Sean Eòlas-Luibh

(19) AN CLUARAN

Le ALASDAIR MAC’ILLEMHAOIL

CLUARAN Deilgneach, Cluaran Leana, Cluas an Fhéidh, Fothannan, Gìogan—chan eil ann a sin ach cuid de na h-ainmean co-cheangailte ri iomadh seòrsa de ’n luibh so.

Tha dlùth cheangail aig an fhothannan ri eachdraidh Albainn. Thagh Seumas I, Rìgh nan Albannach, an lus mar shuaicheantas, ach cha b’ e so an cluaran a chaidh fhilleadh ann an gearradh-arm Albainn anns an t-siathamh linn deug. Gu dearbh is ann ainneamh a gheibhear fothannan na h-Alba (Onopordum Acanthium) a’ fàs ’nar dùthaich. Roghnaicheadh e so, a réir beul-aithris, nuair a thug na Lochlainnich ionnsaigh nàimhdeil an aghaidh ar tìr. An dorchadas na h-oidhche chaidh aon de na coigrich a leòn le bior cluarain, agus chuir éigh a ghonaidh na h-Albannaich air am faicill.

Tha an Cluaran Oir (Carlina Vulgaris) mar chuimhneachan air a’ ghaisgeach mhór Charlemagne. Dh’ éirich plàigh sgriosail a-measg a chuid armailtibh, agus chomharraich aingeal dha an cluaran so mar leigheas air an tinneas mharbhtach.

Bha am fothannan coisrighte do Thor, dia-bréige nan Lochlainneach, agus bhatar a’ creidsinn gu robh e chum feum gus lionn-dubh is dragh-inntinn fhuadach.

Gheibh sinn iomradh gu tric air an lus am bàrdachd ar daoine:—

“An cluaran glas air chrom nan càrn,
Call gu mall a chalg le aois.” ( ‘Oisean’ .)

Agus a rìs o làimh Mhic Mhaighstir Alasdair:—

“Gaoir bheachainn bhuidh’ is ruadh
Ri deoghail chluaran òir.”