5
Diciadain, latha an tiodhlacaidh. Leth-uair an dèidh deich sa mhadainn. Bha Iain Murchadh fhathast na leabaidh. Bha e air fònadh gu na poilis Disathairne, mar a chaidh iarraidh air. Thuirt iad ris fònadh air ais Diluain, nach robh fios aca air buil a’ phostmortem fhathast. Ach dh’fhòn Iain MacIlledhuinn fhèin thuige Diluain. Bha e ag iarraidh innse dha gu pearsanta. Bha iad air fios fhaighinn bho forensics agus ’s e cur às dhi fhèin a rinn Lili ceart gu leòr – dòs marbhteach de bharbiturate. Bha e duilich, ach ’s ann mar sin a bha, mar a bha dùil aige.
Cha do dh’inns e dhan Sgrùdaire mun leabhar-latha a lorg e sa chàr. Dh’fhaodadh na facail ‘Cunnart, cunnart mòr I.M. ’ a bhith dà-sheaghach. Dè nam biodh na poilis a’ smaoineachadh gur e esan a bha ga cur ann an cunnart? Smaoinich e agus smaoinich e mu dè a dh’fhaodadh na facail a bhith a’ ciallachadh. ’S dòcha gun deigheadh e gu na poilis ach dh’fheumadh e fhèin beagan rannsachaidh a dhèanamh an toiseach.
Bha e air sùil a thoirt tron chòrr den leabhar-latha agus e an dòchas gum faigheadh e fiosrachadh na bu chinntiche air dè an cunnart anns an robh i air a bhith. An robh i ann an cunnart bho chuideigin agus i a’ dol a dh’innse dhàsan, no an robh i
Bha e air sùil mhionaideach a thoirt air a’ chòrr den leabhar-latha ach cha robh dad eile ann ach fios mu choinneamhan aig an robh i agus feadhainn gum feumadh i a dhol. Bha aon ainm ann a bha a’ togail ceann a-rithist is a-rithist – Jane Harthill. Ach cò bh’ ann an Jane Harthill? Cha b’ urrainn dha smaoineachadh gun cuala e a h-ainm a-riamh. Bha e neònach nach tuirt Lili guth mu a deidhinn. Dh’fheumadh e faighinn a-mach cò i. Bhiodh e a’ faicinn Ailig, caraid dha a bha ag obair ann an CML, às dèidh an tiodhlacaidh. ’S dòcha gum biodh fios aigesan.
Thug e sùil air an uair. Cairteal gu aon uair deug. Dh’fheumadh e èirigh a dh’aithghearr. Bha A’ Bh-ph NicIllÌosa air an rùm aige fhèin a thabhann air ais dha agus bha e a’ dol a ghluasad air ais ann làrna-mhàireach. Às an rùm anns an robh e chitheadh e a’ chraobh uinnsinn air taobh a-muigh na h-uinneige, a’ ghrian a’ deàrrsadh tro na duilleagan uaine agus na sgòthan mìorbhaileach geala air muin a’ ghuirm a’ falbh cho slaodach, ach an dèidh sin cha robh e ag iarraidh gluasad. Bha a chuid aodaich nan laighe nan cnap air an làr far an robh e air am fàgail, agus leth-bhotal air a’ bhòrd – falamh. O oidhche h-Aoine, nuair a fhuair e Lili marbh, bha e air a bhith ag òl. Càil sam bith airson am pian a lùghdachadh.
Ach chan fhalbhadh am pian.
Ge b’ oil leis thigeadh an smuain air ais thuige, ‘ ’S e do choire-sa a bh’ ann,’ ged nach b’ urrainn dha a mhìneachadh dha fhèin ciamar. A-rithist agus a-rithist chanadh e ris fhèin, ‘Dè rinn thu ceàrr?’ agus cha robh freagairt aige. Cha robh e air a bhith dona
Bha oidhche uabhasach air a bhith aige. Trom-laighe. A’ dùsgadh ’s a’ cadal. Luasgan. Bruaillean. A’ cadal ’s a’ dùsgadh. Bhiodh Lili an-còmhnaidh anns a’ bhruaillean. Uaireannan bhiodh i san leabaidh còmhla ris. Chuireadh e a làmh a-null airson a cur timcheall oirre, ach cha bhiodh càil ann. Bha aisling aige gun robh an dithis aca a-muigh anns na beanntan, ’s gun robh iad faisg air oir creige, ’s gun robh i ann an cunnart uabhasach. Cha b’ urrainn dha ainm a chur air an eagal a bha ag èirigh ann. Dhùisg e agus e a’ dòrtadh le fallas. Laigh e airson greis mhòr a’ smaoineachadh air na h-aislingean. Cuid dhiubh bha e air dìochuimhneachadh, mar gum biodh a chuimhne le cùirtear tròcaireach air an cur am falach.
Chuala e gliongadaich shoithichean bho shìos an staidhre. Bha e air barrachd fhaicinn den Bh-ph NicIllÌosa anns na ceithir làithean a chaidh seachad na bha e air fhaicinn dhi on thàinig e a dh’fhuireach san taigh. Bha i air a bhith cho coibhneil ris. An-dè bha i air tighinn a-nuas le dìnnear dha air treidhe, rud nach do rinn i riamh ron sin. Bhiodh iadsan a’ dol chun an tiodhlacaidh cuideachd, bha i air a ràdh gu socair.
Bha an eaglais ri taobh na h-aibhne – eaglais eireachdail le stiopall àrd. Dh’inns Lili dha gum biodh a màthair a’ dol innte. Ach cha robh Lili fhèin. Bha cuimhne aige gun do dh’fhaighnich e dhith aon latha carson nach robh i a’ dol dhan eaglais. Bha iad nan suidhe anns a’ Phoenix, pinnt aig an dithis aca.
“Bu toigh leam adhradh a dhèanamh,” fhreagair i, “ach chan ann an eaglais.”
Stad i agus ghabh i balgam dhen deoch.
Rinn e gàire. “Càite eile ach ann an eaglais an dèanadh tu adhradh?”
Thàinig sealladh fad às na sùilean. “A-muigh air a’ mhòintich, aig aonan dhe na seann chearcaill chlachan a chì thu uaireannan. Bhiodh dìreach a’ ghealach agus na rionnagan os ar cionn, bhiodh a’ ghaoth a’ sèideadh ... ”
“Agus bhiodh sibh uile rùisgte, a’ dannsa timcheall ann an cearcall, deiseil tha fhios, chan ann tuathal ... ”
Rinn i snodha-gàire. “O nach eil fhios agad, agus bhiodh sinn uile làn aoibhneis agus a’ faireachdainn saor agus beò agus ... faisg air Dia.”
Sin far na chrìochnaich an còmhradh. Thàinig Ailig a-staigh agus thòisich iad a’ bruidhinn air rudeigin eile. Bu thoigh leis a bhith air barrachd fhaighinn a-mach mu a beachdan agus a creideamh. Nam biodh for aige dè bha a’ dol a thachairt ... Ach ’s e smuain amaideach a bha sin. Nam biodh for aige gun robh leithid a’ dol a thachairt bhiodh e air dèanamh cinnteach nach biodh e air tachairt ...
Nuair a ràinig e an eaglais bha i air lìonadh. Chunnaic e gun robh aon suidheachan faisg air a’ chùl nach robh buileach làn agus bhrùth e a-staigh ann. Cho fad ’s a chitheadh e ’s e luchd-obrach bho CML a bha anns a’ mhòr-chuid de na bha an làthair. Aig an aghaidh chitheadh e dà shuidheachan le càirdean Lili agus a màthair nam measg. Bha an eaglais sàmhach ach airson casad do-sheachanta a dhèanadh cuideigin. Chunnaic e le toileachas gun robh Ailig ann, trì suidheachain air a bheulaibh.
Chùm na facail anns an leabhar-latha a’ tighinn air ais thuige, ‘Cunnart, cunnart mòr I.M. ’ Bha sin a’ cur dreach tur eadar-dhealaichte
Thàinig smuain oillteil thuige: mas e a murt a bh’ ann, am buineadh am murtair do CML? An robh e no i ’s dòcha na shuidhe faisg air anns a’ choitheanal? Bha faisg air dà cheud duine ag obair dhan Chomann. Cha robh e eòlach ach air earrann dhiubh, ach thòisich e a’ coimhead air an fheadhainn a dh’aithnicheadh e le sealladh as ùr. Cò nam measg a b’ urrainn murt a dhèanamh? Cò bhiodh ag iarraidh Lili a mharbhadh agus carson? Cha b’ urrainn dha smaoineachadh air duine no air adhbhar.
Thàinig am ministear a-staigh agus dhìrich e chun na cùbaid. ’S e duine òg a bh’ ann. Dhrùidh faireachdainn na h-eaglais agus a’ choitheanail air. Sàmhachd. Foighidinn. Urram dhan bhàs. Ach ’s dòcha gur e dìreach a mhac-mheanmna a bha sin. Chuimhnich e air na tìodhlacaidhean aig an robh e anns an Eilean Sgitheanach na òige. ’S ann mar sin a bha e gun teagamh. Sàmhachd – mar a bha dligheach. Foighidinn. Urram dhan bhàs. A’ suidhe, a’ cuimhneachadh air an neach a dh’fhalbh. Agus bha a h-uile duine anns an eaglais, an ìre mhath, eòlach air a chèile agus eòlach air an neach nach robh maireann.
Bha seo diofaraichte. An àite craobh bhon aon fhreumh, mar a bha baile Gàidhealach, bha iad an seo às a h-uile ceàrna – à Sasainn agus bho air feadh Alba. Diofar fhreumhan, diofar fhaireachdainnean, diofar fheallsanachdan. Mòran dhiubh cha bhiodh iad eòlach air Lili, nam faithnicheadh iad idir i.
Bha seinn ann. Bha ùrnaigh ann. Bha seinn ann. Anns an ùrnaigh thuirt am ministear rudan brèagha mu Lili. “Tha ar cridheachan uile goirt,” thuirt e, “nuair a bhios flùra àlainn air a ghearradh sìos. Ged nach eil sinne a’ tuigsinn nan nithean sin, tha sinn a’ creidsinn gu bheil Tì ann a tha a’ riaghladh agus a tha a’ tuigsinn gach uile nì. Tha sinn a’ smaoineachadh orrasan aig an àm seo a bha faisg oirre. A Dhè na tròcair, cuidich iad aig an àm chràiteach a thàinig thairis orra. Is tusa gu fìrinneach Dia Israel air nach aom cadal no suain, agus faodaidh sinn a bhith cinnteach gum bi iad uile agad nuair a nì thu suas do threud. Cha tèid gin dhiubh a dhìth. Ma tha, biodh creideamh againn annadsa, a Thì naoimh, creideamh gun tuig sinn aon latha na nithean a tha dorcha an-dràsta agus gun teich na sgàilean air falbh.”
“Amen,” thuirt Iain Murchadh fo anail, “amen.”
“Amen,” thuirt guth air a chùlaibh. Bha e a’ smaoineachadh gur e Mgr Crombie a bh’ ann.
| title | 5 |
| internal date | 2010.0 |
| display date | 2010 |
| publication date | 2010 |
| level | |
| reference template | Caimbeul Teas %p |
| parent text | Teas |