2
Thàinig an carbad-eiridinn agus càr a’ phoilis aig an aon àm. Bha deòir ann an sùilean Iain Mhurchaidh. Bu toigh leis a bhith air ruith air falbh agus e fhèin a thilgeil san abhainn, ach bha fios aige gum biodh sin gòrach agus na poilis aig an doras. Chanadh iad an uair sin le cinnt gum b’ e a choire-san a bha ann gun do mharbh i i fhèin, no gu dearbh bhiodh amharas aca gun do mhurt e i. Thug am medic sùil amharasach air. ’S e duine beag tana, fad’ às a bha ann.
Chuir e an steatasgop ri a broilleach airson tiotan. Choimhead e na sùilean le inneal-sgrùdaidh. “Tha i marbh,” thuirt e ann an guth biorach, oifigeil.
“A bheil sibh cinnteach,” ghuidh Iain Murchadh agus tachdadh na ghuth.
Choimhead an duine sìos a shròn air mar gum biodh e ag ràdh, “Dè fios a th’ agadsa mu dheidhinn a leithid?”
Dh’fhairich e gun robh e cuideachd ag ràdh, “Agus dè bha i a’ dèanamh leth-rùisgte san rùm agadsa co-dhiù?”
Dh’fhairich e nimh na bhith dhan duine, ged nach robh e air fhaicinn a-riamh roimhe, agus ged a bha e làn bròin agus buaireis.
Nuair a chunnaic na poilis gun robh i marbh, chuir iad fios rèidio airson dotair agus airson nan lorg-phoileas. Nuair a bhiodh bàs aithghearr mar seo ann, dh’fheumadh iad sin a dhèanamh.
An ceann greiseig, thàinig an dotair. B’ fheàrr leis esan na fear na h-ambaileans. Duine na mheadhan-aois, le speuclairean. Bha e a’ coimhead tuigseach, còir. Choimhead esan cuideachd na sùilean. Chrath e a cheann. Thionndaidh e ri Iain Murchadh gu tùrsach. “Tha mi duilich, tha i air falbh. Feumaidh an corp a bhith air a thoirt air falbh airson postmortem, ach an toiseach bidh na lorg-phoilis ag iarraidh dealbhan a ghabhail.”
Cha b’ fhada gus an tàinig triùir lorg-phoilis bhon Roinn Rannsachaidh Eucoir. Thuirt iad ri Iain Murchadh fuireach aig an doras fhad ’s a bha iad a’ dèanamh rannsachadh air an rùm. Dh’fhaighnich iad am b’ aithne dha càirdean Lili agus thug e dhaibh seòladh a màthar. Bha iad mu leth-uair a thìde a’ gabhail dhealbhan agus a’ cur stuth ann am bagaichean. Thàinig an luchd-adhlacaidh agus thug iad air falbh an corp do dh’ionad nam marbh, far am biodh e gus am biodh postmortem air a dhèanamh. Ghul Iain Murchadh agus iad a’ falbh leis a’ chorp.
Mu dheireadh thuirt am fear a bu shine ri Iain Murchadh, “Am b’ urrainn dhut tighinn còmhla rinn chun an stèisein. Feumaidh sinn cunntas fhaighinn bhuat air na thachair.”
Lean e sìos an staidhre iad.
Bha an carbad-eiridinn air falbh agus càr nam poileas am meadhan an rathaid air beulaibh an taighe. Air taobh a-muigh a’ gheata bha nàbaidhean agus luchd-coiseachd air cruinneachadh; iad nan seasamh a’ cagarsaich ri chèile. Bha fathann air a dhol nam measg gun robh murt air tachairt. Nuair a chunnaic iad Iain Murchadh eadar an dà phoileas dh’èirich am
Ged a bha e a’ faireachdainn uabhasach, cha mhòr nach do rinn e gàire. Cho fada ceàrr agus a b’ urrainn daoine a bhith.
Chaidh an corp a thoirt a-mach air sìneadair agus e ann am baga-cuirp geal. Chuir iad sa charbad e agus dh’fhalbh iad leis.
Smèid am poileas ris a dhol ann an cùl a’ chàir. Chaidh a thoirt chun an stèisein, seachad air an Ràthaig Mhòir. Thug iad gu seòmar e le dà bhòrd agus cathraichean. Rinn am fear a bu shine de na poileasmain soidhne ris e suidhe sìos. B’ ann à Glaschu a bha Iain MacIlledhuinn, an lorg-phoileas, duine mòr tomadach, misneachail. Dà bhliadhna air ais fhuair e àrdachadh na dhreuchd agus chaidh a ghluasad a dh’Inbhir Nis. Bu toigh leis a bhith ga fhaicinn fhèin mar aon de na gillean. Bhiodh e a’ leantainn ball-coise agus a h-uile dàrnacha seachdain dheigheadh e a Ghlaschu a choimhead air na Gers a’ cluich. An-diugh cha robh e toilichte idir. Bha a bhean air a bhith a’ cur aiste mu dheidhinn an dearbh thurais sin.
“Nach eil an tìde agad fàs suas, gun thu a bhith nad ghille beag fad do bheatha,” chanadh i ris.
Nise bha e a’ dol a cheasnachadh an fhir seo a bha fo amharas. Cha robh dùil aige gum biodh duilgheadas sam bith ann. B’ iomadh fèin-mharbhadh a bha e air fhaicinn anns na còig air fhichead bliadhna a bha e air a bhith na phoileasman. Cha robh e a’ smaoineachadh gun robh càil uabhasach àraid mu dheidhinn na cùise seo – ach dh’fheumadh e dèanamh cinnteach.
Bha am poileas eile – eileanach tana le crith na làmhan – deiseil le peann agus pàipear airson gach nì iomchaidh a sgrìobhadh sìos.
“ ’S e seo ach nì a th’ againn ri dhèanamh far a bheil bàs aithghearr sam bith. Na cuireadh e cus dragh ort,” thòisich an lorg-phoileas. Dragh, nam biodh fios agad air a leth, smaoinich Iain Murchadh ris fhèin. Bha e fhathast ann am bruaillean mòr. Cha b’ urrainn dha smaoineachadh ceart.
Thàinig an guth a-rithist tron cheò, “D’ ainm? Cò às a tha thu? Àite d’ obrach?” Mar bu mhotha a bha an lorg-phoileas a’ bruidhinn ’s ann bu lugha a bha an duine amh seo a’ còrdadh ris. Dè am fios a bh’ aigesan mun phian a bha e a’ fulang? Dh’inns e dhaibh na bha fios aige air, mar a thàinig e dhachaigh bho obair mar a b’àbhaist agus mar a fhuair e marbh i.
“Tha thu ag ràdh gur e do leannan a bh’ innte. Carson tha thu a’ smaoineachadh a mharbh i i fhèin?”
Thàinig a’ cheist na buille chràiteach dha. Cha robh beachd sam bith aige riamh gun robh leithid de nì a’ dol a thachairt. Cha do chuir e riamh am bàs agus Lili còmhla ri chèile. Bha i cho beò anns a’ h-uile dòigh. A gàire, a seanachas, a blàths. B’ e seo a’ bhuille bu chruaidhe a bhuail air na bheatha.
“Chan eil fhios a’m, ” thuirt e mu dheireadh tron phian.
“Chan urrainn dhut smaoineachadh air càil a thachair ... ?”
Bha e sàmhach airson greis. “Chan urrainn,” thuirt e mu dheireadh, agus b’ e an fhìrinn a bha aige. Carson a mharbhadh Lili i fhèin? Carson? Carson? Carson? Bha a’ cheist a’ bualadh mar òrd na eanchainn. Lean an lorg-phoileas ga cheasnachadh.
“An robh dragh sam bith eadaraibh?”
“Cha robh no dragh. Bha gaol mòr againn air a chèile. O, bhiodh sinn ag argamaid uaireannan ... ”
“Seadh?” ars an lorg-phoileas, mar gun robh seo uabhasach cudromach.
Cho gòrach ’s a tha an duine a tha seo, smaoinich Iain
“Co mu dheidhinn a bhiodh sibh ag argamaid?”
“Cho bhiodh mu dheidhinn sìon.”
“Ach thuirt sibh gum biodh sibh ag argamaid.”
“Thuirt – mu dheidhinn rudan gun stàth ... ”
“Mar ... ?”
Cha robh e a’ còrdadh ri Iain Murchadh mar a bha an duine aineolach seo ga cheasnachadh. Bha fios aige nach robh còir aige a bhith air a ràdh gum biodh e fhèin agus Lili ri argamaid, ach bha na h-argamaidean air a bhith cho aotrom, ’s gun bhrìgh ’s nach robh e a’ sealltainn orra mar argamaidean. Ach cha robh còir aige air am facal ‘argamaid’ a chleachdadh idir, gu h-àraidh ris an lorg-phoileas seo. Ach bha na ceistean a bhathar a’ cur air a’ dèanamh dragh dha cuideachd. Bha an dubh eagal ag èirigh mar thonn bho dhoimhneachd anama. Cha b’ urrainn dha ainm a chur air an eagal fhathast, ach bha e ga bhuaireadh gu mòr, mar phostair a chunnaic e uair de Hiort, na h-eileanan beag is dorcha ann am meadhan a’ chuain dhuirch, mhòir, fhalaimh – ’s gun ach na h-eòin, nan dotagan beaga bìdeach air a’ chlàr dhubh, a’ cur an cèill gun robh beatha ri fhaotainn. Samhla air an t-sloc gun ghrunnd a bha mac an duine a’ cladhach dha, agus dhi, fhèin.
Bha MacIlledhuinn a’ coimhead air, a’ feitheamh freagairt, na shuidhe air ais na chathair, mar iasgair air bruach aibhne a’ cluich le iasg. Dh’inns e dha an uair sin mar a bha e fhèin is Lili nan suidhe ann an cafaidh aon latha. Bha iad a’ bruidhinn mu dheidhinn CML. Dh’inns e do MacIlledhuinn mar a chaidh an còmhradh.
“Nach eil e neònach gur tu fhèin an aon bhoireannach aig a bheil àrd dhreuchd sa Chomann?”
“Chan eil idir,” thuirt i le gàire. “Tha mi nas fheàrr na fear sam bith.”
“Tha fhios a’m air sin, agus tha thu nas brèagha cuideachd ... ach inns dhomh.”
“Tha na fir a’ cumail nan dreuchdan dhaibh fhèin.”
“Ciamar a b’ urrainn dhaibh sin a dhèanamh?” cheasnaich mi, ged a bha deagh fhios agam gun robh fir ann a chanadh: “Ach am b’ urrainn boireannach obair mar seo a dhèanamh?”
“Ach dè do bheachd fhèin?” tharraing i asam i le snodha-gàire.
“Tha cuid de dh’obraichean ann agus tha na boireannaich nas fheàrr annta, tha fhios.”
“Mar ... ?”
“Dràibheadh càr,” arsa mise, a’ spòrs.
Thog i a ceann, “No a’ càradh leapannan?”
Bha MacIlledhuinn a’ coimhead air gu mì-fhoighidneach bho thaobh eile a’ bhùird. “Cha robh argamaid cheart agaibh riamh,” ghlaodh e.
Choimhead Iain Murchadh air mar gun robh e às a chiall. “Nuair a thuirt mi argamaid, siud an seòrsa faoineis air an robh mi a’ bruidhinn.”
Chrom am fear eile a cheann. “Tha mi a’ faicinn.”
Dh’fheuch e taca eile. “Thuirt thu gun robh thu pòsta.”
Dh’aontaich Iain Murchadh. Bha e an dòchas nach faighnicheadh na poilis cus mu a mhnaoi, Nuha à Iòrdan a choinnich e nuair a bha e ag obair aig a’ BhBC ann an Glaschu, ged a bha i nis a’ fuireach san Eilean Sgitheanach. Ach cha bhiodh i fada an sin. Bha i a’ dèanamh a dìcheall obair fhaighinn ann an Glaschu.
B’ e Muslamach daingeann a bh’ innte ach cha d’ fhuair e a-mach dè dìreach cho daingeann gus an do phòs iad. Bhiodh iad an-còmhnaidh ag argamaid mu chreideamh, ach mar a bha esan ga fhaicinn cha ghabhadh ise idir ri argamaidean reusanta. Chaidh iad na b’ fhaide ’s na b’ fhaide bho chèile, gus mu dheireadh gum bu ghann a bha iad a’ bruidhinn idir. Thàinig geamhradh air a’ bhlàths a bha uair eatarra. Mu dheireadh thuirt e rithe gun robh e a’ fàgail agus fhuair e obair an Inbhir Nis.
Cha do dh’inns e guth dhe sin dhan lorg-phoileas, ach gun robh iad dealaichte agus gun robh fios aig Lili air sin, agus nach do chuir e dragh sam bith oirre.
“Cha robh e a’ cur dragh sam bith oirre gun robh thu pòsta?” ars MacIlldhuinn gu mì-chreidmheach.
“Bha sinn dealaichte. Bha fios aig Lili air sin,” thuirt e a-rithist le sgìths na ghuth. Bha e cinnteach nach robh e a’ dol a dh’innse dhan t-srainnsear a bha air a bheulaibh a h-uile nì mu a bheatha phrìobhaidich. Bha e a’ miannachadh gun sguireadh na ceistean. An rud bu mhotha a chòrdadh ris ’s e faighinn air falbh gus am faigheadh e air smaoineachadh. Bha ceudan de cheistean ann a dh’fheumadh e a chur air fhèin, ach cha robh e a’ faighinn cothrom. Chùm am poileas ga cheasnachadh Thòisich e a’ faireachdainn tinn. An robh gaol aige air a’ mhnaoi? Amadain mhòir thiuigh! Am biodh e a’ dol air ais ga faicinn? Cha bhiodh, ach bhiodh e a’ dol a dh’fhaicinn na nighinne. Carson a mharbhadh nighean òg, bhòidheach i fhèin? Dè fo ghrian am fios a bh’ aigesan? Nam biodh fios aige, chanadh e. Dh’fhairich e na deòir a’ tighinn. Bha cnap na amhaich.
Mu dheireadh, stad an ceasnachadh. Chunnaic an lorg phoileas an rud a bha e ag iarraidh. Bha an duine seo ag innse
Sheas e agus dh’fhosgail e an doras do dh’Iain Murchadh. “Bidh fios againn ann an latha no dhà dè thug bàs dhi. Fòn thugainn feasgar a-màireach.”
Dh’fhalbh Iain Murchadh. Cha robh e riamh cho toilichte faighinn a-mach à àite.
| title | 2 |
| internal date | 2010.0 |
| display date | 2010 |
| publication date | 2010 |
| level | |
| reference template | Caimbeul Teas %p |
| parent text | Teas |