Latha Nan Seachd Sian

Le CALUM MACIOMHAIR

’S ANN sa’ gheamhradh a bh’ ann, a’ feasgar a’ tarruing anmoch agus farum an uisge air sgliat is uinneig a’ còmhstri ri dùrdan nan teangannan gormgheal a bha streap bho’n an teine, suas beul an t-simileir. Bha fuaim an dìle bha muigh a’ muthadh gach fuaim eile ’s ’gan toirt iomlan dha’n aon choisir aon-ghuthach, dripeil bith-bhuan. Chaidh carbaid no dhà seachad le srann ìosal, tùchanach, mar gum biodh iad a’ siubhal troimh rathad chlòimhe.

Shaoil leam ’s mi fiachainn ri truimead an fheasgair a chrathadh dhiom, fhad ’s a ghleidheadh naMonsoonsan cùrsa as na h-Innseachan fada siar, nach robh an so ach fras. Gu ta ’s e fras fhada bh’ann a’ dòirteadh fad a’ latha, ’s a’ là roimhe. Ma bha gin ann bho chionn ghoirid dha nafair periodsa bhios a’ cur a leithid de mhoit air na fàidhean-aimsir cha mhath a bha cuimhne agam a faicinn. Chan eil teagamh an deidh sin nach robh iad ri tighinn ris, far nach buaileadh sùil orra, ach sùil na gréine, no sùil jet gu h-àird as an iarmailt os cionn sgàilean dubharach na dìle. Nuair a thuit a’ chiad boinneag no dhà de shileadh bho mhullach an tighe thug iad brag air linoleum an làir a ghluais mi le cabhaig as mo chathair. Ruith na boinneagan an ceann a chéile ’nan sruthan, mar gum biodh cuideigin ’ga dhòrtadh a strùp coire san t-seòmar gu h-àrd.

Shuidhich mi peile-zinc air an làr fo’n dòrtadh, ach rinn e leithid de ghleadhraich ’s gu robh mi an dà bharail am fàgainn am peile no an leiginn cothrom siubhail leis an t-sruth air feadh an tighe.

Rinn mi mo chùrsa troimh an imcheist a bha ’gam tharruing a thaobh le bhith stiùreadh, mar a bhaCaptain Neillyuair-eigin “dlùth ris a liathaig,” air a mhodh so: Mur a cuir Bòrd na Sgoile mullach dìonach air an tigh aca, chan eil mi fo ìmpidh sam bith fuireach ann ag éisdeachd ri torman tacaideach an t-silidh ri bragadaich air peile-zinc, na eadhon gu’n teid mo bhàthadh. Tha sgiobairean ann gun teagamh a tha fuireach sa’ bhàta gu’n téid i fodha ’s an sgiobadh air an casan a thoirt leotha. Ri aghaidh cunnairt tha barrachd cuartachaidh aig sgiobadh na th’aig an sgiobair. Oir

tha esan ceangailte ri bhàta an dà chuid le bannan-ceangail dleasdanais is le riaghailtean-còrdaidh, noship ’s articleseadar e fhéin ’s an sgiobadh.

Ach ’s ann tha sin a’ tachairt aig muir, is iomadh rud neònach ’ga thuilleadh. Cha b’ aithne dhomh bann-còrdaidh noarticlesam bith a bh’ eadar Bòrd Na Sgoile ’s mi fhéin, mar a robh an tuil is am peile-zinc. Agus ge b’ oil le Bòrd Na Sgoile sin an dà rud, nan gabhadh e dèanamh, bha mi dol a sheachnadh.

Dh’fhuirich mi san tigh mar thà fad oidhche an stoirm mhóir sa’ gheamhradh so chaidh. Ach ’s e b’aobhar dha sin nach fhaighinn mo shròin amach air dorus le neart agus farum na gaoithe. Nuair a thainig fèath sa’ mhadainn—agus cothrom meatraigeadh amach air dorus, bha ceathramh earrainn na sgoile ’s na casan-ceangail ris, ’s a mullachcorrugated ’na laighe shìos am pàirc Iain Ruaraidh.

Ged a chaidh a’ sgoil a sgailceadh ’s a rusgadh bha Tigh a’ Gheamair ’na sheasamh fhathast os a chionn air mullach a’ chnuic cho daingeann seasmhach ri Caisteal Mór Steòrnabhaigh.

Chan eil seòladair sa’ bhaile cho tapaidh ris a’ Gheamair, no clachair, no breabadair. Agus chan eil eadar crìochan a’ bhaile tigh céilidh cho fialaidh, fosgailte ris an tigh aige. Rachainn gu tigh a’ Gheamair, agus nan gleidheadh am peile-zinc an tuil, ro-mhath! Mur a gleidheadh ’s gu ruigeadh e ìreMonsoonleagadh e grunn pheil-

[Dealbh]
Dòmhnall Iain Chaimbeil agus Calum MacIomhair aig ceann an tigh-sgoile.

eachan mus ruigeadh e làrach tigh a’ Gheamair. Thug mi mo chasan leam.

Bha grunnan de fhir a’ Chinn-o- Thuath air gach being ri seanachas mu choinneamh an teine. Sheas an Geamair ’s e cur fàilt orm. Ged tha an slighe goirid eadar an dà thigh bha e air drùidheadh orm uiread ’s nach b’ann gun spàirn a fhuair mi mach a greim mo bhonaid ’s mo chòta. Shuidh mi a measg an luchd céilidh.

Lean Alasdair Fìdhleir air a sheanchas mun an tuil mhór a bh’ann a’ bhliadhna a leum an gleann thairis air na seann bhruthaichean ’gan tilgeil a thaobh ’s ’gan sracadh as am bonn ’s ’gan toirt leatha le neart an t-srutha sìos gu bun na h-aibhne, ’s amach seachad air Eilean Mara Arnoil. Bho bhris an abhainn a bruaichean tha bun na h-aibhne a’ ruith air chùrs eile, is thràigheadh Loch Arnoil cha mhór gu meud lòin. A’ dearbhadh nach eil càil nach caochail an Leódhus ach cumhachd nan Siantan.

Sud a’ bhliadhna, arsa Uisdean Beag, a dh’ éirich an Stang ’s mur a bitheadh gu robh tigh Dhòmhnaill ’ain Chaimbeil air liathad, ’s a’ sruth a’ ruith seachad cho dian, is Dòmhnall ag éigheach, “Fan a mach, a mhate, seachainn an tulach so,” bha ’n tuil air éirigh os cionn an tighe. Co-dhiùbh, ars Uisdean, cho robh iomagain sam bith air Dòmhnall oir chan eil snàmhaiche dha leithid sa’ bhaile.

Chaidh a’ seanchas air adhart a stigh, ged a bha ’n dìle muigh a dol an truimead, is aire na cuideachd an dràsd ’s a rithist ’ga leantainn gu fuirealach air sgliat is uinneig.

Bha Nap a’ bruidhinn air a liuthad rubha ris na shuath Dòmhnall ’ain Chaimbeil fhéin ’s a liuthad bàthadh as na thog e ceann air Cuantan an t-Saoghail Mhóir, bho sheòl e an toiseach amach a beul Abhainn Ghrìoda. Cha robh duine ’m Bradhgair cho eirmiseach ri Dòmhnall . . . . Dh’fhosgail an dorus. Dh’èalaidh cuid-eigin a steach. Stad an còmhradh. Sud Dòmhnall e fhéin ’na sheasamh mu ar coinneamh!

Sheas e measg na cuideachd, ìochdar a chòta a’ drùidheadh ’s a’ sileadh gu lòn am meadhon an làir.

Mus canadh tu “treabhad so” bhris grad shoillearachd air gach fear a bha làthair. Dheàlraich e mar éirigh na gréine a’ sgapadh neòil an dorchadais, ’s a’ toirt fiamh gàire air gach aghaidh san tigh-céilidh.

Dh’fhaodadh an dìle bhith dòrtadh amuigh, ach le aon cheist faoin bho Nap, bhafair periodair briseadh—cha robh ceist mu dheighinn—air a’ chuideachd a bha stigh. “A Dhòmhnaill,” ars esan. “Eil turadh ann?”