaich air.”

Rinn Mairead lachan mòr gàire.

Hì, hò, hoileabhag – hì, hò, huileabhag –
Blàths air do chasan ’s tu ’g iasgach nan cudaigean.

Bha fios aig Seumas nach robh math dha a bhith rithe. Agus chunnaic e an duine-beathach agus am beathach-duine ag ithe ùbhlan a spìon iad bho chraoibh a dh’fhàs às an talamh gu ìre abachaidh ann an tiotan. Cho luath ’s a bha iad air na h-ùbhlan ithe, thuit iad chun an làir ’s cha robh air fhàgail ach dà chnap chnàmhan gun chumadh. An uair sin, gu socair, dhùin a’ bheinn, ’s chan aithnicheadh duine gun robh i air a bhith fosgailt a-riamh.

Smaoinich Seumas gun robh e fhèin a cheart cho gòrach ri Mairead, ’s e a’ ceadachadh da shùilean a bhith a’ falbh leis. Agus smaoinich e air toiseach ùr, ’s air mar a chaidh comasan a bhuileachadh air cuid ’s nach deach air cuid eile. Dh’fheuch e ri na chunnaic e sa bheinn a bhreithneachadh, ach cha robh e cinnteach.

Bha na stocainnean deiseil. Bha i math air stocainnean fhighe. ’S bha a beul a’ dol ann an nàdar de bhrionndal ciùil.

Hì, hò, hoileabhag – seall mar a rinn mi,
Stocainnean bhobanan dèante le Mairead.

Thug Seumas sùil oirre. Bha e fhathast a’ smaoineachadh air a’ bheinn, agus thòisich e ag osnaich.

“Hì, hò, hoileabhag,” ars esan ris fhèin.