Air an Spiris

UISGE Beatha agus Uisge Bàis.” Sin an ceann fo’n do sgrìobh Eachann MacIomhair na briathran a leanas, anns an leabhrachan “Alba” ann an 1946.

“It woud be good to think that Gaelic Drama would at last drive the bogus orators and maudlin songsters from the stage. We would then have, in the Gaelic Movement, some of the strong water of life instead of the present tastleless water of death. ”

Bha sin bho chionn deich bliadhna, agus tha Eachann, agus an fheadhainn a bha an comh-aonta ris, a’ feitheamh fhathast!

Bonn òir an sud: bonn airgid an so! Cuirm-chiùil shìos: Coisir Ghàidhlig shuas! Agus céilidh, céilidh, céilidh . . . . Agus mar is mìlse dh’fhàsas an guth cinn, ’s ann is raige dh’fhàsas an teagan. Chan eil móran nach aontaich gu bheil lì an dòlais air cuirmean móra Ghlaschu, agus còinteach liath na h-aoise a’ tachdadh nan céilidhean Sathurna—ach sin, ma chreideas sinn na chì ’s na chluinn sinn, meud agus leudculturea’ Ghàidheil an diugh. Obh! Obh!

Tha dràma cho dual do’n Ghaidheal agus a tha an gugachan do na Nisich, ach is e mullach na truaighe nach do dh’éirich dràma, mar bu chòir dhi a bhith air éirigh, a làraichean nan seann tighean céilidh. Nan robh sin air tachairt, àn aite na seachd misde a dhol air na rudan bu mhiosa anns an tigh chéilidh, chuireamaid ar cinn ar a gheall gu robh staid na Gàidhlige air a bhith na b’fheàrr an diugh ’na thà i. Ach ged a bhogas a’ ghrian, cha tig crìoch air an latha. Gabhaidh rud-eigin dèanamh fhathast.

An fheadhainn a their nach eil tarrguin ann an dràma do na Gaidheil—saoil am fac’ iad riamh dealbh-chluich Ghàidhlig ann am Dalabrog, no am Portrìgh, no am Bràgar, no eadhon ann an Glaschu? Ma chunnaic, saoil an tug iad an aire cho làn ’s a bha na suidheachain, no cho cridheil ’s a bha’n glochd gàire a rachadh an coinneamh gach eirmseachd a thigeadh far a’ chlàir-àird? Ma thug, ciamar nach do thuig iad gu bheil sireadh is iarraidh air an dealbh-chluich—sireadh is iarraidh a ghabhas, eadhon an diugh, cur gu buil.

Bho chionn beagan bhliadhnachan, tha Comunn Dràma na h-Alba air a bhith a’ misneachadh bhuidhnean anns a’ cheann-a- tuath gus cluichean Gàidhlig a chlàradh anns na féisean bliadhnail. Thàtar air a bhith a’ deanamh sin, agus gu deagh bhuil cuideachd. Uair is uair, tha cluichean Gàidhlige air buaidh a thoirt air an fheadhainn Bheurla, a dh’aindeoin ’s nach robh breitheamhan ann a thuigeadh Gàidhlig.

Tha a’ cheisd air a bhith a’ cur dragha air Comunn Dràma na h-Alba bho chionn greise—dé a ghabhas dèanamh gus an tuilleadh cothrom a thoirt do dhràma Ghàidhlig. Aig coinneamh ann an Inbhir-nis as t-samhradh so chaidh, chaidh a sheulachadh gum bu choir féis shònraichte a chur air chois airson nam buidhnean Gàidhlig—féis bhon rachadh na buidhnean a b’fheàrr air adhart

[Dealbh]
Sgiobadh a Steòrnabhagh

gu prìomh Fhéis Dhràma na h-Alba, far am bhiodh Gàidhlig is Beurla bus ri bus.

Ann an Glaschu, tha daoine air leum a thoirt asda. Fo stiùireadh Dhaibhidh Bacstar, fear de fhir comhairle an S.C. D.A. , thàtar, mar thà, air cuideachadh fhaotainn bho Chomairle an Fhoghluim anns a’ bhaile gus clas dràma a chur air chois. Aig a’ chlas so—a bhios air a chumail ann an Ard Sgoil nan Gillean, mu choinneamh Aitreabh nan Gaidheal, Di-màirt gach seachdain fad na Gilblin agus na Màighe—theid comhairle agus teagasg a thoirt do fheadhainn a gheallas a dhol amach agus buidhnean dràma a stéidheachadh ann am baile Ghlaschu. Buidhnean Gàidhlig. Thàtar an làn dòchas gun teid na buidhnean sin air adhart gu féis Ghàidhlig a bhios ann an Glaschu mu dheireadh a gheamhraidh so tighinn.

A nise tha sin math. Tha Gairm a’ cur fàilte air an fhéis so, agus a’ luthaigeachdainn gun soirbhich leatha. Tha sinn an dòchas cuideachd gur i a’ chiad tè de mhóran. Ach tha aon nì bu mhaith lenn a ràdha. Chan eil so a’ dol a dheanamh feum sam bith mur a téid e nas fhaide na Glaschu—Gaidhealach ’s ged a tha am baile mór so, chan eil a chuid ceò fallainn do’n Ghàidhlig. Tha sinn an dòchas gun dean an t-eudach treabhadh an turus so, ma rinn e riamh e, agus gum faic sinn roimh dheireadh na bliadhna, bailtean agus eileanan na Gaidhealtachd a’ leantainn Ghlaschu agus a’ stéidheachadh fhéisean iad fhéin. Ma thachras sin, co aige a tha fios nach fhaic sinn, ann an ùine nach bi fada, buidhnean as gach ceàrnaich a’ cromadh air baile Gaidhealach mu seach ann am féis mhóir bhliadhnail! Nach ann an sin a bhios an latha. A’ chànain mu dheireadh thall a’ faotainn a h-àite dligheach, agus b’e duine ladurna a theireadh dé an còrr a thig an cois sin. . . . .