7
Cha d’ fhuair Iain Murchadh cothrom bruidhinn ri màthair Lili aig an tiodhlacadh. Chan fhaca e idir i aig a’ chladh agus cho-dhùin e gun deach i dhachaigh. Thàinig Mgr Crombie a bhruidhinn ris aig doras na h-eaglais. “Fhuair mi an litir agad. Bu toigh leam bruidhinn riut. Am b’ urrainn dhut tighinn chun na h-oifis agam a-màireach aig naoi uairean?”
Ghnog e a cheann. “Ma tha sibh ag iarraidh. Ach tha fhios agaibh gu bheil mi ag iarraidh fàgail.”
“Tha fhios a’m air sin,” arsa Crombie gu goirid, “ach bu toigh leam d’ fhaicinn.”
“Glè mhath ma-thà.”
Agus ’s ann mar sin a chrìochnaich an còmhradh.
“Na bodraig mu dheidhinn-sa,” arsa Ailig anns an taigh-òsta às dèidh an tiodhlacaidh. “Chan eil sgot aige.”
Bhruidhinn e mu dheidhinn obair a’ Chomainn agus cho cudromach ’s a bha dreuchd a’ Cheannaird ach mar a bha cuid a’ cur uibhreachd air Mgr Crombie o chionn mhìosan. Nuair a chaidh a chur dhan dreuchd, b’ e beachd mhòrain gun robh e a’ toirt taic mhòr do dh’fheallsanachd Mhairead Thatcher. ’S e bha dhìth air a’ Ghàidhealtachd ach airgead agus gnìomhachas
Ach a-nis, cha robh e idir cho dian ’s a b’ àbhaist dha a bhith. Bha cagar a’ dol mun cuairt gun robh e air fàs bog. Bha feadhainn fiù ’s ag ràdh gun cuala iad gun robh e ag ràdh gun robh cultar cha mhòr a cheart cho cudromach ri gnìomhachas agus gum feumar sùil gheur a thoirt air mar a bha an Comann ag obair.
“Tha mi a’ dol a dh’fhàgail co-dhiù,” thuirt Iain Murchadh, “ge brith dè thachras. Cha b’ urrainn dhomh bhith ’g obair an siud tuilleadh às dèidh na thachair.”
Cheannaich Ailig an deoch – dà phinnt – is shuidh iad aig bòrd. Ged a bha e tràth san fheasgar, bha an t-àite letheach làn le luchd-turais agus daoine à Inbhir Nis fhèin. Shuidh iad ann an oisean air falbh bhon bhàr far am faigheadh iad fois bruidhinn. ’S e duine beag, tuigseach, càirdeil a bh’ ann an Ailig. Càil sam bith a chuireadh e a làmh ris dhèanadh e le uile chridhe. Bha e ag obair ann an Roinn Turasachd a’ Chomainn. Bha làn earbsa aig Iain Murchadh ann.
“Tha mise coltach riut fhèin,” thuirt Ailig nuair a shuidh iad.
“Chan eil mi a’ tuigsinn idir carson a chuireadh Lili làmh na beatha fhèin.”
“ ’S dòcha nach do chuir.. .”
Thug a charaid sùil chruaidh air. “Dè tha thu a’ ciallachadh?”
Thug e an leabhar-latha a-mach às a phòcaid agus sheall e do dh’Ailig e. “Thoir sùil air seo.”
Leugh e e le iongantas mòr. “Murt,” thuirt e fo anail. “ ’S e murt a bh’ ann.” Sheall e air gu mì-chreidmheach. “Cò bhiodh ag iarraidh a murt? !”
“Chan eil fhios againn an e murt a bh’ ann. Tha e dìreach ag ràdh ‘Cunnart, cunnart mòr IM,’ ach chan eil fhios againn dè seòrsa cunnairt.” Dh’inns e dha Ailig a h-uile càil a thachair bho thùs gu èis, mar a chaidh e dhachaigh bho obair Dihaoine agus a fhuair e marbh i, mar a chaidh a cheasnachadh leis na Poilis agus às dèidh sin mar a fhuair e an leabhar sa chàr.
“An robh nàimhdean sam bith aice?”
Chrath e a cheann. Thug e balgam às an leann. Thug e an aire gun robh Ailig a’ coimhead teagmhach.
“Tha thu cinnteach?” thuirt e gu ceasnachail.
“Tha,” thàinig am freagairt. Ach cha robh cus ùghdarrais air cùl nam briathran.
Smaoinich e air ais gu nuair a fhuair e i na laighe marbh. Nam b’ e murt a bh’ ann, ciamar nach robh sgeul gun robh spàirn sam bith air a bhith ann? Dh’inns e do dh’Ailig na teagamhan a bh’ aige.
“Tha thu ceart. Chan eil ciall sam bith ann,” dh’aidich e. “Chan urrainn dhomh a thuigsinn ciamar a bheireadh duine oirre pilichean a ghabhail an aghaidh a toil, pilichean a bha a’ dol ga marbhadh.”
Bha iad a’ còmhradh air ais ’s air adhart airson greis, a’ feuchainn ri smaoineachadh air dòigh anns an gabhadh i pilichean an aghaidh a toil gun dochann sam bith a bhith follaiseach, gu h-àraidh nan robh cuideigin a’ feuchainn ri a marbhadh. Cha robh e coltach gun tachradh a leithid.
“Jane Harthill. An cuala tu riamh mu deidhinn?” dh’fhaighnich
“Gu dearbha chuala. Bidh daoine bhon Chomann a’ dol thuice corra uair.”
“A’ dol thuice ... ?”
“Aidh. Bidh i a’ leigheas dhaoine – massage,a’ brùthadh bonn do chois – reflexology,eil fhios agad – agus gad chur ann an neul agus ga do thoirt ais ais.. .rudan mar sin.”
“A bheil thu ciallachadh suainealas, hypnosis? ”
“Tha, regression hypnosis.Bidh i ga do thoirt air ais, ma tha thu ag iarraidh, gu àm nuair a bha thu beò roimhe.”
Choimhead e air Ailig gu mì-chreidmheach. An robh a charaid a’ creidsinn anns an leithid? O fhuair e eòlas air bha e a’ sealltainn air mar neach a bha a’ faicinn an t-saoghail tro speuclairean reusanta. Duine nach toireadh àite do shaobh-chreideamh sam bith. Duine a bheireadh an aon àite do chreideamh ann an ath-bhreith ’s a bheireadh e do chreideamh ann an sìthichean. Cho fad ’s a chitheadh e bha a charaid a’ coimhead air daoine a bha a’ creidsinn a leithid mar dhearg amadain no, co-dhiù, mar dhaoine a bha soirbh an car a thoirt asta.
“Am bi thu fhèin a’ dol air ais?”
Rinn Ailig gàire. “Cha bhi gu dearbh. Cha deidhinn faisg oirre. Tha fhios agad fhèin nach eil mise a’ creidsinn ann an leithid de rud.”
B’ àbhaist dha fhèin a bhith mar sin. Chuimhnich e agus e na òganach a bhith a’ smaoineachadh air cho glic ’s a bha saidheans agus cho gòrach ’s a bha saobh-chràbhadh sam bith, no eadhon creideamh ann an anam no càil mar sin. Nach robh luchd-saidheans air a h-uile càil a mhìneachadh agus air sealltainn gun
Cha robh e a’ smaoineachadh mar sin tuilleadh. Bha e mar gun robh sìorraidheachd air a dhol seachad bhon àm ud. Ciamar a b’ urrainn dha a bhith cho baoth. A-nise bha e a’ faicinn an t-saoghail mar mhìorbhail aig nach robh grunnd ’s gun ann an saidheans ach leanabh beag a’ cluich le dèideagan ri oir a’ chuain.
Chaidh sgàil thairis air aodann Ailig. Choimhead e anns an leann aige. Cha tuirt e guth airson greis. Mu dheireadh thuirt e: “Feumaidh mi rudeigin innse dhut. Cha robh mi ag iarraidh rona seo.. .”
Stad e agus ghabh e deoch fhada dhen leann. Bha Iain Murchadh a-nis a’ dannsa ri fhaileas.
“Dè th’ ann? Siuthad, innse dhomh,” ghuidh e.
Choimhead Ailig sìos ris an làr. “Mus tàinig thusa dhan Chomann, bha Crombie agus Lili a’ dol a-mach còmhla. Tha mi duilich.. .”
Bha an naidheachd mar bhreab dha an clàr an aodainn. Thàinig glacadh na anail. An toiseach cha b’ urrainn dha guth a ràdh. Bha am fiosrachadh seo a’ sùghadh a-staigh ann mar gum biodh puinnsean neo-aithnichte ’s ga fhàgail tinn. An saoghal ris an robh e cleachdte a’ snàmh bhuaithe mar aisling. A chasan a’ falbh bhuaithe agus an earbsa a bh’ aige ann an daoine agus
“Dè!” thuirt e mu dheireadh le sgreamh, “Crombie agus Lili.”
Nam b’ e duine sam bith eile a bha air a bhith ann, ghabhadh e a chreidsinn. Ach Crombie! Duine aig nach robh spèis do nì ach airgead is cunntasachd: fear-poilitigs a bheireadh breith agus a dhèanadh co-dhùnadh a rèir dè bha goireasach aig an àm, chan ann a rèir dè bha ceart gu moralta. Meangan a’ lùbadh leis a’ ghaoith. Ciamar a dheigheadh i còmhla ri leithid de dhuine? Agus e pòsta cuideachd. Chuir e drèin air, a’ cuimhneachadh gun robh esan e fhèin pòsta.
Chuir Ailig a làmh air a ghualainn. “Tha mi duilich. Tha fhios a’m ciamar a tha thu a’ faireachdainn. Cha robh mi ag iarraidh innse dhut ach às dèidh na thachair.. .well ... bha mi faireachdainn ... ”
Bha rudeigin na ghnùis a chuir glamhadh na bhroilleach. Cha b’ urrainn dha an smuain a bha ag èirigh na inntinn fhèin a chreidsinn. “Chan eil thu a’ smaoineachadh gun do mhurt e i ... ri linn ’s gun robh e ag eudach rium mu deidhinn, eil fhios agad.. .”
Rinn Ailig gàire ge b’ oil leis. “Crime passionnel! Bheil thu fhèin a’ creidsinn gu bheil de dhoimhneachd fhaireachdainn san duine?”
Bha aige ri aontachadh gum biodh e fìor neònach – a rèir choltais co-dhiù – do dhuine mar Crombie murt a dhèanamh air sgàth gaoil. Ach cò aige bha fios? Chuimhnich e an seanfhacal, ‘Na toir breith air rèir coltais.’
Dh’fhàs aodann Ailig dorcha a-rithist. “Tha rudeigin eile a dh’fheumas mi innse dhut. Bha Crombie e fhèin a’ dol gu Jane Harthill. Na faighnich dhìom carson, ach bha e dol ann.”
Thàinig an glamhadh na chridhe a-rithist. Bha e a’ fàs na b’ fhollaisiche dha gach mionaid gu feumadh e coinneachadh ri Jane Harthill, às brith cò i. Dh’inns Ailig dha na b’ urrainn dha mu deidhinn, gun robh i a’ fuireach pìos a-mach à Inbhir Nis air rathad na Manachainn agus dh’earalaich e dha fònadh thuice an toiseach airson àm a shuidheachadh coinneachadh rithe.
Bha iad air a bhith sa Phoenix uair a thìde no dhà a’ bruidhinn air ais ’s air adhart, ach ged a bha e taingeil gun robh Ailig aige airson còmhradh ris ann an doimhneachd mu na thachair, cha robh cùisean air fàs dad na bu shoilleire dha. Bha an naidheachd a bha aige mu Chrombie agus Lili air dragh a dhèanamh dha. Carson nach robh Lili air innse dha gun robh i a’ dol a-mach le Raghnall Crombie, Ceannard a’ Chomainn? Bha dùil aige gun robh i ag innse a h-uile càil dha agus bha earbsa air a bhith aige innte. Mus deigheadh e a dh’fhaicinn Jane Harthill, dh’fheumadh e a dhol a dh’fhaicinn màthair Lili agus a bràthair Daibhidh, a bha na mhiseanaraidh ann an Uganda. Cha robh e riamh air coinneachadh riutha. Cha robh fios aige an toireadh iad soilleireachadh sam bith dha air dad dhe na thachair. Ach bha e a’ faireachdainn gum bu chòir dha co-dhiù coinneachadh ri màthair Lili, ged nach biodh ann ach airson innse dhi dè gu dearbha a thachair an oidhche a lorg e an nighean aice marbh. Agus nam biodh fios aig duine sam bith carson a mharbh i i fhèin, mas e a marbhadh fhèin a rinn i, ’s ann aicese, a màthair, bu bhuailtiche fios a bhith.
| title | 7 |
| internal date | 2010.0 |
| display date | 2010 |
| publication date | 2010 |
| level | |
| reference template | Caimbeul Teas %p |
| parent text | Teas |