Creag Gorraidh

(Chaidh an sgeulachd so a chur thugainn le fear de luchd-leaghaidh Gairm ann anNew York,ach gu mì-fhortanach cha do dh’innis e ainm dhuinn.)

AIR taobh a deas Bheinn-nam-Fadhla tha cirb bheag de bhaile ris an abrar Creag Gorraidh. Tha e a’ cur móran iongatais air luchd turuis cionnas a fhuair am baile beag so an t-ainm, is bithidh iad a’ faighneachd gu tric, “Càite a bheil a’ chreag a tha air a h-ainmeachadh air Gorraidh?” Is dòcha nach eil móran an diugh ann am Beinn-nam-Fadhla a tha comasach air a’ cheist so fhuasgladh.

O chionn fhada, bha banntrach bhochd agus aon mhac aice d’am b’ainm Gorraidh a’ tàmh ann am bothan beag faisg air far an robh Tigh-òsda nan Camshronach. Bha tigh aon chroiteir faisg air a’ bhothan, agus ’s ann ag obair astigh ’s amach mu thigh is fearann an duine so a bha a’ bhanntrach a’ deanamh a beò-shlaint. Bha am mac aice aig an àm so mu chuairt air deich bliadhna a dh’aois, agus bha e air a dheagh thogail ann an eagal an Tighearna, fìrinneach agus beusach. Bha an croitear agus a’ bhean aige a’ cuideachadh na banntraich ann an togail a’ bhalaich bhig.

Thainig madainn fhuar mu chuairt, agus cha b’urrainn do’n bhanntraich éirigh air a’ mhadainn sud, oir bha i ro thinn le fuachd agus le fiabhras, agus mo thruaighe cha robh gréim bidhe anns a’ bhothan bheag air a son féin no airson a’ bhalaich. Dh’innis i do Ghorraidh an staid anns an robh i, agus nach b’urrainn dhi nì a thoirt dhà ri itheadh. Dh’iarr i air a dhol anull gu tigh na bana-mhaighisteir agus a cor innse dhi.

Bha mulad mór air Gorraidh nuair a chuala e nach robh nì ann dh’a mhàthair, oir bha e ro mhiosail oirre. Is ann a smaoinich e gu rachadh e a thràigheach, fiach a faigheadh e portain anns an tràigh a bhruicheadh e ann an teine ri cois a’ chladaich.

Mar a bhios tubaist a’ tachairt, ciod e ach aig an àm so chuir bean a’ chroiteir amach mulchagan càise air bhàrr tobhta na h-àthadh airson an tiormachadh. An ceann ùine bhig, dh’ionndrainn bean an tighe tè de na mulchagan, agus is ann a smaointich i gur h-e Gorraidh a thug air falbh i, agus chuir sin móran feirge oirre. Is ann a leum i null gu bothan na banntraich agus thuirt i rithe nach robh i a’ togail Ghorraidh mar bu chòir dhi nuair a ghoid e a càise oirre.

Cha duirt a’ bhanntrach facal, ach dh’éirich i a leaba an fhiabhrais, agus thog i oirre amach fiach am faiceadh i Gorraidh. Bha am balach a’ dìreadh an cois a’ chladaich nuair a chunnaic e a mhàthair a’ tighinn fagus dha. Chuir e fàilte choibhneil air a mhàthair, a’ glaodaich aig an aon àm, “Cha bhi an t-acras fada oirbhse; tha rud math agamsa dhuibh.” “A dhroch phreasain” orsa a mhàthair, “cha do ghabh mise gnothach riamh ri meirle, agus cha ghabh.”

Aig an àm sin bha Gorraidh a’ dol seachad ri taobh creige, agus gun fhios aige ciod a bha a mhàthair a’ ciallachadh. Ann an dol seachad na creige phut a mhàthair e le a h-uile neairt an aghaidh na creige, agus bhuail a cheann ris a’ chloich. Thuit e sìos chùm an talamh agus ’s ann an uair sin a thuit ceig phortain amach o’n chòta aige,

agus iad air am bruich, agus dà ìongna mhór air fhàgail orra. Cha do dh’éirich Gorraidh riamh. Thog bean a bha a’ dol seachad e, ri taobh na creige. An ceann ùine bhig thòisich e ri dìobhairt, ach cha robh nì air a stamaig ach ìongnan caola nam portan, agus tha fios aig gach neach nach eil móran susbaind ann an ìongnan caola portain. Shàbhail an truaghan na h-ìongnan móra gu a mhàthair.

Bhàsaich an gille bochd agus chaidh a thiodhlacadh ri taobh athar ann an cladh beag Lìnicleit, oir bha so mun do thòisich tiodhlacadh ann an Cladh Mhoire.

’S e rud bu chruaidhe de’n tubaist gun do ghabh fear de na seirbhisich aig a’ chroitear ris gur esan a ghoid an càise, agus nach robh gnothach fo’n ghréin aig Gorraidh ris a’ mheirle.

Nuair a thainig a’ bhanntrach dhachaidh feasgar an tiodhlacaidh dh’fhuirich banacharaid dhi còmhla rithe anns a’ bhothan, ach nuair a thainig glasadh an latha cha robh sgeul air a’ bhanntraich: bha i air falbh agus thug i leatha trì gobhair a bhuineadh dhi féin. Cha robh fios càite an deachaidh i. Sheall iad air a son, ach cha robh i ri a faotainn an àite air bith.

Air an ath bhliadhna chunnaic cìobair a bha a’ siubhal ann an gleann uaigneach sa’ Bheinn Mhóir ann an Uibhist-a- Deas i. Aig an àm sin bha i ’na cadal ri taobh creige agus na gobhair ’nan sìneadh mun cuairt oirre.

An ceann ùine mhóir, air do chroitear Chreag Gorraidh éirigh tràth aon mhadainn ciod a chunnaic e ach na gobhair aig bun na creige far an do thachair an gnothach muladach. Chaidh e chùm nan gobhar, agus is ann an uair sin a chunnaic e a’ bhanntrach ’na suidhe, agus coltas a’ bhàis oirre. Bha i comasach air labhairt, agus thuirt i ris, “Tha mise air a dhol roimh mhóran o’n là anns an d’ éirich an cruaidh fhortan dhòmhsa, agus tha fios agam nach eil am bàs fada bhuam. Cha do dh’éirich a leithid riamh do bhoireannach ’s a thachair dhòmhsa. Thill mi a bhàsachadh an so. Tiodhlaigte mi ri taobh mo mhic, a fhuair am bàs neochiontach. Tha mi a’ fàgail nan gobhar aig an neach a ghabhas dragh mo thiodhlacaidh. Fiach gum bi e coibhneil riutha.”

Cha robh a’ chreag ro mhór; bha i ’na stob ri taobh na Fadhlach a Deas, agus bha i ann gus an do chuir sgiobadh an rathaid mhóir as a chéile i leis nabulldozers .Sin agaibh eachdraidh Chreig Gorraidh.

[Sanas]