“Gnothaich Bhoireannach”

Le MURDAG NICCOINNICH

FAODAIDH na fasanan as ùra bhith an cuibhrionn gach tè san latha ’n diugh. Tha na boireannaich air fàs gu math nas tuigsinnich agus nas seòlta mu bhathar fasanta agus nas ealanta mu chaitheamh an cuid airgid. Cha e idir an tè as daoire còmhdach as nòsail, snasail. Saoileam gu bheil sinn gu mór ann an comain luchd deilbh, dèanamh agus reic nam fasan airson cho reusanta ’s a tha am prìsean.

Aig stairsneach a’ gheamhraidh ’s e cota-mór ar prìomh chùram. Ged is furasda bhith sgeadaichte gu rìomhach san t-samhradh, tha bhith seasgair, blàth agus taitneach air an t-sùil nas fhasa ràdh na dhèanamh an dòmhlachd a’ gheamhraidh. Tha taghadh a’ chota-mhóir geamhraidh, ma tà, car coltach ri bhith an tòir air ionad còmhnaidh. ’S ann ’na bhroinn a gheibhear muinghin car móran de’ n aimsir a tha romhainn. Feumaidh e bhith comhfhurtail agus snasail, oir is tric a chì an saoghal mór e. Is math as fhiach e saothair anns a’ cheannachd. Feuch mas bi cabhag oirbh! ’S e cheist am bheil e freagarrach ris a’ chor beatha, no ris a’ ghnè oibreach is teachd an tìr, a cheart cho math ris an sporan agus a’ chruth.

Tha gach seòrsa bian gu ro fhasanta am bliadhna. Gheibhear e air pòcaidean, bun-dùirn agus coileirean. ’Se craiceann an dobhar-choin as buileach cleachdail.

[Dealbh]

Chunnaic mi coilear dheth air a’ chòta fharsuing shnasmhor so. Seallaibh mar tha na putanan an cruth ∧ le aon shuas faisg air an amhaich agus a’ dol nas fhaide bho chéile mar tha iad a’ teàrnadh. Abair gu fuirich am fear-sa dùinte teann am fiacail na gaoithe. Còta bean an tighe tha so, agus i steach ’s amach gu daonnan. ’S e phrìs ochd ginidhean.

[Dealbh]

Bha lìnig de rùsg uain molach geal anns a’ chòta ghlas so agus cha robh e idir tomadach. Nach grinn an dà shreath de ghreimean fuaigheil geala tha mu na h-uinnlean, mu bhàrr nan guaillean agus mu na pòcaidean. Brod a’ chòta tha so do’ n te leis an toil móran ùine chaitheamh amach a dorus—fiach naoi puinnd Sasunnach.

Tha na còtaichean farsuing anabarrach freagarrach do’ n te aig a bheil móran suidhe ri dheanamh ’na cota-mór, oir cha deanar làrach suidhe annta clisg; ach ged is e an cruth leathann as gnàthaichte an dràsda chunnaic mi còta snog ann an cumadh na bana-phrionnsa, mar their iad.

[Dealbh]

Cha teid e so air muin cus aodaich ach tha an t-aodach clòimh a th’ ann fìor-bhlàth le coilear leathann thar nan guaillean agus sreath phutanan eireachdail ’ga dhùnadh. Am measg iomadh dath eile bha an còta so air dath a’ ghobhainn-uisge air deich puinnd Sasunnach.

Tha a h-uile gnè clò fasanta an tràth so anns gach ball trusgain. Tha DANNIMAC air eadhon an clo-mór a chleachdadh. Gheibhear a nis còta de’ n chlo-mhóir agus ad ’na chois air an deanamh buileach dìonach o’n tuil. Do’n te nach urrainn iomadh còta fhaotainn, tha DANNIMAC air leth feumail. Bho làimh brod nan tàilleirean, an dathan càileir, cha dearg an t-uisg orra agus tha cuid dhiubh le lìnig a ghabhas carachadh a rèir ar deòin, le bann fighte mu chaol an dùirn. Tha iad cuideachd a’ cur amach còtaichean cloinne a tha cheart cho taitneach, agus cuimseach am prìs.

Air sgàth ùghdarrais a thoirt do na bha mi’n dùil a sgrìobhadh mu na fasanan chaith mi greiseag tìde a’ còmhradh ri fear leis a bheil, agus a tha aig mullach cinn, bùth as toil leis ainmeachadh mar teis

[Sanas]

meadhon mìle nam fasan an Dun-éideann; ’s e sin bùth Greensmith Downes. Tha Caiptean Downes a’ strì ri cur air adhairt nan gnàthan fasanta an Alba. Chan eil nì Gaidhealach fada bho chridhe, agus tha dlùth aithne aige air eileanan agus tir-mór taobh siar agus tuath ar dùthcha. ’Na bharail-san, a tha cho tric an comunn bhoireannach maiseach, nòsail, tha na mnathan Gaidhealach comasach air seasamh ri taobh an leth-bhreac feadh an t-saoghail mhóir. Dh’fhaodadh iad a bhith cho fasanta, oir tha iad mar is tric’ nas bòidhche, le snuadhan fìnealta, deudan dreachail, cuailein fhallain agus gun teagamh sam bith ’nan athais nas tarruinnich sùghach; ach b’ iomchuidh dhaibh barrachd suim a chur ’nan trusgan, iad a bhith annasach car àm agus an còmhnuidh grinn.

A nis, feumaidh sinn aideachadh gum b’ àbhaist do’n bhan-Ghaidheal a bhith ro thogarrach air i fhéin a sgeadachadh ann an ceairt chruth agus samhla a coimhearsnaich. Is iomadh sgillinn ruadh a choisinn an deònachas sin do’n luchd-reic a thuig gu tràth gum bu mhór a b’ fheàrr le Mòr an aon seòrsa còta ri Ceit. Tha an là so a’ caochladh.

Thogadh dealbh nan cóignear mhnà so air an ath dhuilleig mu choinneamh bùth Greensmith Downes. Thagh mi an dealbh a measg dòrlach mhath air sgàth gum faic sinn ann culaidh eudaich, freagarrach airson gach àm is tuiteamais, gun aon diubh ro iomallach sa’ chruth. Chan eil càil a mhath do’ n chuid as motha na fasanan a tha gu tur neo-àbhaisteach a chleachdadh. Faiceamaid air an làimh chlì cho àluinn ’s a tha an coilear agus na pòcaidean. ’S ann am bòidhchead an aodaich do-lùbach a chuir am fear deilbh earbsa. Bhiodh treallaich a chur air a’ ghùn sràid so mar òrachadh an lilidh. Ach ge be gùn do obair ghréis no brat òir luachmhor e, cha bhi a’ bhean-caitheamh fasanta mur eil a brògan, ’s a stocainnean, a miotagan, ’s a h-ad, eadhon gach nì a bhios an cois an trusgain air an taghadh a’ cheart cho ealanta ris a’ ghùn. ’S ann dubh a tha gach nì eile air a’ chaileig nòsail so.

’S e sgiorta chumhang a tha anns an dara deise. An tug sibh an aire nach eil ball a’ nochdadh fo’n t-seacaid ach sreath neamhnad? Tha ’n ad bheag dlùth do’n cheann. Mus leugh sibh so, ’s e mo bharail gum bi seacaidean mar as trice ainnleathann, sìmplidh, fada sìos thar ceann nan sliasad, le crios caol leathair gu minig mu’ n mheadhon agus móran phleatan no pailteas tarruing làn anns an sgiort.

Tha an treas ghùn de shìoda molach dubh. Nach eireachdail cho sìmplidh réidh ’s a tha e, ìosal aig a’ bhroilleach. Tha sreathan neamhnad aice mu h-amhaich, agus ’s ì dh’fhaodas, oir tha a muineal fada. Feumaidh te na h-amhaich ghoirid a bhith air a faicill. Is mór as fheàrr dhì-se a muineal fhàgail lom. Ged a tha ’chaileag-sa an ìre mhath àrd, tha cnaipean àrda air a brògan.

Do na mnathan as sine, bhiodh an ceathramh gùn fìor iomchuidh ann am móran thuaran dreachail, càileir, le muilichinnean gu dìreach thar na h-uillne, agus a rìs tha gach nì ’na chois dubh.

Anns a’ chóigeamh gùn chì sinn aon uair eile sìoda-gréiste bòidheach, neo-thruaillte. Tha iomlanachd sa’ chruth nach fheum sgeadach-

[Dealbh]

adh sam bith eile. So an dearbh thrusgan do’n te air an bheil guaillean agus muineal fìnealta bòidheach.

Their iomadh lighiche tric gu leòir nach eil ìocshlaint a ni togail misnich boireannaich cho éifeachdach, ri culaidh ùr, no eadhon ad ùr, gu h-àraid, ma tha fios math aice ’na cridhe nach eil an sporan da-rìribh comasach air na phàidh i oirre.

Ann am beachd Chaiptein Downes—sean shaighdear—chan e na mnathan a mhàin, ach na fir, a tha ’faighinn misneachd agus togail meanmna nuair tha na boireannaich ’gan cur fhéin gu saothair a bhith sgeadaichte fasanta, dreachail. Gu dearbh ’s ann thuirt e gum b’e dleasdanas nam ban a bhith còmhdaichte cho sgiamhach, grinn, ’s a ghabhas a bhith gu sònraichte nuair tha an obair latha seachad. Na dì-chuimhnicheadh iad na cnaip chaola àrda bharrachd, oir ’s truagh a’ chas nach dèan iad-san nas grinne.

Chì sinn anns an dealbh eile gùn feasgair a bheir ’nar cuimhne Eilidh Bheag nan Eubhlan. Seallaibh a rithist cho sìmplidh ’s a tha e air a dheanamh de’ n t-sìoda ris an abrar“organza”air uachdair cota-bàn farsuinn de sheòrsa sìoda soillseach(taffeta). Cluinnear a’ chaileag so a’ tighinn da-rìribh, agus có an nighean nach dùraich trusgan àillidh samhail so air coinneamh Nollaig na Bliadhn’ Uir! ’Se so cruth a dh’fhaodadh i chleachdadh troimh iomadh aimsir gu fasanta, snasmhor. Rabhadh, ma tha sibh an dùil gùn fada feasgair a cheannach, ged tha na dathan boillsgeach taitneach car greis fasaidh neach gu luath sgìth dhiubh, agus tha an t-uabhas anns na bùithtean de dh’fheadhainn shaora le cosmhuileachd chlachan luachmhor nach fhiach an dara sealladh.

[Sanasan]

[Dealbh]

Dh’ fheòraich mi de’n chaiptean mu àite a’ chlo-mhóir sna fasanan. Ma tha brod an tàilleir agaibh agus mur eil an clò ro throm is snasail e gu dearbh; ach feumaidh e an deas thàilleireachd gun cus dòmhlachd. Gun teagamh chan eil e soirbh gun a bhith tomadach sa’ chlo-mhór throm.

Dh’ aontaich mi ris gu dearbh an uair a thuirt e a rithist is a rithist gu bheil an trusgan as cosdail a’ tighinn gu neo-ni le brògan mì-iomchuidh, le miotagan mì-dhreachail no le ad mhì-cheutach. ’S e an te a bhios fasanta, speisealta an te nach eil leisg air aire fhaiceallaich a thoirt air gach nì a tha ’dol an cois an trusgain, nach dearmad an gùn saor ma tha e air a bhrod ghearradh de aodach earbsail, agus ma tha gach ball ’na chois iomchuidh freagarrach.

Is e an droch shàbhaileadh aodach saor fhaotainn do’ n chloinn. Tha deagh fhios agam gu bheil iad a’ fàs ann an aithghearr. Chan eil samhailLINDSAY MAIDr’ a cheannach. Tha còrr agus dà òirleach air gach fàitheam aig meadhon agus muilchinn, nach feum buille ach an leigeil sìos no mach. ’S e an t-ionnsachadh òg an t-ionnsachadh bòidheach agus feuchamaid ri so a chumail ’nar n-aire mar tha na caileagan beaga ri fàs. Chan fhaicear nighean bheag gun ghuaillean ’s gun ghàirdeanan àluinn. Bu chòir dhuinn a bhith ’gam faicinn nas trice.

Millidh stocainnean grannda an culaidh as taitniche agus tha na stocainnean nylon doirbh an cumail slàn. Gheibh sibh a niseNYMOORann am botul. Cuiribh làn spàin bhig ann am pinnt bùirn agus fàgaibh am bogadh iad fad chóig mionaidean. Teasraigidh so dà phaidhir bho gach sracadh agus meudaichidh e am beatha.

Ma tha sibh ealamh, clis air na bioran tha gach ball aodaich fighte gu ro chleachdail. Tha eadhon snàth a dh’ fhigheas an samhla cló cnapach r’ a fhaotainn. Ma tha sibh de’ n ghnè nach bi blàth uair sam bith le guaillean rùisgte, fighibh guailleachan fada le fraoidhneas (stole) le snàth òir air oibreachadh troimhe agus bithidh sibh snasail, clùmhar.

Facal anns an dealachadh, ged theirear gun dean itean sgéimheach eòin ghrinn, chan eil sgàthan ann as earbsail na sùil bana-charaid dhìleis.

Facal mu shanasan-reic anns an àireamh so

Is iomadh rud a dh’fhaodas a dhol ceàrr anns a’ chidsin uair sam bith, ach, aig àm Nollaige, ’se briseadh cridhe a th’ ann ma théid cuisean cudthromach, leithidPlum PuddingagusMince Piesa Thigh Iain Ghròt. Fhuair sinn litir bho Chlann ’IcDhonnchaidh ann am Baile Phàislig—a tha air a bhith a’ cumail shanas-reic ri Gairm bhon a thòisich sinn—ag iarraidh oirnn a chur an cuimhne ar luchd-leughaidh gun cùm iadsan mìlsein Nollaige fo gach cùlaig ann an Alba. Tha sinn daonnan toilichte iomradh beag a thoirt air feadhainn a bhios a’ cumail taice ri Gairm, agus tha sinn an dòchas gun cùm ar luchd-leughaidh cuimhne air na buidhnean a tha a’ cur amach airgid air sanasan anns na duilleagan so.

Am measg an fheadhainn sin cuideachd, tha buidheann Watson airSt . Vincent Streetann an Glaschu. Is math as fhiach iadsan an ainmeachadh, oir is e rud annasach a tha iad a’ tairgsinn. Chan e mhàin Litreachain (noType - writers) a tha iadsan a’ cur fo ’r comhair an turus so, ach innealan recòrdaidh. Tha iad a’ cur am follais gum bitheadh na h-innealan so fìor fhreagarrach, agus ’nan cuideachadh mór, do sheinneadairean a tha ag ullachadh airson a’ Mhòid. So an aon dòigh anns an urrainn duine e fhéin a chluinntinn dìreach mar a chluinneas càch e, agus shaoileamaid nach bu mhisde feadhainn de’ r seinneadairean sin.

Chan fhada gus am bi daoine a’ tòiseachadh—ma tha iad a’ dol a thòiseachadh idir—air pent a chur air na ballachan ’s air na dorsan a tha a’ cur feuma air. An diugh, is iad na boireannaich gu tric a bhios a’ dol an greim a’ ghnìomh so, oir tha am penteadh air fàs cho furasda leis na stuthan mìorbhuileach a tha ri’ m faotainn. Thoireabh an aire ma tha sibh ann an tigh ùr, agus a’ feuchainn ri pent a chur air balla plastair. Tha ola anns a’ phlastar a tha buailteach tighinn an uachdar agus am pent a chur bho fheum. Air duilleig eile, chì sibh iomradh air“Fabriguard”—pent a tha, a réir an fheadhainn a tha ’ga dheanamh—a’ cur casg air an ùilleadh sin, agus tha e coltach gum faodar a chàradh air balla plastair no sement aon uair ’s gum bheil am balla da sheachdain a dh’ aois. Rud eile mu dheighinn am“Fabriguard”so—cha toir e ach ceithir uairean an uaireadair a’ tiormachadh, agus faodar a ghlanadh ’s a sgùradh aon là an déidh dhuibh a chur an greim.

Tha sinne uile a’ cur fàilte air “Gaelfonn” air a bheil iomradh air duilleig eile an so, ach ged is ann ri clàir Ghàidhlig a tha iadsan gu bhith strì, bithidh reic is sireadh fhathast, eadhon am measg luchd Gàidhlige air clàir Bheurla. Tha Mgr. Seumas Scott—a tha air a bhith a’ cumail shanasan-reic ri Gairm bhon a thòisich sinn—a’ toirt fios gu bheil esan a nise gu bhith a reic chlàr a thuilleadh air na h-innealan dealain a tha e air a bhith a’ cumail fo ’r comhair thuige so. Mar a thuirt sinn mar thà—is airidh an fheadhainn a tha a’ cumail tacsa ri Gairm, tacsa a chumail riutha.