Gnothaich Bhoireanach

Le MURDAG NICCOINNICH

SO agaibh Ingliston, bho ’n adhar—agus nach mìorbhuilleach mar a dh’ fhàs an Fhéill-sa bho ’n aon àicear talaimh air an robh a’ chiad te, ann an Dun-Eideann, gun na ceithir fichead ’s a deich, a tha a nise mar shuidheachadh buan aig Comunn na Féille Rìoghail Ghaidhealtach. Chan eil an so a nise ach beag bhaile, loma làn de phàilleanan ’s de bhùitean, de shluagh ás gach ceàrnaidh, de gach ainmhidh anns am bheil ùidh an tuathanaich, ’s de gach gné toraidh dùthchail—agus cothrom na Féinne air gach seòrsa goireis a sgrùdadh, agus comhairle fhaotainn saor ’s an asgaidh.

Chualas treallaich mhath càinidh am bliadhna, cuid mhath ceairt gu leòr, ach cha robh an so ach a’ chiad oidhirp, agus bithidh piseach a’ tighinn air gach nì leis gach bliadhna. Casaid a chuala sinn gu daonnan—nach robh an Fhéill Gaidhealta idir, agus is fheudar aideachadh gu robh blas na fìrinn an so—ach bha i Gaidhealta anns an dòigh as Gaidhealta buileach. Bha càirdeas is furan, subhachas agus cridhealas follaiseach gun teagamh.

’S e Féill Rìoghail a bha so da-rìribh. Dheàrrs a’ ghrian oirnn. Thog mi orm roimh ochd uairean sa’ mhadainn, fhad ’s a bha e fionnar.

Is e so an t-àm as fheàrr, mas brùchd am mór shluagh mu thimcheall. Chaith a’ bhànrigh a’ chuid bu mhotha d’ a tìde, anns a’ mhadainn, a’ sgrùdadh nan ceàirdean-làimhe a bh’ air an taisbeanadh—fighe, fuaigheal, obair-ghréis, ’s mar sin air adhart.

Cha chreid mi gum faca mi riamh cho àluinn i, le còta shantung, bàn-dhearg—dath nas làidire na ’s dual dhi a chleachdadh—ad, a bha mar chop ribeanan geala is bàn-dhearg, agus gùn sìoda geal, le flùr air dath a còta air fheadh. Bha lìnig a còta co-ionnan ris a’ ghùn, agus bha a brògan, ’s a miotagan, agus a baga, geal.

Chaidh oidhirp mhór a dheanamh, am bliadhna, air cùl nan cóig a chur ris na nithean àbhaisteach, agus anns a’ cho-fharpais a bha a dh’ aon ghnothaich gu cuimhneachain ùra annasach do ’n luchd-tadhail fhaotainn, choisinn soithichean-salainn, cruthaichte á airgead, gun treallaich sam bith mu ’n timcheall, a’ chiad duais. Fhuair tubhailt-bhùird, oibrichte gu h-iomlan ann an geal, le lios mheuranta, mhìn mu h-oir an dàrna duais. Anns an treas àite bha cuach chruinn, fhiodha agus coinnlear caol, àrd, iaruinn. So na gné dhèanadais a dh’ fheumas Alba, mur eil i ’n tòir air marcaidean an luchd-tadhail a thachdadh, le nithean d’ am bheilear seachd seann sgìth. Thuirt fear á Johannesburg dìreach sin rium—gu robh a làn fhìde faochadh fhaotainn bho bhreacan ’s na nithean de ’n t-seòrsa sin.

Carson nach eil mnathan o ’n Taobh Tuath, ’s o ’n Iar Thuath a’ strì ri ’n cuid obair-làimhe chur gu leithid so de dh’ fhéill? Choisinn ban-Uibhisteach prìomh duais le snàth; bha clò an sud is an so, á Leódhus, ’s ás an Eilean Sgitheanach; chaidh duaisean gu Tiridh, ’s gu Earra-Ghaidheal, airson fighe—ach, bha naoi ceud nì an sud, agus trì fichead co-fharpais ’s a deich.

Bha cuibhrig-pillein(cushion cover)air a shnìomh an iomadh snàth. Chaith an te a rinn e ùine ann an Sealtainn. Thug i dhachaidh clòimh leatha. Chàrd, shnìomh, dhath agus rinn i gach aon nì i fhéin.

Rud eile, mu ’n robh gleadhraich molaidh, cuibhrig-leapa, air fhuaigheal leis an làimh, le na ceudan de dhaoimeanan beaga aodaich, de dhathan tlachdmhor, air am fuaigheal ann an cruth daoimean mór ’na theis meadhon. Bha e snasail, sgileil, ach tha fìor chuimhne agam air oidhche chaitheamh anns A’ Chaol, bho chionn fichead bliadhna a nis, agus cuibhrig de ’n t-seòrsa-sa fhaicinn air an leabaidh, a dh’fhaodta chrochadh, gun nàire, taca ris an fhear-sa.

Thuirt dithis á Canada gu robh an obair-mheanbh, agus an obair-ghréis fada air thoiseach air càil a chìte thall aca-san. Dh’ aontaich triùir á Bermùda.

An dràsda ’s a rìs, cha b’ e an obair a bu tlachdmhor air a t-sùil a bh’ air thoiseach. Chuir mi so ris an tè a bha os an cionn. ’S e thuirt i, gu bheil na breitheamhan, an toiseach, a’ sireadh sgil ann an taghadh stuth a tha freagarrach ris an obair. An déidh sin ’s e an dealbh-cruthachaidh a tha cunntadh. Feumaidh e bhith tlachdmhor, agus cumhaidh. Chan ann gus an treas àite, a tha iad a’ cùnntadh a’ mhodh gnìomh, no fuaigheil.

Bha co-fharpuis ùr eile ann, do na boireannaich nach robh thar chóig bliadhna ar fhichead a dh’ aois. Bha feum air a’ leithid so, oir

Bha naipeigearan-pòcaid air an oibreachadh an anart geal, le lios, cho fìnealta ri lìon an damhain-allaich, mu ’n oir, ach saoileam gur h-ann am fìor éiginn, leis a’ chnatan-mhór, a dh’ fheumta bhith, mur deidheadh aon shròin a shéideadh air an fheadhainn ud!

Gu tilleadh gu ’n bhànrigh—chuir i sùil ann an dà ròs bhrèagha, agus mhol icarnation, agus, a measg na bha de gach gné fhlùr am follais an sud, cha robh e furasda aon a thogail a mach á càch. Chaidh na trì flùran a thairgsinn dhi. Uair a thìde gu leth as déidh sin, bha mi mu choinneamh tigh mór Ingliston, nuair a ràinig i fhéin ’s an Diùc. Bha na trì flùran fhathast ’na làimh, ach nuair a b’ fheudar dhi spaid a ghabhail, gu làn no dhà a thilgeil mu bhun na craoibhe a bhàthar a’ cur, mar chuimhneachan, shìn an Diùc a mach a làmh agus ghabh e na flùran. Shìn e a làmh eile agus ghabh e am baga geal aice. Fhad ’s a bha ise an sàs anns an spaid, sheas esan an sud, le trì flùran anns an aon làimh, agus baga anns an làimh eile—agus is e sin cho càirdeil, toileach ’s a bha a’ chùis gu h-iomlan.

Carson gur h-e mnathan as trice a bhios ag àrach ghobhar? ’S ann aca fhéin a bha na gobhair cuideach! Tha tè aca a’ cumail a mach gur h-e bainne gobhair as beathachail, ’s as fheàrr air droch stamaig, no air an t-siataig a leigheas. Rinn i agartas eile. Ma theid naoidhean, air am bheil Eczema, no ciorram craicinn—agus tha iad car lìonmhor—a chur gu h-iomlan air bainne gobhair, slànaichidh e gu clisg, agus

Bha bùth mhór aig muinntir “gas a’ chanastair,” leis gach ìnnleachd. Gu dearbh, cha ruig bean an tighe a leas còinneal a bhith oirre mu dhìth goireasan. Bha a cheairt uimhir an so leis a’ ghas ’s a bha ann leis an dealan, “refrigerators” bheaga, shnog, agus eadhoin tè de na h-àmhainnean a ghabhas an suidheachadh aig uair sam bith. Théid an lasair air, agus dheth, ach feumar uaireadair dealain a bhi ’nan cois.

Ged a bha gach gné sheòrsa càis ann, agus cothrom am blasad, chan fhaca mi nàdur nam mulchagan Leódhusach idir. ’S e biotachan fiodha a bhàtar a’ cleachdadh, fad is farsaing cuideachd.

Chòrd na fasanan clòimhe rium. Bha iad sìmplidh, ann an dathan àlainn, agus na prìsean reusanta—nì nach gabhadh a chur as leth na mór chuid. Bha gach dòigh air an dèanamh aig an tigh air a chur an céill. Bha na pleatan gann, beag, agus air a’ chùlaibh. Tha dreas, le seacaid ’na cois fasanta agus feumail.

A measg a’ bheagain de bhùitean a bha a’ nochdadh obair-ealain Gaidhealta bha an sgiobadh á Gairbh, á Siorramachd Rois, le obair-làimh a bha taitneach. Chan eil iad so a’ toirt prothaid as an obair idir, oir tha iad a’ cur an airgid gu mór gu gnothaichean a tha feumach air cuideachadh.

Bha bùitean nan dall an sud, sàs ’nan cuid obair, gu dìblidh. B’e buidheann Obair-Dheadhain a bu shònraichte, agus ’s e Uibhisteach a bha an sud os an cionn.

Le meud siridh air luchd-tadhail gu’n Ghaidhealtachd, nach bochd nach eil ceàrnaidh an sud ’s an so, a’ toirt iompais air soithichean criadha a dheanamh. ThaScottish Country Craftsdeònach air an cuideachadh, ’s an stiùireadh. Ged a tha am faradh trom, agus, gu minig, a’ toirt na beatha á ceàirdean-làimhe an taoibh Tuath, nan tugadh iad làmh air a leithid so, abraibh fad a’ Gheamhraidh, gus an reic air an t-Samhradh do na coigrich, cha bhiodh cosgais faraidh sam bith ’nan cois. Faodaidh neach sgrìobhadh guScottish Country Industries Development Trust, 27 Walker Street, Edinburgh,3 .