29. An Dìoghaltas
Bha aon bliadhna deug bho chaidh a chur don phrìosan. Nuair mharbh e an duine, bha dùil aige nach beireadh iad air gu bràth, oir cha do dh’fhàg e càil air a chùlaibh ach fuil. Sin a bha e a’ smaoineachadh.
Chunnaic e eagal agus uabhas ann an aodann an duine. Thàinig a bhean a-nuas an staidhre na gùn-oidhche fada, geal nuair chuala i an èigheachd. Bha eagal na h-aodann-se cuideachd, ach cha do mharbh e i. Cha robh fios aige an e eagal a bha air fhèin. Ged a bha coltas an eagail oirrese, bha i bòidheach ann an dòigh air choreigin, ro bhòidheach airson bàsachadh.
Anns a’ phrìosan bhiodh e a’ cur a thìde seachad a’ sgrìobhadh leabhraichean, ged nach do chuir e peann air pàipear a-riamh. Cha tugadh iad peann no pàipear dha. Co-dhiù, cha do dh’iarr e peann no pàipear orra. Bhiodh e a’ deasachadh bàrdachd cuideachd, bàrdachd mu bheatha agus mu bhàs. Ach cha do sgrìobh e a-riamh i. Bha i fillte anns na seann bhallachan ud còmhla ri a smuaintean, ’s cha tigeadh i am follais gus an deigheadh an saoghal na smàl. Bha e uaireannan a’ smaoineachadh gum b’ fheàrr leis a bhith air a chrochadh, agus an dèidh sin, gach uair a smaoinicheadh e air, chitheadh e aodann an fhir a mharbh e agus e a’ bàsachadh.
Chaidh e chun an taighe mu thrì uairean sa mhadainn. Bha fios aige gun robh airgead aca, airgead gu leòr. Agus bha dìth airgid air fhèin, no acras, no sannt, no rudeigin. Agus nuair bhris e an uinneag thòisich e a’ rùrach am measg nan dràthraichean. Bha e air pasgan notaichean a chur na phòcaid nuair nochd an duine san doras. Thug
Ach bha aon bliadhna deug bhon uair sin. Agus a-nis bha iad air a leigeil a-mach às a’ phrìosan.
Saoil an tug i mathanas dha? Bha cuimhne aige oirre nuair bha iad ga cheasnachadh sa chùirt. Bha cuimhne aige air mar a sheall i ris nuair dh’fhaighnich iad cò mharbh an duine aice. Bha cuimhne aige air na breugan a dh’innis e don bhritheamh, mar a thuirt e gun robh e san leabaidh na chadal nuair chaidh an duine a mharbhadh. Ach bha cuimhne aige air mar a thug iad sìos an staidhre e ’s air mar a sgrìobh e bàrdachd air na ballachan.
Bhiodh e tric na shuidhe san t-seòmar bheag ghlas ud a’ smaoineachadh ach an tug i mathanas dha. Ach bha e cinnteach nach tug. Shealladh e ris an uinneig, ris an uinneig a bha a’ falach an t-saoghail air, agus e a’ smaoineachadh ach dè bha a’ tachairt san t-saoghal a bha air falach air. Bha iarainn mhòra air an uinneig, ’s iad a’ glasadh na saorsa air. Bha e air a chuingealachadh mar bheathach a bha air a thoirt a-mach às a’ choille. Ach cha dèanadh am beathach bu bhorba an rud a rinn esan, co-dhiù nan dèanadh cha bhiodh am beathach ach a’ coileanadh a ghnè. Saoil am b’ ann mar sin a bha e fhèin? An robh e a’ coileanadh a’ pheacaidh a fhuair e mar dhìleab?
Agus ann an dòigh cha robh aithreachas air idir. Bha fios aige gun robh e ceàrr, ach cha robh aithreachas air idir. Is dòcha gun robh e duilich airson an duine, ach cha robh e duilich gun mharbh e e. Agus airson Anna, b’ fhada bho dh’fhalbh i, agus bha fios aige nach biodh neach sam bith roimhe aig an taigh. Cha tàinig i don phrìosan a shealltainn air ach dà thuras. Agus an dàrna turas dh’innis i dha gun robh i fhèin agus Seonaidh a’ dol a phòsadh. Agus b’ e thàinig a-steach air gu marbhadh e Seonaidh. Ach bha eagal air ro na britheamhan agus ron t-saoghal.
Sheall e ris an uaireadair a bha air cùl a dhùirn, an t-uaireadair a thug Anna dha. Bha e an dèidh dà uair dheug. Spìon e an t-uaireadair bho a dhòrn agus thilg e e cho fada ’s a b’ urrainn dha.
Ràinig e an taigh agus stad e aig a’ gheata. Sheall e ris an taigh, agus
Chaidh e tron taigh air fad ach am faiceadh e na h-atharrachaidhean ris an robh dùil aige. Ach cha robh atharrachaidhean ann. Ma bha, bha iad air an tiodhlaiceadh fon duslaich a bha a’ tiodhlaiceadh a h-uile càil. Sheall e anns a’ phreas, agus na bhroinn bha aodach fhèin, a sheann dheise agus a sheann sheacaid, ach cha robh aodach Anna idir ann. Cha robh mìr de bhiadh am broinn an taighe. Co-dhiù cha robh mòran acrais air, oir thug iad dha seòrsa de bhracaist mus do leig iad a-mach e.
Chaidh e a-null chun a’ bhùird, a-null gu far an robh na litrichean. B’ fhada bho chaidh a’ mhòr-chuid dhiubh a chur don phost. Dh’fhosgail e tè an dèidh tè. Bha feadhainn dhiubh ag iarraidh airgead air, cuid dhiubh a’ maoidheadh siud agus seo mur a pàigheadh e fhiachan air ball, agus aon ag ràdh gum faodadh e a dhol don phrìosan mur cuireadh e an t-airgead air falbh ro cheann seachdain. Rinn e seòrsa de ghàire leis fhèin nuair thuig e gun robh ochd bliadhna bho chaidh an litir ud a chur chun an taighe. Cha do rinn e gàire bho chionn aon bliadhna deug gu siud.
Bha aon litir ann agus comharr air a’ chèis gur e rudeigin pearsanta a bha innte. Bha còig bliadhna bho chaidh an tè seo a chur. Dh’fhosgail e i, ach cha robh e ag aithneachadh an sgrìobhaidh idir. Ann an dòigh cha do chuir sin iongnadh air, oir b’ fhada bho chunnaic e sgrìobhadh dhaoine. Theab e tuiteam nuair chunnaic e cò bhuaidhe a bha an litir. Bha i bho bhanntrach an fhir a mhurt e.
“Tha mi a’ toirt mathanas dhut,” ars an litir. “Nuair gheibh thu a-mach às a’ phrìosan, thig a shealltainn orm. Tha mi ag iarraidh d’ fhaicinn a-rithist, às aonais an eagail, às aonais a’ bhàis. Tha fios agad càite a bheil mi a’ fuireach ... ”
Cha robh fios aige ciod a dhèanadh e. Nan deigheadh e ann, an
Leugh e an litir fichead turas ach chan fhaiceadh e càil falaichte air cùl nam briathran. Agus bha sin a’ dèanamh dragh dha. Ma bha i a’ feuchainn ri a char a thoirt às, a’ feuchainn ri a phàigheadh air ais airson an rud a rinn e bho chionn aon bliadhna deug, bhiodh a chogais, ma bha cogais aige, na bu mhiosa na bha i a-riamh. Agus cha robh eadhon gunna aige a bheireadh e leis. Cha do lorg iad an gunna a-riamh, ach co-dhiù bhiodh e gun fheum a-nis. Rinn e dragh dha nach robh gunna aige ... agus rinn e dragh dha gun rinn e dragh dha nach robh.
Nigh e e fhèin anns an uisge ruadh agus chìr e fhalt le a mheuran. Chuir e air an deise ùr nach robh ach dà bhliadhna dheug a dh’aois, an tè ghlas le na srainagan dubha. Dh’fheumadh e a dhol a-mach uaireigin ach am faigheadh e biadh agus ach am faigheadh e airgead nuair ruitheadh am beagan notaichean a bha aige fhathast a-mach.
Bha a’ choimhearsnachd air atharrachadh gu mòr. Bha e fhèin air atharrachadh gu mòr. Bha mòran a bharrachd de chabhaig air daoine na b’ àbhaist. Ach bha tìde gu leòr aigesan.
Ràinig e an taigh. Bha an taigh cho mòr ’s a bha e a-riamh. An aithnicheadh e i? An aithnicheadh ise esan? Cò a chàraich an uinneag? Cha robh ann ach i fhèin. Dheigheadh e chun an dorais mhòir an turas seo gus nach fhaiceadh e an uinneag. Bha an taigh air a pheantadh geal bho thadhail esan ann mu dheireadh. Anns na taighean a b’ fhaisge chunnaic e cùirtearan a’ fosgladh agus sùilean a’ sealltainn tro na cùirtearan. Agus chitheadh e an còmhradh ged nach robh e ga chluinntinn. An robh iad ga aithneachadh? Cha robh carragh-cuimhne ri fhaicinn idir.
Bhuail e an clag a bha air an doras. Tron ghlainne chunnaic e cuideigin a’ tighinn. Sheas i an sin, aon bliadhna deug na b’ aosta, ann
“Thig a-steach,” ars ise.
Chaidh e a-steach. Cha robh fios aige dè a chanadh e, no an canadh e càil idir. ’S ann a dh’fhairich e coltach ri ruith gu crìochan an domhainn, oir cha robh gunna aige airson e fhèin a dhìon.
“Sgrìobh mi thugad,” ars ise. Carson a bha i ag innse dha rud air an robh fios aige? Agus carson a sgrìobh i co-dhiù? Agus carson a thàinig e?
“Fhuair mi do litir,” thuirt e.
“Cuin a fhuair thu do shaorsa?” dh’fhaighnich i.
“An-diugh,” fhreagair e.
Chunnaic e gàire air a bilean ach cha do thuig e ciod a bha an gàire ag ràdh. Thug e sùil timcheall. An aon sheòmar. An aon àirneis. Agus bha dealbh crochte air a’ bhalla. Dealbh an duine a mharbh e leis a’ ghunna, agus bith uabhasach na shùilean.
“Tha mi duilich,” ars esan.
Cha robh e duilich idir. ’S ann a bha e a’ miannachadh gun robh e air ise a mharbhadh cuideachd. No gun robh gunna aige na phòcaid a-nis. Agus smaoinich e gum biodh e a-staigh fichead bliadhna an turas seo. Ach dè ged a bhitheadh? Am biodh sin na bu mhiosa na an ifrinn san robh e an-dràsta?
Chunnaic e an duine na laighe air an làr ’s an fhuil a’ sruthadh à bhroilleach. Chunnaic e ise anns a’ ghùn gheal a bha a’ sruthadh chun an lair air an robh esan na laighe. Chunnaic e am britheamh agus leugh e na leabhraichean nach do sgrìobh e anns a’ phrìosan. Agus bha ise an sin na gùn fada dubh, a’ toirt aoigheachd don fhear a mharbh a cèile. Bha an doras fhathast fosgailte, dìreach mar a dh’fhàg e e. Cha do rinn i fiù a pheantadh. Cha robh doras a’ phrìosain air a pheantadh a bharrachd.
“Gabhaidh tu tì,” ars ise.
“Gabhaidh,” ars esan, gun smaoineachadh.
Thug i ùine mhòr a’ dèanamh na tì. Saoil na rinn i tì an oidhche
“Carson a thàinig thu?” ars ise.
“Chan eil fios agam,” ars esan.
Bha iad an sin nan suidhe a’ coimhead a chèile, agus a’ smaoineachadh. Bha eagal air faighneachd, mus innseadh i dha.
“Chaidh Crìosd a cheusadh,” ars ise, “ged nach do pheacaich e.”
“Chaidh,” dh’aontaich e.
“Agus,” ars ise, “tha am Bìoball ag iarraidh oirnn mathanas a thoirt seachad don neach a nì olc oirnn.”
“Tha,” ars esan.
“A bheil aithreachas ort?” dh’fhaighnich i.
“Chan eil,” ars esan.
“Innsidh mi rud dhut,” ars ise.
“Dè tha sin?” ars esan.
Cha robh fios aige an robh e ag iarraidh a chluinntinn. Bha eagal air.
“Mharbh thusa Coinneach,” ars ise, “ach a bheil fios agad gun mharbh esan duine cuideachd? Cuiridh mi geall nach robh fios agad air sin.”
“Cha robh,” ars esan. “Cha robh fios agam idir. Ach na dh’iarr thu ormsa a thighinn an seo ach an innseadh tu sin dhomh?”
“O, cha do dh’iarr,” ars ise. “Agus ged bha mi a’ bruidhinn mun Bhìoball, chan eil mise a’ creidsinn ann an Dia.”
“Agus ... ?” ars esan.
“Na chòrd do thì riut?” dh’fhaighnich i.
“Chòrd,” fhreagair e.
“Uill,” ars ise, “a bheil fios agad gun robh puinnsean anns an tì? Dh’òl thu an tì, agus dh’òl mise an tì. Agus ro cheann uair a thìde, bidh an dithis againn marbh.”
Thug e sùil oirre. Bha an gùn oirre, gùn dubh agus gùn geal aig an aon àm. Dh’fhairich e coltach ris a’ ghùn a spìonadh dhith agus a marbhadh. Ach nach robh i ga marbhadh fhèin? Nach robh i ga mharbhadh-san? An creideadh e i? An e a’ bhreug a bha aice?
Feasgar, fhuair iad marbh aig a’ gheata e. Cha robh gunna no gùn rim faicinn. Cha robh càil ri fhaicinn ach fear is tè a’ coiseachd sìos is suas air an staran, ’s iad a’ gàireachdainn.
| title | 29. |
| internal date | 2014.0 |
| display date | 2014 |
| publication date | 2014 |
| level | |
| reference template | MacÌomhair Caogad san Fhàsach %p |
| parent text | Caogad san Fhàsach |