(One Foot in Eden,le Edwin Muir. Faber agus Faber. 10/6. )

Cha b’ann le bhith leantainn fasanan an là againn a ràinig Edwin Muir an inbhe a tha aige mar bhàrd Beurla. Ann an còrr agus deich bliadhna fichead thainig iomadh caochladh air bàrdachd na Beurla, ach tha Muir fhathast an sàs anns na seann chuspairean a bha aige fhéin, agus a tha do-sgarte bho’n chinne-daonna—beatha is bàs, na chaidh rompa is na thig ’nan déidh. Is tha e an sàs annta anns an aon dòigh, ach a mhàin gu bheil a bhriathran is a smuaintean a’ fàs nas sìmplidhe mar a tha a bhreithneachadh a’ fàs nas làidire, a chreideamh a’ fàs nas doimhne, agus a mhodh-sgrìobhaidh a’ fàs nas cinntiche.

’S e a chuspair beatha an duine, air a cuartachadh le teagamhan, le cuimhne ’ga thàladh is le ciont is aineolas mu’n chrìch ’ga bhuaireadh:

“Such is the country of this clan,
Haunted by guilt and innocence. ”

Ged a tha a’ bheatha sin làn duilgheadais tha sochairean innte cuideachd:

“— — —This is a difficult country, and our home, ”

agus tha sochairean tìmeil agus sìorraidh suainte ’na smuain. Air uairean tha e duilich deanamh cinnteach an ann air a bheatha fhéin, agus Arcaibh ’òige, a tha e a’ labhairt, no air beatha an duine anns an t-saoghal agus is dòcha gu bheil e do-dhèante do bhàrd an dà nì sin a sgaradh gu tur. Gun teagamh tha cor an t-saoghail a deanamh dragh dha:

“One foot in Eden still, I stand
And look across the other land.
The world’s great day is growing late,
Yet strange these fields that we have planted
So long with crops of love and hate—— — ”

Ach aig an aon àm tha e air sàmhchar a lorg ’na inntinn is ’na chridhe fhéin, is tha e a nis a’ fiachainn ris an t-sàmhchar sin a chur an céill.

Ann a bhith a’ deanamh na h-oidhirp sin tha a mhac-meanmain a’ triall fada is farsuing, do dhùthchannan is do thìmean fad as, agus tha e ag aideachadh, mar ri iomadach duine smaoineachail anns an linn so, gu bheil e a’ lorg fois d’a inntinn ann a bhith a’ beachdachadh air na linntean a dh’fhalbh:

Into thirty centuries born,
At home in them all but the very last—— — ”

Tha cuairt an t-saoghail, ann an seagh, air a h-ath-riochdachadh ann am beatha gach duine, agus tha co-chomunn aig Muir ri Wordsworth

ann a bhith lorg ionracas an duine ann am fìor thoiseach a bheatha:

“And yet sometimes
We still, as through a dream that comes and goes,
Know what we are, remembering what we were. ”

Ach chan eil e ceart fiachainn ri bhith beò anns an t-saoghal òg sin:

“A man now, gone with time so long—
My youth to myself grown fabulous
Like an old land’s memories, a song
To trouble or to pleasure us—
I try to fit that world to this,
The hidden to the visible play.
Would have them both, would nothing miss,
Learn from the shepherd of the dark,
Here in the light, the paths to know
That thread the labyrinthine park,
And the great Roman roads that go
Striding across the untrodden sky. ”

Saoilidh mi gun cluinn mi corra uair buille na bàrdachd aig an t-seann Yeats a’ tighinn an uachdair. Ach chan eil rùm againn an so gu sgrìobhadh mu’n mhór-chuid de’n bhàrdachd dhomhainn, shìobhalta so aig Muir, a dhealbhadaireachd eagnaidh is a rannaigheachd fhìnealta. Duine sam bith a gheibh an leabhar so tha cnuasachadh iomadh là ann dha. Chan eil duine againn leithid Muir a’ sgrìobhadh bàrdachd an Albainn an diugh.

R. McT.

[Sanas]