Bha duilleagan air chall

“ACH A Dhòmhnuill, a mhic,” arsa Mór, nuair a chunnaic i Dòmhnall air éiridh bho ’n bhòrd, “tha mi an dòchas nach eil thu am beachd a bhith ri siubhal nan cladach an diugh.”

Stadh Dòmhnaill e fhéin is chuir e a làmhan ri cùl a chinn is sheas e mionaid a’ coimhead a mach air an uinneig mun do thionndaidh e a choimhead air a mhàthair. “Cha deàn mi ach sgrìob a ghabhail chun a’ Gheodha Chleithte. Tha e cho uaigneach is gun saoil sibh gu bheil sibh air saoghal eile. Tha fèath nan eun ann an diugh; is toigh leum fhaicinn an dràsda.”

“Tha mi coma mas e sin a tha thu dol a bhith ris. Is ann a bha eagal orm gun robh thu a’ dol a bhith a’ rannsachadh an do thilg am muir-làn faodal air bith air a’ chladach an déidh an stoirm uamhasach ud.”

“Dé stoirm?” arsa Dòmhnall is a shùil a rithist air a’ chuan a bha a’ ruigheachd gun chrìoch, fad a fhradhairc, cho gorm ri bròg na cuthaig is cho ciùin ri linneig.

“Dé stoirm?” ars esan.

“Chan eil thu ag ràdh rium gun do chaidil thu troimh ’n fhuaim ud an raoir?” ars’ a mhàthair is a guth ag éiridh le fearg is le as-creideamh.

“Chaidil — mar an naoidhean fhéin. Chan ann ag aisling a bha sibh?” arsa Dòmhnall, ach nuair a mhothaich e gun robh i dol a thogail greann neo-àbhaisteach, thubhairt e mun d’ fhuair i cothrom freagairt: “Ach seadh, cuin a bha an stoirm seo ann?”

Bha e mar chleachdadh aig Dòmhnull a bhith a’ tarruing aisde chionns gum bu tric leath a bhith a’ toirt

géill do gheasa, is thubhairt i car tioram; “Cha b’ ann ag aisling a bha mi idir, oir mun tàinig cadal idir orm, shuidh mi aig an unneig fad ùine mhór ag amharc a-mach, is aig an ám sin fhéin bha na neàmhan beò le teine-adhair. ‘Fir chlis’, thubhairt mi rium fhéin gus an do chuimhnich mi nach b’ e seo an t-ám acasan. Nuair a choimhead mi bha an àird an ear gu léir a’ plapadaich is a’ plosgairtich, mar gum bitheadh fàmhair a’ séideadh fùrneis le anail theth, gus an robh i a’ tionndadh bho ’n dath bhuidhe-uaine — chì thu an dath a tha mi a’ ciallachadh anns an àird an iar le reodhadh geur air feasgar geamhraidh — uill, an dath sin, gus an robh an t-adhar dearg mar ròs an Og-mhìos. Bha e cho deàlrach, breàgha is gun tug e ’nam chuimhne mar a dhealbh mi dhomh fhéin am flaitheanas is mi ’nam phàisde beag.”

“Seadh?” arsa Dòmhnull do nach b’ aithne cabhag fiù ’s air an latha fhoghair ma bha a mhàthair a ’dol a bhith ri eachdraidheachd mu làithean a h-òige. Shuidh e sìos mu coinneamh a rithist.

“Uill. shuidh mi aig an uinneig a’ lìonadh mo shùilean leis an t-sealladh a bha cho deàlrach, flathail, gus an do chuimhnich mi gum bitheadh an t-Sàbaid ann a cheana mur faighinn a laighe, is chuir mi dhìom, is thuit mi ’nam chadal anns a’ mhionaid.”

“Seadh a nis?” arsa Dòmhnull is gné cabhaig air nuair a chunnaic e a réir a h-aodann gun robh a mhàthair ag ath-dhealbh an t-seallaidh a thug leithid a thlachd dhi. “Seadh, is cuin a dh’éirich an stoirm?”

Choimhead Mór air a mala airson tiotan, is an uair sin thubhairt i, “Sin far a bheil an gnothach. Cha b’ e stoirm chumanta a bh’ ann. Dhùisg mi ás mo chadal, is ar leam gun robh an rùm agam làn cagairsich na bu bhinne is bu shèimhe na lasair teine mònach air ùr-

dhùsgadh air oidhche is mi leam fhéin. Choimhead mi chun na h-uinneig a bha mar a dh’fhàg mi i — fosgailte, is gun sgàile — is bha an t-adhar beò, air chrith, ’na lasair lainnireach uaine. Ach thàinig oiteag le sian a dhùisgeadh na mairbh,”

“Oiteag sluaighe?” arsa Dòmhnall gun snodha air aodann.

“Chan eil ann sin ach feala-dhà,” arsa Mór gu tioram, “is na bi a’ cur casg air mo sgeul.”

“Mo leisgeul,” arsa Dòmhnall, is nuair a chunnaic Mór nach robh fiamh gàire air lean i oirre. “Mar a thubhairt mi, thainig oiteag is oiteag eile, is ’na seusar thàinig brag ro-chruaidh, goirid, geur. Chan eil fios agam ciamar nach do dhùisg e thu.”

“Cogais ghlan — gun smal,” arsa Dòmhnall, le snodha.

“An òige,” arsa Mòr, “Ach co dhiubh — chuir mi mo cheann fo ’n aodach oir bha mi an dùil gum bitheadh an taigh air a sgoltadh. Ach nuair nach tàinig crith na creathnachadh ann, choimhead mi a rithist is fad ’s a bha mi a’ blaomaireachd chunnaic mi mar gum bitheadh sgaoth sheilleanan, òr-dhearg, air an dùsgadh ag itealaich le gaoir chrosda, no mar sradagan bho ath-theine a bhitheadh aig fàmhair. — O tha thusa a’ gàireachdaich, ach chan urrainn dhòmsa an sealladh seo a dhealbh dhut ann an briathran cumanta — oir cha b’ e sealladh cumanta, riaghailteach, a bha seo. Is e bh’ ann ach ni cho annasach is gun iarr e samhlachaidhean ùra.”

“Chan eil mise ag gàireachdaich idir. Is e a th’ ann gu bheil fios agam a nis có bhuaithe a thug mi bhith ri bàrdachd. Leanaibh oirbh. An robh uisge ann?”

“Cha robh boinne,” ars ise.

“Boinne uisge. Tha sin neo-ghnàthaichte,” ars esan. Ach dòcha gun robh stoirm anns a’ Chuan Mhór.”

“Anns an àird an ear, nach tubhairt mi?” ars ise is i a’ pasgadh a gàirdeanan mar neach a chuir a’ chlach-ghlasaidh air an argamaid.

“Uill,” arsa Dòmhnall is e ag eirigh an dara turus. “gabhaidh mi ceum sìos chun a’ Gheodha. Tha ’n cuan cho balbh foiseil an diugh is gur gann a thulgadh e tunnag. Cha bhi mi fada.”

“Feuch nach bi,” arsa Mór is i fhéin ag éirigh, “oir mur bi sinn anns an eaglais, bi Peigi a nuas a’ faighneachd dé a tha ceàrr. Is a chionns nach tig i am frith-rathad thairis air a’ mhonadh, is e sàrachadh a th’ ann dhi tighinn dha cois. Gu dearbh bithidh mi glé thoilichte nuair a phòsas sibh. Ged a bha mi uair nach fairichinn mo shaoghal a’ dol seachad, saoilidh mi an ceart uair gum bu mhath leum d’ fhaicinn pòsda is Peigi ann an seo.”

“Tha Peigi air an aon ràmh ruibh,” ars esan is e a-mach an dorus, ach is e a’ tilleadh ceum. “Tha mi fhéin sin cuideachd. Ach tha mi falbh an dràsda. Cha bhi mi fada. Na bitheadh iomagain oirbh.”

Sheas Mór mionaid a’ sìor amharc air a’ bhòrd, ged nach robh i ’ga fhaicinn, is a smuaintean air Peigi is air Dòmhnall. Bha i glé thoilichte gum bitheadh iad a’ pòsadh a dh’aithghearr. Ged a bha Peigi bliadhna no dha na bu shine na Domhnall cha bu mhisde iad sin. Bha Peigi na bu toinnte saoghalta na bha esan, is cha bu mhisde iad sin na bu mhotha. Cha b’ e a’ cheud turus a thàinig an smuain ann an inntinn Mhóir nach b’ e bean a bha da-rìreamh a dhìth air Dòmhnall ach neach-eiginn a ghabhadh a h-àite fhéin. Ged a bha Dòmhnall, ar leath, gun ghò gun lochd no neach, cha b’ e idir a b’ fhusa a leughadh de ’n teaghlach, ach an fheadhainn a bu shine, a rinn an rathad gu ceithir cheàrnan an t-saoghail, is a shoirbhich ge b’ e àite anns an robh iad. Thigeadh, is

dh’fhuiricheadh, is dh’fhalbhadh iadsan, làn bruidhinn is làn diubh fhéin. Ach dé a lìon inntinn Dhòmhnuill? Có leughadh inntinn an fhir aig nach robh iarraidh air falbh, aig an robh geur bheachd air nithean Nàdurra, is aig an robh mór thlachd anns gach iongantas a bha ’ga chuairteachadh gach latha bho mhoch gu anmoch; leis am bu mhath a bhith ’na bhàrd? Is e an Sealbh a chuir gun robh i fhéin is Peigi a’ tighinn a réir a chéile. Cha robh Mòr riamh cho toilichte is a bha i an ceart uair le a saoghal beag fhéin is cha robh cuimhne aice air breisleach na h-oidhche raoir nuair a thog i leatha an tubhailt gu sunndach is a chaidh i chun an doruis gus an crathadh i na crimeagan gu eòin an adhair.

Sheas i air leac an doruis is tharraing i thuice an tubhailt is choimhead i sìos far an robh Dòmhnall a’ coiseachd chun na mara, is ghlac eagal ro-gheur, fuar mu ’n chridhe i, is gun do theab i éibheach ris tilleadh, gun a dhol na b’ fhaide; ar leatha gun robh an dubh-airgeann a’ feitheamh air. Ach an sin chuala i uiseag ann an aird an adhair a’dòrtadh a leithid de cheòl oirre is gun do thionndaidh i a stigh mar gun robh beannachd àraidh air a bhuileachadh oirre.

Chuala Dòmhnall e fhéin an uiseag is sheas e is thog e aodann ri blàths na gréine, is dhùin e a shùilean, is ar leis — mar a thubhairt e a rithist — gun do thionndaidh gach mìon-cheòl ’na àilleagan dealrach da iomadh dath, a dhòirt a nuas air is a lìon inntinn le aitean do-labhairt. Stad an ceòl ach mhair an t-subhachas. Sheas e a’ coimhead air preas de’ n dris chùbhraidh air an robh na flùran òg ag gucagadh ’nan àireamh mhór.

Ach cha b’ e seo cùbhraidheachd an ròis a b’ aithne dha. Nach robh boltrach bho mhionnd is bho ’n spìosraidh an seo? Shin e làmh gu flùr a bha na b’ fhosgailte

na càch, ged nach robh goir aig air, oir bha e ìosal, na fasgadh chàich; chrom e, is an uair sin chaidh e air a dhà ghlùin. Ach ged a bha a mheur is òrdag sgaipte mu bhun an fhlùir cha do bhuain e riamh e. Choimhead e sìos gu glumag bheag a bha aig bonn easan air a t-srulaig a bha a’ ruith chun na mara.

Bha ise ’na suidhe air a’ bhruaich is a cùl ris, is a casan rùisgte anns a’ bhùrn fhuar, is i a’ plubadaich leotha air a socair.

’Na chridhe dh’aithnich Dòmhnall as ur an toileachas a dh’fhairich e nuair a chunnaic e a’ cheud dealan-dé de ’n bhliadhna, no a’ cheud shòbhrag, no nuair a chuala e éibh na cuthaig as ùr, no an smeòrach, a rithist is a rithist, ag aithris a h-éibhneas.

Choisich e sìos gun chabhaig chun na srulaig, teas na gréine a’ neartachadh boladh grinn gach lus a bha anns an fheur ghoirid, bheòthail, air an robh e a’ coiseachd.

Ghabh e ceum fada thairis air an t-srulaig is, nuair nach d’ rinn i ach stad a plubadaich le casan, rinn e gurradan mu coinneamh gus an robh aodann co-ìosal ri h-aodann-se. Choimhead iad air a chéile, ise le cho beag ìongnadh is ged a b’ e a brathair a bh’ ann ris nach d’ rinn i ach dealachadh an ceart uair. Ged a dh’ amharc Dòmhnall gu fada is gu tric oirre déidh seo, cha b’ e an t-aon tuairisgeul a bha aige riamh. Ach bha e riamh de ’n bheachd gun robh i siadeug no seachd deug a dh’aois, gun robh falt buidhe-bhàn oirre gu a guaillean, is gun robh a h-aodach uaine ’ga còmhdach gu meadhon a calpa. Is bha e dearbh chinnteach — ged nach robh ùghdarras aige air a shon — nach buinneadh i do ’n dùthaich acasan, is nach bruidhneadh i Gàidhlig. Cha do nochd a h-aodann gun robh ìongnadh no uamhas oirre,

ach bu mhath leis creidsinn gun robh toileacheas is coibhneas nochte ’na gnùis nuair a thuit a sùil air.

Nuair nach tubhairt i guth dh’fhaighnich e ann am Beurla có b’ i. Cha do fhreagair i ged a bha e de ’n bheachd gun do thuig i e. Airson a’ cheud turus, is dòcha airson an turus mu dheireadh, bha e a’ caoidh nach do ghabh e am barrachd suim de ’n ionnsachadh fad’s a bha an cothrom aige anns an sgoil, is nach robh e mar a’ chuid eile de ’n teaghlach, aig an robh iomadh cànan air an teanga. Mu dheireadh, nuair nach robh guth eadorra, shìn e mach a làmh rithe is, gun dàil, gun amharus, sheas i air a’ bhruaich ri thaobh. Choisich iad air falbh, is greim aca air làmhan a chéile, suas chun an taighe.

Thug Mór sùil air an uair is ghabh i ceum chun na h-uinneig, is ged a b’ e an t-Sàbaid a bh’ ann, thug i suadhadh ealamh air a’ ghlainne. B’ fheudar gun robh a sùilean ’ga mealladh.

Chaidh i chun an doruis is sheas i air an leac, is sheas an dithis eile iad fhéin ged nach tug iad sùil oirrese. An uair sin thog Dòmhnull ’na uchd, ri chridhe, i, is ghabh e a stigh leatha. Sheas Mór a thaobh, is gun ghuth rithe is gun sùil an rathad a bha i, ghabh iad seachad oirre. Mun do lean Mór iad sheas i tiotan, cinnteach gun do ruith na bliadhnaichean air ais is gun cluinneadh i a’ chlann ag ràdh mar bu tric a thubhairt; “Tilg air falbh iad: tha iad cho cumanta is a ghabhas iad,” is gum faiceadh i Dòmhnall is aodann a’ boillsgeadh le toileachas a’ sìneadh dhi dòrlach de ’n chearban bhuidhe, no de dhìthean an arbhair. Bhitheadh an làmh bheag reamhar dubh le a bhith a’ làimhseachadh nan iomadh iongantas a thachair ris, a’ teann ghlacadh na cuiseagan anns nach robh òirleach de fhaid. Sheasadh e ann an siud gus an

cuireadh i gach aon dhiubh ann an glainne-uighe, prann no preasgte is gum bitheadh iad. Is e an dearbh shnuadh a bha air aodann an diugh, ach cha robh neach ann a dh’éigheadh, “Tilg air falbh iad.”

Sheas an triùir aca ann siud fad ’s a bha e ag aithris a sgeòil; choimheadadh Mòr bho neach gu neach, ach cha robh sùil acasan ach air a chéile.

Ged nach do bhruidhinn i bha iad de ’n bheachd gun robh i ’gan tuigsinn, is nuair a rug Dòmhnull air làimh oirre, is a shuidh e, shuidh i ri thaobh. Nuair a dh’òl i deoch bhainne bha Mór agus Dòmhnall air an lìonadh le gàirdeachas — mór seach mar a thoilleadh gnìomh cho nàdurra seo.

Bha uair eaglais fada air dhol seachad mun do choimhead iad air uair is thàinig Peigi mar a thubhairt Mór a thigeadh i.

Thàinig i, is chunnaic, is dh’éisd, is cheasnaich i, ach cha b’ urrainn dhi soilleireachd a chuir air có ás a bha an creutair seo a bha cho umhail, sàmhach, ach a bha uile-iarradach air aire Dhòmhnuill — is a fhuair an aire sin cuideachd.

Nuair a dh’fhalbh Peigi dhachaidh dh’fhalbh Dòmhnull còmhla rithe, ach mun do dh’fhalbh iad dh’innis e an suidheachadh anns an robh iad do ’n fhaodalaich is dh’fhuirich i gu h-umhail far an do dh’fhàg e i.

A’ cheud fàth a fhuair Dòmhnull rinn e oidhirp air còmhradh ris a chaileig. Thionndaidh e a mheur ris fhéin is thubhairt e gu socair: “Dòmhnall, Dòmhnall.” agus ’na dhéidh, ann an guth ro-bhinn, mar fhiodhall a chluinnte fad air astar, ann an ioma dòigh àrd is ìosal thubhairt i; “Dòmhnall, Dòmhnall.” Thubhairt i “Dòmhnall” iomadach uair mar sheirm ceòlmhor bho eun annasach. Is an uair sin bha i ’na tosd.

Nuair a bha coltas air nach canadh i ainm air dhòigh eile, shìn Dòmhnall a mach a mheur thuicese is thubhairt e: “Thusa?” Is mar a thubhairt i “Dòmhnall” roimhe, air a cheart mhodh, thubhairt i “Thusa, Thusa.” Cha tubhairt i riamh ach an dà fhacal sin, is cha robh rathad aca air faotainn a mach am b’ e cion toil a bha oirre. Is ged bu neònach an t-ainm e, “Thusa” a bha aca oirre. Ach ghàireadh i — uairean nuair a bha i leatha fhéin — is a chionns nach robh Mór eòlach air fuaim an uisge a plubadaich ann an cùirtean cùbhraidh rìghrean céin, shamhlaich i e ri fuaim uisge a’ ruith ann an rasan a bha air a leth-reodhadh. Ach bha Dòmhnall de ’n bheachd nach robh nì air an t-saoghal coltach ris.

Chuir iad fios chun a’ mhaoir-shìthe a thàinig is a cheasnaich, is a thàinig a rithist is a rithist mar a chuimhnicheadh e air an tuilleadh cheistean. Ach cha d’ fhuair e soilleireachd a chuir air nì. Cha chuala iad gun deach neach a chall ás bàta no ás eithear-adhair, no gun robh stoirm mhillidh anns a’ Chuan Mhór.

An toiseach thàinig iomadh neach air son an cuideachadh, no air son neònachas fhaicinn. Thàinig am maighstir-sgoile, is labhair e na faclan air an robh cuimhne aige de na cànain anns an robh e fileanta aig ám a chaidh seachad. Nuair a bha e fada ’na thosd thubhairt Mòr: “Seadh a nis, dé bhur beachd?”

Cha do fhreagair e air son tiotan is an uair sin thubhairt e: “Nuair a bha mi ris an t-saighdearchd, bha mi anns a’ Ghreig - - - ”, ach an corr cha tubhairt e is dh’fhalbh e air a shocair, a làmhan an glaicean a chéile air a chùl, is a cheann crom.

Thàinig am ministear is shuidh e is bheachdaich e, is an ceann ùine thubhairt e mar bu tric a thubhairt e: “Deànamaid ùrnaigh.” Is an uair a dh’fhaighnich Mòr ciod e bu bheachd dha a nis, thubhairt e. “Chan fhaod

e bhith gu bheil olc sam bith innte.” Is dha toil fhéin thubhairt am faodalach, “Thusa, Thusa,” is ghàir i. Is dh’fhalbh am ministeir air rathad na mòna a’ cur laoidh ri chéile. Ach cha robh éifeachd ann am foghlum, ni motha a bha buaidh aig ùrnaigh.

Ach de na thàinig a thadhal orra. ged nach robh fuasgladh aca air a’ cheist, cha do dh’fhalbh ach aon neach ’na fhallus fuar. B’ e sin Griogar, an doctair òg a thogadh anns an dùthaich, is a bha a nis a’ co-roinn na h-oibre ri athair. Cha robh Griogar ach bliadhnà no dha nà bu shine na Dòmhnall is b’ aithne dhaibh a chéile. Thàinig esan is shuidh e is bheachdaich e air Thusa, is chuir e iomadh ceist oirre — ceistean, mar a thubhairt Mòr, nach bitheadh de bhathais ach aige fhéin am faighneachd — is fhreagair iad no leig iad a cheistean mu ’n cluasan, a réir an toil. Is nuair nach do fhreagair iad cha di dh’ éignich e iad.

Ach bha caran aca ri dhèanamh is b’ fheudar dhaibh Thusa is Griogar fhàgail leotha fhéin car tacan. Bhuail e air inntinn Ghriogair gum bu mhath an t-ám dha faotainn a mach an robh an cridhe aice a’ bualadh gu nàdurra. Gu teòma chuir e òrdag ri cùl a dùirn is a mheur gu h-aotrom air a’ chuisle mhór a tha a’ ruith troimh ’n ghàirdean chun a’ chridhe. Bha an làmh is an gàirdean blàth is air dheagh shumadh is bha Griogar ag amharc le mór thlachd orra mun tug e sùil air uaireadair. Ach bha e duilich dha a’ bhuille a lorg, is ged a bha e a’ coimhead air uaireadair chan amaiseadh e air cunntas oir bha inntinn falamh, fàs. Thog e a shùil bho ’n uaireadar is bha a làmh a’ laighe gu h-aotrom air an t-suidheachan far am mionnaicheadh e am bu chòir Thusa a bhith ’na suidhe. Cha robh i idir anns an rùm. Chan fhaca is cha chuala e i a’ falbh. Am b’e gun do chaill e fhaireachadh air son mionaid? No an do bhuail meur de

’n tinneas-tuiteamach e? Bhrist fallus fuar air a mhala is bha e ’ga shuadhadh le neapaigin-pòca nuair a dh’ fhosgail an dorus, is thàinig an triùir aca air ais. Ma mhothaich iad gun robh e car troimh-a- chéile cha tug neach iomradh air, is an uair a bha e a’ leigeil beannachd leotha, thubhairt an dithis aca, Mór is Dòmhnall, gun robh e làn dibeathte tadhal nuair a b’ àill leis.

Ged nach tug Mòr iomradh air, mhothaich i gum bu tric a dh’fhalbhaidh Thusa bhuaipe ged nach fhaca ise riamh i a’ falbh. Aon mhionaid bhitheadh i ri taobh, is an ath mhionaid cha bhitheadh ròinnean ann dhith. Thigeadh i gu sàmhach, gun fhios dhi, ach ann an seadh cha do chuir seo ìongnadh no eagal oirre.

Bu mhotha gu mór leatha an coltas a bhitheadh air Thusa mas e is gun robh Mòr mì thoilichte le nì a rinn no nach d’ rinn Thusa. Ar le Mòr gum pluisgeadh is gun seargadh Thusa mar ròs a bha ’na bhlàth an aon mhionaid is air an do shéid anail reòidhte a’ Gheamhraidh an dara mionaid. Nuair a chitheadh Mór an t-atharrachadh snuaidh bhitheadh i air a leòn chun a’ chridhe, is ghabhadh i leithid de aithreachas is nach bitheadh fois aice gus am faiceadh i ath-bheothachadh ann an aodann Thusa. Cha b’ aithne dhi gun do chuir guth no gearan bho Dhòmhnull searg air a blàth riamh. Shuidheadh e ag amharc oirre gu tosdach, aoibhneach, mar bu tric a shuidh Mòr fhéin ag amharc air naoidhean anns a’ chreathall.

Bha Dòmhnull toilichte nuair a thadhladh Peigi. Air son Mòr, bha i pailt cho aoidheil is a bha i riamh. Bhitheadh i fhéin is Peigi a’ bruidhinn air naidheachdan a’ bhaile, air prìs uighean no air fasanan ùra, ach dòcha ann an teis-meadhon a’ chomhraidh dh’éireadh Mòr is chuieadh i a gàirdean mu ghuaillean Pheigi is theireadh i, “Bitheadh foighidinn agad, a ghràidh,” is choimhead-

adh iad thar an guaillean air Thusa. Theannadh Mòr an uairsin air ìnnse mu dhèanadasan Dhòmhnaill; mar a sheasadh e fad leth-uair a thìde air latha samhraidh, ag amharc air an dealan-dé ’ga shlaodadh fhéin ás a chochull; no air loinnearachd an tairbh-nathrach; is air a sgil is air eòlas air obair talaimh; is mar a bheireadh e dà dhias ás talamh nach robh roimhe seo ach ag giùlan a h-aon.

Ach bhitheadh eagal air Peigi an uair sin, oir bhruidhneadh Mór mar gun robh i a’ dèanamh aithris air neach a bha a cheana air siubhal.

Is cha robh guth air pòsadh. Air an latha seo nuair a bha Dòmhnull is Peigi leotha fhéin ’s ann a thubhairt Peigi: “Feumaidh thu faotainn cuidhte dhith nuair a phòsas sinn. Cha bhi i anns an aon taigh rium.”

Thionndaidh Dòmhnall is thog e — — —

... Cha robh an corr anns an eachdraidh, is mun do dhùin an doctair an leabhar ruith e a mheur sìos far an deach duilleagan a shracadh ás. Cha b’ e seo a’ cheud turus a leugh an doctair an eachdraidh bho thàinig e a dh’amharc thairis air an taigh-chuthaich far an robh Dòmhnall a nis air a chùbadh.

Bha Dòmhnall iomadh bliadhna nis anns an taigh-chuthaich — deich mun tàinig an doctair, is cóig bho thàinig — ach an diugh anns a’ chamhanaich fhuair an doctair marbh e. Dh’éirich an doctair aig breacadh an latha oir bha e car an-fhoiseil. Dòcha gun do mhothaich e air an fheasgar an dé gun robh an t-adhar ro-uaine, deàlrach; dh’fhaodadh gun robh cùram air mun tigeadh reodhadh a mhilleadh na fluraichean air an robh e fhéin is Dòmhnall cho measail.

Ann an glasadh an latha fhuair e Dòmhnall ’na shuidhe faisg air preas de ròs is bha an àile cho cùbhraidh, geur ann an sàmhchar na maidne, is gun robh e an dùil gun

robh mionnd no spìosraidh aig Dòmhnull ’na laimh còmhla ris am fhlùr eile. Bha aodann gu sèimh, ciùin, mar neach a bha a’ feitheamh gu dòchasach aig beul cuain, no mar neach a bha ag éisdeachd ri ceòl nach cluinneadh ach a chluas fhéin.

Thubhairt an doctair ris fhéin, mar a thubhairt e iomadach turus, “Tha fios nach d’ rinn an duine màlda seo murt. - - - Ach có leughadh ann an aodann neach sam bith a bha fo ’n tughadh ud dé a rinn no a smuaintich e?”

Choisich an doctair air ais is thug e òrdugh do dhithis fhear, a bha ag obair mu ’n àite, iad Dòmhnall a ghiùlan chun an àite far am bitheadh an t-ùr-mharbh air a shìneadh, “ ... gus am faigheadh e fhéin fàth air fhaicinn, chum ’s gun sgrìobhadhe chun a-luchd ... ” luchd-ùghdarrais dé bu mheadhonbàis dha.

Thug e mach an leabhar is leugh e a rithist an eachdraidh a bha a’ cur dragh-air. Cha robh an còrr ri fhoghlum. Chaidh e sìos far an robh Dòmhnall fhéin is choimhead e air an aodann nach robh a nis cho doilgheasach ri aodann leanaibh a bha air chall. Is ann a bha e mar naoidhean ann an cadal suaimhneach. Dh’ fhaighnich e de ’n dithis fhear dé a rinn iad leis na flùraichean a bha aige ’na làimh. Sheall iad air a chéile mar gun robh gné de dh’eagal orra.

“De na flùraichean?” ars an dara fear, ach anns an aon anail thubhairt am fear eile: “Thilg sinn air falbh iad.”

Thionndaidh an doctair air falbh gun ghuth riutha. Có ach e fhéin aig an robh cùram de b’ aobhar bàis do Dhòmhnall, chionns nach robh bean no bràthair, no neach eile a bha a’ dol a bhith a’ faighneachd mu dhéidhinn.

Air feadh a’ ghàraidh bha àile nan ròs is a’ mhionnd, is an spìosraidh ’na laighe trom ann an teas na maidne.