An Sgeilp Leabhraichean

Folk Medicine, leis an Dr. D. C. Jarvis, M.D. (Clo-bhuailte le W. H. Allen. 15/- ).

Carson a chithear clann òga a’ cur làn an dùirn de thalamh ’nam beòil, an dràsda ’s a rìs; no a’ cagnadh lusan no chopagan? Carson a gheibhear each a’ criomadh fiodha á taobh na stabuill? ’S e an cuirp a tha ag innse dhaibh gu bheil dìth potassium orra—agus is e potassium a’ mhèinn as prìseil do shlàinte gach duine agus ainmhidh. As aonais, bàsaichidh na lusan.

Carson a theireadh a’ chailleach, ’s i toirt sùil air te-eigin a bha car reamhar, “Tha làn thìd ise chur air fìon-geur”? Tha freagairtean reusanta do na ceistean sin, agus do mhóran eile, air an taisbeanadh gu sìmplidh anns an leabhar-sa.

Sgrìobh an Dr. Jarvis e an déidh lethcheud bliadhna a chaitheamh ann an Vermont, sna Stàitean Aonaichte, a’ cnuasachadh eòlas-leigheis sluagh na dùthcha. Tha e a’ foillseachadh an eadar-dhealachaidh as motha eadar na tha de dh’ aithne fiosrachail mu na dòighean-leigheis-sa, a measg luchd-còmhnaidh na dùthcha, agus na chluinnear de bheul-aithris, anns a bheil nàdur na buidseachd.

Dh’ ionnsaich ar sinnsir na cùisean a b’ fhiach an so-shamhlachd, le bhith a’ cumail faire air na h-ainmhidhean ’nam fulangais—an creutair le pian siataig ’ga shìneadh fhéin ann an teas na gréine; am beathach a chaidh a bhìdeadh leis an nathair a’ dèanamh air seòrsa luibh(snakeroot) ’s ’ga ithe—— —. Cha bhlais beathach air annlan fhad ’s nach eile e gu math; ach òlaidh e am pailteas. Carson, matà, a bhios clann an duine a’ strì ri ithe bìdh nuair a tha iad tinn?

Tha an t-sìde ann an Vermont rudeigin coltach ris an t-sìde againn fhìn—latha fuar ’s latha blàth. Feumaidh ar cuirp iad fhéin atharrachadh ’s an cleachdadh ris gach aimsir; ach faodar, le bhith a’ gabhail mil a measg fìon-geur nan ubhal, cor a’ chuirp a chumail réidh troimh gach fuar agus teth.

Dh’ fhàillinn an Dr. Jarvis ’na oidhirp air toirt air dithis mhac tuathanaich, a bha còmhnaidh maille ris, uinneag an t-seòmair cadail fhuasgladh troimh ’n oidhche. “Tha sinne mar na cearcan”, ars iadsan. “Seallaibh riuthasan a’ cadal le’n goban paisgte measg an itean mus gabh iad am fuachd.” Innsidh e cuideachd mu ’n t-sionnach. Ma gheibh esan e fhéin, car oidhche, air mullach talmhainn, cuiridh e earball mu shròin gus nach tarraing e anail nach eil blàth. Nach e uinneagan mórar an lath-an-diugh a bhith fosgailt fad na h-oidhche a tha fàgail a’ chnatain nas minig ’nar measg na b’ àbhaist dha bhith[88]

Chan eil gnè chiorraim air nach toir mil, fìon-geur nan ubhal, no sùgh nam fìondhearc cobhair—ma ghabhar iad san dòigh cheairt. Tha seòrsan feamad agus iodine glé fheumail cuideachd. Bu chòirCastor OilnoCorn Oila bhith ’gan cleachdadh ’s ’gan suathadh air gach ball de ’n chorp a tha ’na chuis-dragha.

Gun ainmeachadh ach beagan de na galairean air an dearg na stuth-san, tha gach gné phian-cinn, tinneas-cridhe, an teine-dé, navaricose veins, a’ bhuaileag-thimcheall, ’s gach briseadh craicinn—agus chan e galairean sluaigh a mhàin ach nan ainmhidhean cuideachd.

Anns an là-an-diugh tha strì a measg gach fear agus tè gu bhith tana, agus iomadh dòigh nach eil gu h-iomlan saor no sàbhailt air so a dheanamh comasach, ach innsidh an leabhar-sa dhuibh mar as urrainn dhuibh a bhith cho seang ri crodh caol Phàraoh.

Ach chan fhaod mi cus a leigeil a mach mu ’n leabhar. Ceannaichibh e, fiach chóig tasdan deug, tlachdmhor, furasda thuigsinn. Mo ghealladh gu faigh sibh e loma-làn de shean ghliocas nàduir.

’S ann a tha luchd-leantainn nan dòighean leigheis nàdurrach de ’n bheachd nach eil leigheis cho bladhail idir ri bacadh na h-euslaint; agus gur h-ann mar as fhaide theid sinn air seacharan bho dhòighean fallaineachd ar sinnsrean as dìblidh a bhios galairean a’ dol an lìonmhoireachd ’nar measg.

Ma tha ùidh air bith agaibh anns na seann chleachdaidhean leigheis, so leabhar a chòrdas ruibh. Gun teagamh tha eòlas fada agus farsaing aig an fhear-sgrìobhaidh, agus bha gach cùis air a cur troimh iomadh deuchainn mun do chuir e am follais i. Tha an leabhar air a nochdadh ann am modh cho còir, iorasal ’s gu bheil blas ùghdarrais da-rìribh air. Saoileam nach deanadh e càil air grunn againn oidhirp a thoirt air ath-nuadhachadh cuirp agus spioraid, le botal fìon-geur nan ubhal (Apple Cider Vinegar) agus cìr-mheala.

MURDAG NICCOINNICH.