Stac Eilean Shanndaidh

Le DOMHNALL A. MACLEOID

ANN an Aireamh II de Ghairm tha cunntas air a thoirt le Iain Moireastan air “Mana an Nisich” anns a bheil aon nì co-dhiùbh a tha airidh air an còrr beartachadh na gheibhear sna trì sreathan aig Iain Moireastan far a bheil e ag ràdh: “Tha cuid de na gugannan cho duilich faighinn thuca ris na maidean a chuir Dòmhnall Dòmhnallach Lìonail ’nam seasamh air Stac Eilean Shanndaidh” —Gairm II, t. d. 16. Nis, ged is e an tigh agam-sa aitreabh as fhaisg air Eilean Shanndaidh air mór-thir Dùthaich ’ic Aoidh—astar mìle air falbh—cha chuala mi riamh roimhe ainm a’ ghaisgich a rinn an gnìomh treubhantais bha sud, agus is math a b’ fhiach a chumail air chuimhne. Ach ged nach cuala mi ’ainm chunnaic mi an duine, agus an sgioba nuair thill iad o’n Stac, is mi còmhla ri m’ athair air an Eilean suas ri trì fichead bliadhn’ air ais.

Is iomadh uair a sheas mise fa chomhair Stac iomraideach Eilean Shanndaidh a’ sealltainn maidean an Dòmhnallaich do luchd turuis a iomadh ceàrn a bhios gach bliadhna a’ tadhal an Eilein a choimhead iomadh seòrsa eun-mara nach fhaicear ach gann an àite air bith eile. Tha na maidean a’ dearbhadh gu soilleir gun deach an cur ann le làmhan duine, agus mar b’ e so cha toireadh an luchd turuis bha mise a’ treòrachadh ach beag creideas do an sgeul gun deach duine riamh gu mullach an Staic.

Ach bithidh a’ cheisd a nis ag éirigh an inntinn luchd-leughaidh ciamar a chaidh aig an Dòmhnallach air mullach an Staic a ruigsinn. Tha an Stac còrr air trì cheud troigh air àird, agus ’na seasamh an geodha rud-eiginn mar so: Ú. Chaidh ròp a tharruing bho sròin gu sròin de’n geodha agus thairis air mullach an Staic, agus air do’n Dòmhnallach a dhol null gu ruig an Stac air an ròp, air a làmhan ’s a chasan, chaidh seòrsa de chreathall, no bascaid uidheamachadh air an ròp, agus mar so fhuaireadh dòigh air na h-uighean ’s na h-eòin a bha an Dòmhnallach a’ cosnadh an lìonmhorachd a tharraing a null gu càch. Fhuair mise an t-iomradh so mu thimcheall deich bliadhn’ an deidh an àm o sgioba sgoth Niseach a chaidh a bhriseadh aig Eilean Shanndaidh is iad a’ tilleadh o Shùlaisgeir. Bha dithis co-dhiùbh de sgiob’ an sgoth so còmhla ris an Dòmhnallach aig an Stac.