Nigheadaireachd

CAIRISTIONA DICK

THA mi ’nam shuidhe so an ceann a deas Shasuinn a’ nigheadaireachd no, ’se bu chòir dhomh a ràdh, tha mi ’nam shuidhe fhads a tha an inneal-nighidh anns an Laundrette ’ga deanamh dhomh. Chan eil dad agamsa ri dheanamh ach an t-aodach a chur dh’an inneal agus an dorus cruinn gloinne a dhùnadh. Tha i an sin a’ lìonadh le uisge agus an uair a lasas solus beag dearg tha mi a’ cur phùdar innte agus ’ga fàgail. Tha sreath dhe na h-innealan sin ris a’ bhalla agus sreath shéirichean comhfhurtail mu’n coinneamh air am bheil boireannaich agus fireannaich cuideachd ’nan suidhe a’ feitheamh gus am bi an obair deiseil—cuid a’ leughadh, cuid a’ smaoineachadh, cuid ’nan cadal, cuid a’ coimhead le sùilean gun fradharc air an aodach a’ dol mun cuairt troimh ’n ghloinne mar gum biodh iad a’ coimhead air telebhisean, agus dithis Fhrangaich a’ bruidhinn le’ n aodainn agus le ’n làmhan.

Fhads a tha mise a’ feitheamh, tha m’ inntinn a’ dol air ais a dh’ Uibhist agus an nigheadaireachd a bhithinn a’ deanamh ann an sin. Tha mi a’ cuimhneachadh air an nigheadaireachd mhòr a bha agam ri dheanamh do Mhàiri, mo liùdhag (doll) .Chruinnich mi a h-aodach agus thug mi an coire dubh gu ceann an tighe agus lìon mi pucaid nan laogh le uisge blàth. Chaidh mi an sin a-stigh agus fhuair mi pacaid phùdair. Chrath mi is chrath mi am phùdar dh’an uisge gus an robh cop brèagha geal a’ brùchdadh a-mach air beul na pucaid. Thòisich an obair—a’ suathadh, is a’ fàsgadh ’s a’ stealladh cop gus an robh na corragan again làn rocan. ’Sè bha math. ’S mì bh’ air mo dhòigh gus an do nochd mo mhàthair.

“Nach robh thusa an Tigh Iain Ghròit! Dé an cosg siabain a tha so? Fhalbh agus dean do chuid nigheadaireachd anns an lòn.”

Ach bha mi deiseil co-dhiùbh. Bha an t-aodach cho glan ris an òr agus cho cruaidh ri creig le siaban. Chroch mi air a’ weir-stopach e agus cha robh an còrr cuimhne air gu ceann latha na dhà nuair a thachair Màiri bhochd rium a-stigh fo’n t-séisidh is i dearg rùisgte. Leum mi a-mach chun an fheansaidh ach cha robh sgòd air fhàgail ach luideag bheag an sud ’s an so. Bha an gamhainn Tearach air a h-uile traoit a bha aig Màiri ithe.

Aig deireadh an Earraich, air latha brèagha, nuair nach biodh a’ ghrian ro theth no a’ ghaoth ro làidir, bhiodh mo sheanmhair a’ nighe nam plangaidean agus bhithinn fhèin is Lachaidh is Iain ’gan stàmbadh. Thogadh mo sheanair teine mònadh aig ceann an tighe. Nuair sin thairngeadh e cuinneagan uisge á Tobar na h-Udraid agus lìonadh e an[74]

Bha na gillean a’ cluichd ann an Lòn nan Each ach an uair a chunnaic iad an deisealachadh a bha aig an tigh thàinig iad ’nan ruith ’s ’nan leum is iad cas-rùisgte. Bha sinn ’nar triùir cruinn mu ’n teine is a’ ghrian a’ deàrrsadh air an fhochann ghorm a bha a’ fàs cho tiugh sa’ phàirc sìos bho cheann an tighe. Bha sinn a’ coimhead air an uisge a’ goil anns a’ choire agus thuirt Lachaidh ri Iain,

“ ’S ann a tha so colach ris an sgeulachd a bha sinn a’ leughadh mu’n a’ mhisionaraidh agus na daoine dubha ann an Africa.”

Anns a’ mhionaid bha ceithir sùilean deàrrsach a’ coimhead ormsa.

“Mi fhèin ’s tu fhèin a Lachaidh na daoine dubha,” arsa Iain, “agus Chrissie am misionaraidh.”

Thòisich iad ri dannsadh timcheall orm is iad ag eubhach,

“Dh’an choire leis a’ mhisionaraidh, bruichidh sinn am misionaraidh. Huba! Huba! Huba!”

Leis am fuaim a bha iad a’ deanamh thàinig mo sheanair a-nall ceann an tighe dìreach ann an àm gus am misionaraidh a shàbhaladh mun deach i dh’an choire is ràn bàis air a teangaidh.

Thòisich mo sheanair air an uisge thaomadh dh’an tuba agus an uair a bha e ullamh chuir mo sheanmhair an siaban ann. Thug an sin mi fhéin is na gillean greis mu seach anns an tuba a’ stàmbadh nam plangaidean agus nuair a chunnaic Mòrag bheag cho math ’s a bha e a’ còrdadh ruinn, agus gu h-àraid cho fliuch is a bha sinn, dh’ fheumadh i fhèin ar cuideachadh. Thog sinn dh’an tuba i agus is gann a bha a ceann a’ nochdadh air a bhàrr. Fhads a bha sinne a’ stàmbadh, bha mo mhàthair is mo sheanhmair a’ fàsgadh an fheadhainn a bh’ air an nighe agus nuair a bha an crodh a’ nochdadh air mullach a’ gheàrraidh ann an àm airson an eadraidh bha sreath de phlangaidean geala air an fheansaidh sìos chun an rathaid mhóir agus bha mo sheanair a’ dòrtadh an t-seipleis air a phlanntrais anns a’ ghàrradh.

Ach ged a bha toileachas an cois nam plangaidean, chan urrainn dhomh sin a ràdh mu phocannan flùir MhicPhàrlain. B’e so na pocannan anairt anns am biodh na bolaichean mineadh a’ tighinn dhachaidh. Bha e ’na chleachdadh aig mo sheanmhair a bhith ’gan cur air na cluasagan fo na cuibhrigean cluasaig. Ach bha móran ri dheanamh riutha roimhe sin. Bha “MacFarlane’s Flour” sgrìobhte gu math dubh air na pocannan agus bha so ri thoirt dhiùbh. Nuair a bhiodh grunn falamh bha mo sheanmhair ’gam chur-sa dh’an abhainn leo. Ann an sin bhithinn ’ga sìneadh a-mach air creig dìreach fo ’n uisge agus a’ gabhail dhan sgrìobadh le slacan. Suas ’s a sìos, suas ’s a sìos, a’ stialladh MhicPhàrlain, is mi ag ràdh rium fhèin,

“Gu ma h-olc dha. Dé feum a bh’ aige air ainm a chur air na pocannan cho dubh so? Cha leig e leas uimhir a mhoit a bhith air gu dearbh. Cha mhór as t-fhiach am flùr aige co-dhiùbh. Dé tha mo

Dh’ fhàgainn ann a sud iad airson greiseag agus rachainn a bhuain dìtheanan-scent—na dìtheanan beaga dearg a tha a’ fàs air na cnuic. Saoilidh mi gum bheil mi a’ faighinn an fhàileidh aca fhathast. Chuirinn ann am botul beag iad agus lìonainn le uisge na h-aibhneadh e. Bha e nis ri dhol ann an àite fuar dorcha airson seachdain agus dé b’ fheàrr na chur fo ’n t-saibheir. Ach chan eil e gu deifir dé cho tric ’s a dheanainn so cha robh scent na scent agam an ceann na seachdaine. Cha robh ann ach uisge grod.

“O well ma tha, ’s fheàrr dhomh tilleadh chun an anairt.” Suas ’s a sìos, suas ’s a sìos air “MacFarlane’s Flour” is na curracagan ag éigheach os mo chionn mar gum biodh truas aca rium.

Tha an inneal-nighe a nis air stad agus ’s fheàrr dhòmhsa m’ inntinn a thoirt air n-ais a Shasuinn. Tha mi a’ dol le bara beag agus a’ toirt na h-aodaichean gu inneal eile a thiormaicheas iad an àite bhith ’gan crochadh air an fheansaidh far am biodh iad air an siabadh le gaoth chùbhraidh o ’n bheinn ’s o’ n chuan. Ach tha aon mhaitheas air an dòigh mhì-nàdurra so, chan fhaigh an gamhainn Tearach gréim orra.