A’ Chaora Chonadail

’S an tàinig mise an seo dha mo shaor thoil fhéin? A dh’fhaicinn an t-evangelist a’ dol? A dh’éisdeachd? Trì uairean sa’ mhaduinn, taigh Mhòr Theàrlaich a’ taosgadh, an dùsgadh ’ga dhùsgadh. Dùsgadh ás an dorchadas, Gillanders an gleoc-alarm, seall, aig an teine a’ feitheamh ris an lìonadh, a’ chuthag a’ feitheamh ris an uair. Mise, gu-ta, a’ leagail mo shùil gu cruaidh air, carson?

Colas a’ bhùirn oirre a muigh a nochd as a’ bhaile, oir nach tubhairt Cailleach Mhurchaidh Oig gun robh a cruachainn stuff? Chan e sin dha h-inntinn e, air a sgùradh glan, aoigheachd do’n t-soisgeul a réir Ghillanndrais. Tha rùm ro bhlàth mar-thà, fàileadh nam mothballs, na tùise, bho na còtaichean. Colach gu bheil Gillanders cumhachdach, a’ cròdhadh chaorach ’nan ceudan sa’ cheàrnaidh seo, bith bheil ann an Glaschu. Bròinean, deirear, chan eil e ’ga chaomhnadh fhéin—coinneamhan gach oidhche—chaidh Calum Iain air adhart a raoir, chaidh ’s a’ Chuileag, ’s e leis an deoch oidhche H-aoine a chaidh ... ’S an tàna tus a seo a dheanamh adhradh, cuis-mhagaidh ... kami-kaze?

An t-seinn gu bhi seachad, stand by, stand easy, daoine a’ casadaich ’s a’ stothaigeadh peppermints ’nam beòil mar a bhios iad aig Tynecastle nuair a théid am bàla a-mach air na crìochan. Mo mhionach ri durrghail, cus smocaigeadh mas tàna mi steach, nuair a bu chòir dhomh bhi ’na mo leabaidh, m’fheòil ’na suain ... Tha esan air seasamh, put air an switch, leig leis an

inntinn ruith, éisd air farchluais, faic air leth-shuil, ainmich air farainm, seas air leth-chois ...

... ’na mo chadal ... air cladaichean an t-saoghail seo ... a’ ruith bho’n uamhas ’s e coiseachd nas luaithe na ruithinn ... O anam na dealbhan a dheanainns air seallaidhean a chunnaic mise ... a’ sgreuchail ’s mo chasan leibideach, casan macaroni ... aghaidh ri aghaidh ris a’ Bhàs ... ann an glaodh ... O Tìde gu Leòir, seadh, ’s Dorsan Dubh na Sìorruidheachd ri Fuasgladh Rompa ... agus dé bhiodh ann ach leóghann, duine, brògan, crògan air cùl m’amhaich ’s càch gun for ac orm ... a chàirdean beachdaichibh ... ’nam aodach-oidhche a’ ruith sìos bho Chaisteal Dhun-Eidinn gu Holyrood ... chan fhuiling Dia peacadh no faileas a’ pheacaidh ’na àros naomh ... Tha sin math, faileas a’ pheacaidh. Tha mise air mo chlaoidh le faileasan.

Film a chunnaic mi uaireigin, bha na h-eòin a’ piocadh na sùilean ás na daoine. Agus anns na twa corbies, an dà shreath mu dheireadh cho aognaidh ri briathran a chunnaic mi riamh. Cia mheud eun air an cuimhnich thu an dràsda, faoileag, guilbneach, naosg, feadag, trìleachan curracag traon cearc-gura calman Noah ... na fàg gus am màireach e oir-chan-eil-am-màireach-air a ghealltainn ... cha robh a réisd no a’ bhòindé, an e sin a dh’fhàg cho milis e?

Taobh eile. Cuimhn’ agad a’ fear a bha ’g radh nach robh dath air thalamh cho bòidheach ris an litir Y. Chan eil Y sa’ Ghaidhlig ann, cha do dheònaich an Cruthaidhear ach ochd litrichean deug dha na gloidhcean a thòisich a’ sgrìobhadh na Gaidhlig bho thùs agus có-dhà ’s dùraig Y a thoirt a-steach an

diugh a dh’aindeoin dath? Cha ghabhadh Gille-naomh-anndrais fhéin sin air, foghainteach is gu bheil e. A’ cur dheth gun abhsadh, chan eil e eu-coltach ri ministear ged nach e—tha ’m ministear còir ’na chadal ann am pyjamas dubh anns an taigh mhór. Saoil am bi na faileasan ’ga ruith? ... Ma chuireas am Bàs a làmh ort a nochd a charaid òg—ormsa gu sealladh orm—o cha leig thu leas a bhi sealltainn ri càch cha bhi càch maille riut ... ’s mi nochdaidh lom an latha ud ... tha e ri seinn ... à thruaghain bhochd dé nì thu an uairsin ... tha sinn ann an cùil aige, tàr ás ... teintean ’gad fheitheamh, ag imlich mu bhòrdaibh do leapa ... ma thig feagal air càch, thig ’s ormsa, tha e gabhaltach. Carson a sheall e riutsa? ’S tu gun fhreagairt neimheil dha?

Iongantach, a liuthad rud a thig a-steach ort an déidh làimhe ... tàthagan nuair a tha a’ mhionaid seachad. Can, ann an eaglais, can gun tachradh seo:

Ministear: ... far an tuit a’ chraobh gu h-ann a ——

Thusa: (a’ seasamh) Rubbish! Maidseachan! Plancaichean!

Ministear: Suidh, a thruaghain, eil fhios agad càit a bheil thu!

Thusa: Cha shuidh, a thruaghain, agus tha!

Ministear: Bheil thu ag radh anns an eaglais seo nach eil thu a’ creidsinn ann an Dia, a dhuine?

Thusa: Chan e sin a tha cunntadh, ach a bheil Dia a’ creidsinn annamsa?

Daoine ag osnaich, feadhainn a’ gàireachdainn. Ainmeil gu bràth tuilleadh—sin a’ fear a—seadh, anns an eaglais, o droch isean—air feadh an t-saoghail. ’Nam sheasamh,

dìreach, gath gréine ’gam òradh, An Duine A Chuir Aghaidh Air A’ Mhinistear. Laoch (a’ seacadh ’na sheacaid a’ feitheamh ris a’ bhreitheanas).

Ach cha thachair dad dha sheòrs riumsa, gu h-àraidh tuilleadh is mi gus mo chiall a chall a’ seo. Chan eil thu glic. Bheil esan glic is ise glic is esan glic? Bheil e six-foot-two? Glic-glic, ars an t-isean, ìg-ìg, igabù! Cluiche football uaireigin anns a’ chidsin le cnocan-snàth. Bha thu a’ deanamh a’ chùis air World Select, ’s chaidh an cnocan a-steach fo’n dreasair. Chuir thu do làmh bheag a-steach a’ sporghail ’s air a thug thu a-mach i ’se luchag a bha ’nad dhòrn, beò, sùilean gus leum ás a ceann agus ás do cheann-sa, le sgàig is eagal. O well well ...

’S an turas eile a bha luch aig dithis againn air sreing is cheangail sinn ceann eile na sreing ri tarraig cheithir-òirlich is dhìog sinn an tarrag dhan talamh. Dùil againn gun itheadh luch feur ’s gun déidheadh a h-atharrachadh mar bhó—o thì mhathasaich, cho neochiontach ... Ach o charaid ort, chan eil thu neochiontach an diugh fiù’s ’na do chadal a’ ruith a’ chlann-nighinn, ged nach eil a’ bheag a cholas cloinne air na gruagaich a bhios a’ snìomh ’na do bhruadairean ... Agus nuair a thill sinn, bha an luch air triall dhachaidh, cha robh air fhàgail ach pìos sreing agus tarrag cheithir-òirlich.

Tha e bruicheil a’ seo, amaideas a’ cur seachad oidhch’ mar seo ... Aon Cheum a nochd, chan eil ach sin agus O nach creid sibh a chlann gum bi sibh o seo a-mach ann an aoibhneas do-labhairt ... Aon cheum? aon searrag, cruinn-leum o’n lasair chun na lasrach (mar a thubhairt fear eile), bu tu mo cheum, is dé nan déidheadh mo chasan an luib a chéile mar

bu tric a chaidh air an t-slighe fharsaing—chan eil slighe air an t-saoghal a thig degree ri Princes Street, seall oirre shìos an sin, cuimhn’ agad nuair a theab thu leum, ceum a thoirt ... ? Amaideas O Amaideas cho dòigheil ri cuileig (Mo charaid nach maireann mar charaid a’ Chuileag!) aig mullach an Scott Monument a’ smaoineachadh air Scott ’na shuidhe le stùirc air shìos an sud. E faicinn fir agus caileagan anns na Gardens ’nan sìneadh, cuid an achlaisean a chéile, ud-ud, feur mi-nàdurrach uaine-gorm-turquoise-aquamarine, craobhan, Art Galleries le Cailleach Victoria ’s a bus gu math salach le fallout nan trèanachan. O Dhun-Eideann cho fionnar glan, bithidh pìos de nèamh colach riut, am pìos far am bi an fheadhainn a fhuair a-steach air éiginn, aig na h-iomallan a tuath a’ tàmh ’nan tàmh ann an aoibhneas do-labhairt. ’S bha thu dol a leum dà cheud troigh sìos. Gun fhios carson.

Dólas smaoinich air rudeigin eile—seall an aghaidh sin, an t-sròin, an duine sin. Chan eil e a’ creidsinn ann an càil ach Dia. Bithidh e ri faighneachd air son d’anam mar gum b’e lot air do chois a bhiodh ann ... latha math, bheil d’anam a’ deanamh dragh dhut? Chan eil e a’ creids’ ann an Stonehenge no anns na h-astronauts, air éiginn a chreideas e gu bheil Tursachan Chalanais ann. ’N dùil cia mheud duine a chaidh ìobradh aig Tursachan Chalanais? O anam o charaid a bheil thu air do chùmhnant a dheanamh ris an Tì uile-chumhachdach, uil-fhiosrachail, uil-fhuilteach? Nuairsin a’ sgian dearg sa’ ghréin, a’ ghrian dearg sa’ sgian ... Hard lines air daoine nach eil taghadh sam bith aca cuin a thig iad dhan t-saoghal. Nam biodh Mac an t-Sronaich beò an diugh, chuireadh Gillanders

an cùram air ’s bhiodh e a’ bùrail ’s ag ùrnuigh ’s a’ ruith nam peacach air a’ mhòintich ...

O magadh a’ magadh ach thig fealla-dhà gu fealla-fichead an Ifrinn. Chan urrainn dha duine a bheul fhosgladh gun a bhi a’ magadh, chan eil t-seans a dh’òrdaicheadh agad ...

Sin Holyrood—Holyrood Abbey. Camaras a’ magadh a’ snagadaich a’ toirt gàmagan ás air gach taobh, agus sasunnaich nan sgamhanan móra a’ gabhail dha le facail ... would you believe it? Brag, brag. Seall far na mharbh Darnley grànda an truaghan Rizzio a bha cumail Mairi Mhór cho riaraicht’ —leis na sginean—seall làraich na fala air an làr (crùn eile). Obh, obh ’s oich oich cho curs ’s a bha na daoine, ’s eucoltach iad ris a’ chàraid a th’againn an diugh, ged a bhios iad fhéin a’ cluiche football air an t-Sàboinn. Tha sia ceud rùm agus fichead bathroom aig Ealasaid ann a’ Holyrood—sin na perks ma tha thu ’na do bhanrigh an diugh.

Lithead eagalach a tha ’n Arthur’s Seat, ri sreap, och och mo chnàmhan, Hopeful an e? Faithful an e? am fear a bh’aig An-Buinean ... Lìte an Slough of Despond, tu ann an abhoinn ann am boglach lite ’s na h-ainglean ri lachanaich ’s a’ léig ri plubadaich ... caochladh an fhìor Ghaidheil, mo shlugan làn lit.

Cuimhn’ ’am a bhi a’ marbhadh seann chù le gunna is e ’ga mo choimhead is mise ’gam fhaicinn fhìn troimh na sùilean aige-san ’s ’gam fhaicinn fhìn agus e fhéin troimh mo shùilean fhìn, agus chuir mi seot ann, ’na chluais le high-velocity .22. Bha mi a’ gal ’s mi ’ga chur fo’n talamh. A’ gal be-dam, air son cù. B’fheàrr leam nach biodh cuimhne agam air càil ach

m’ainm agus mo speathar a dhùnadh. Cha dean Cruthaidhear no evangelist dad air cù. Tha a thoil fhéin aig cù, chan eil anam caillte ’na mheadhon ’s chan eil diù a’ choin aige.

Théid na beanntan ’nan luathaidh leis an teas agus goilidh na creagan, agus bithidh an iarmailt a’ sracadh dearg is purpaidh le sgreuchail Chàin is Dharwin. Darwin gu h-àraidh, théid esan ann an solitary confinement fad ceud million linn, is cuiridh sin na muncaidhean ás a cheann.

Dé nan stadadh an saoghal a nochd? an dràsda? Cia mheud duine anns an taigh-sa an dràsd a dhéidheadh suas còmhla ri Gillanders, aon nì fìor chan ann suas a dhéidheadh tusa a réir colais, ged nach e colas a chunntas ... ’S an gabh sibh ris an Fhìrinn no ’n fheàrr leibh saoghal nam Breug? ... ’S am faodainn leigeil le m’inntinn ruith nam bithinn air m’iompachadh, am feumadh censor a bhi ann?

Censor: carson a tha thu a’ smaoineachadh gu bheil thu an Dun-Eideann, a’ toirt a chreids’ ort fhéin?

Seall aodann Pheigi, an dà shùil, eagal an teine, teintean a’ danns ’na ceann, a ceann a’ gabhail teas ... Is Seumas ag osnaich, ai, ai—có chuir a làmh air mo ghualainn? Tha i a’ snòtaraich. Mìorbhaileach an rud a ni Dia, no co-dhiùbh an t-evangelist, cho math a ghràidh ri Billy Gréim oidhche sam bith, a’ deanamh dàin de na tha ’n dàn

Nuair a dh’fhosglas na sgàilean

O, o anam

an latha aoibhneach eagalach ud

’s a théid a’ chruthaidheachd

fa sgaoil

’s a sgapas na neòil

’s a bhios Rìgh nan Glòir

’na chathair òir anns na

speuran ...

O chàirdean

ochàirdean chì sinn

chì sinn an uairsin

an dealachadh mór an sgaradh

o an sgathadh

deireannach

is far an tuit a’ chraobh

gu bithbhuantachd nam bithbhuantachd

gur h-ann a laigheas i ...

Tha ’n tùchadh a’ tighinn air mu dheireadh, ’s math an airidh, a’ buiceil ’s ag éigheachd o chionn faisg air dà uair a thìde, làn thìde sgur. Dad ach Ifrinn Ifrinn teine teine—bithidh Ifrinn a’ cur thairis, feumaidh iad extension a chur ris. Carson a tha thu a’ bruidhinn mar sin, feuchainn dibhearsain a dheanamh dheth? Olcas. Thu cho geur is gu bheil thu a’ malcadh, gun téid thu aog. Carson a tha eagal ort ’s nach eil agad ach a thighinn gu Criosda, do chudthrom a leigeil air Criosda?

Fallus air a nis ’s e tighinn gu snag na cùise. Air an teine fhàgail agus a’ sreap gu Calbhari ... ’S O nach fhaic sibh nach eil agaibh ach Sleuchdadh ... Facal brèagha, sleuchd. Slé-uchd—

Thugad! Tha an rud air tòiseachadh, an spiorad a’ briseadh reachdan na feòla Belag Bheag a’ gal ’s a’ glaodhaich Obh-Obh-Obh a peacannan ’ga bruthadh sìos

dhan talamh ... sùil Ghillanders oirre ... daoine ag osnaich ... watchig thu fhéin a charaid, tha guth a’ bhàird aige, làn O agus A—sgreuch, Peigi a’ dol ann an laigs’ an aire ort fhéin tha seo gu bhi teth ... Uilleam Dhomhnaill ’ga togail a-mach, esan O.K. , eildear. Do chùlaibh a nis cliob-clab-clab có tha danns, cuideigin nighean Ailein an té bhrèagha, na sùilean a’ rolaigeadh ’s teanga a’ slaodadh a’ tighinn gu Criosda. Seall na Valkyries a’ sàs, Bean Dowlo agus Ciorstaidh Anna mas fhuaraich i, maoir Ghillanders. An cùram oirre a nise ge b’oil leatha mar chlò air a stampadh born reared dyed and saved in the Outer Hebrides.

Gu sealladh ort!

Clioraig bhuams, tog, am bioch. Aoi, take it easy. Seo a’ dol bhoidhe orm, tha ’n diabhal san tent. Có tha leum a’ sud?

Có leag mi? ’N àirde. Aghaidh Ghillanders, eil e fhathast O Seadh, Thusa—mise? —Thusa— ’s mi! —cho Cruaidh-chridheach cho chan eil mi dad dhan t-seòrsa—Faic ’Na Shlaod E, Air do Sgàth-sa ... O gràdh cràdh fear-saoraidh uan A’ Dòrtadh Fhuil dhut tèarainneach teàrnair Fuil a Nì cho Geal thu Ris an Uan—

Sguir a choimhead ris, ’se a shùilean a th’ann ’s an fhuil a’ sruthadh ’na ghuth—o taigh na—deòir, suath air falbh iad mas fhaic—à, ro fhada had-it, Bean Dowlo air stàrbord

Oghràidh beannaicht gurobh

gun-tug-thu ’n Ceum ’nad-òige

’s gum bi-thu ’nad Oglach

Aige Fhéin

Ciorstaidh Anna air mo ghualainn, a ghrà-idh, ’na Chomunn Ghlòrmhor ...

Guth ag ùrnuigh dha Peigi ’s nighean Ailein— ’s dhut-sa? a’ suailich o-ì- o-ha cliobadaich nan cas an àiteigin ... Amèn Amèn na caoraich a’ mèilich ri ’m Buachaille.

An tàinig o cha tàinig mi gu Criosda? Esan thugam? Neo a dh’aindeoin Bean Dowlo, rànail, piobrachadh, an ann a leum do shùilean. ’N e Satan a thubhairt sud? cho geur? Stereo ’na do cheann, an t-Abharsair air a’ chluais dheis, Gillanndrais air a’ chluais taisgeil, feagal anns gach cluais. Fàgaibh mise. Seas dìreach, suath do leth-cheann ... fliuch.

Am beannachadh. Tòir ás, casan macaroni, fàileadh adhaircean rùide ri dathadh. Hullo ris a’ Chuileag ... à, a Chuileig, ’se th’annams ach sèabhan, caora chonadail, coigreach san fhaing, teintean ag imlich, mo chlòimh cho mìn, m’inntinn cho claon, a’ teicheadh bho’n chomharra, a’ dol chun nan con ... chun an ath fhaing?