SEIRBHEIS MEADHON-OIDHCHE LE CLUIG

Air eadar-theangachadh o’n Eadailtis aig Guareschi,
Le Tormod REID agus UISDEAN MACRATH

’Se so an dàrna sgeulachd anns an t-sreath de sgeulachdan Eadailteach a tha sinn a’ clo-bhualadh ann an Gairm.

Tha Don Camillo ’na shagart anns an Eaglais Ròmanach, anns an Eadailt — ma’s fhìor — agus ’se Peppone pròbhaist a’ bhaile bhig. Tha Peppone ’na Choimiunach, agus buinidh Blond do’n phàirtidh so cuideachd.

FAD na h-ùine bha Don Camillo a’ faireachdainn gu robh dà shùil air. A’ tionndadh gu h-obann, nuair a bha e a’ coiseachd air an rathad no anns an achadh, chan fhaiceadh e neach sam bith, ach bha e cinnteach, nan robh e air rannsachadh air cùl na callaid no anns na preasan, gum biodh e air tachairt air na sùilean agus air barrachd air a sin.

Air dha a dhol a-mach uair no dhà air an fheasgar chuala e starbhanaich air cùl dorus an tighe agus chunnaic e aiteal de sgàile.

“Leig leis,” fhreagair Criosd bho’n altair nuair a dh’ iarr Don Camillo comhairle. “Cha do rinn dà shùil cron sam bith air duine a riamh.”

“Bu chòir fios a bhith ann an robh dà shùil a’ siubhal leotha fhéin, no cuide ris an treas sùil, gu sònraichte ‘32 calibre’” dh’ osnaich Don Camillo. “ ’Se mion chunntas rudeigin cudtromach a th’ ann.”

“Chan eil dad ann a chuireadh dragh air cogais ciùin, Don Camillo.”

“Tha fhios agam, Iosa,” dh’ osnaich Don Camillo a rithisd. “Is truagh, mar as tric, nach lais daoine de’n t-seòrsa sin air cogais, ach air cùl an droma.”

Cha d’ rinn Don Camillo dad, co-dhiù, agus chaidh an ùine seachad. Feasgar anmoch, nuair a bha e leis fhéin ann an tigh an t-sagairt, dh’ fhairich e gu h-obann na sùilean. Bha trì sùilean ann. Thog Don

“Am feum mi mo làmhan a thogail? ”, dh’fhaighnich Don Camillo gu ciùin.

“Chan eil mi airson rud sam bith a dheanamh ort,” fhreagair Biondo, a’ cur an daga air ais ’na phòcaid. “Bha mi fo chùram gun gabhadh tu eagal gam fhaicinn gu h-obann, agus gun tòisicheadh tu ag éigheachd.”

“Tha mi a’ tuigsinn,” fhreagair Don Camillo. “Nach do shaoil thu gum biodh e na b’ fhasa gnog a dheanamh air an dorus?”

Cha do fhreagair Biondo agus chaidh e null a leigeil a chudtrom air oir na h-uinneig. An déidh mionaid thionndaidh e gu grad agus rinn e suidhe air beulaibh a’ bhùird bhig aig Don Camillo.

Bha a fhalt neo-chuimir, a shùilean le cearcaill dhorcha mun cuairt orra, agus a bhathais bog le fallas.

“Don Camillo,” arsa Biondo eadar a fhiaclan, “Am fear ud anns an tigh air bruaich na h-aibhne, is e mise a chuir ás da.”

Las Don Camillo siogár.

“Am fear ud air bruaich na h-aibhne?” ars esan gu ciùin. “Uill, seann chuspair, cuspair le bonn poiliticeach, cuspair a thig fo iomall a’ mhathanais-choitchinn. Dé a tha cur dragh ort? Cha tig dad ort bho ’n lagh.”

Chrath Biondo a ghualainnean.

“Do ’n tigh ud leis a’ mhathanas-choitcheann”, ars esan le cuthach. “Gach oidhche air dhomh an solus a chur ás, tha mi ga fhaireachdainn ri taobh mo leapa. Chan eil mi a’ tuigsinn dé tha so a’ ciallachadh.”

Shéid Don Camillo anns an adhar ceò gorm an siogár.

“A’ ciallachadh!” fhreagair e le snodha gàire. “Eisd rium. Caidil gun an solus a chur ás.”

Leum Biondo air a chasan.

“Faodaidh tu fanoid air an amadan Peppone,” dh’ éigh e, “ach chan fhaod ormsa.”

Chrath Don Camillo a cheann.

“Anns a’ chiad dol-a- mach chan e amadan a th’ ann am Peppone. Anns an dara àite, chan urrainn dhòmhsa dad a dheanamh dhut.”

“Mas fheudar dhomh coinnlean a cheannach, no tabhartas a thoirt do ’n eaglais, pàidhidh mi,” ghlaodh Biondo, “ach feumaidh tu mathanas a thoirt dhomh—co-dhiù no co-dheth tha mi cuidhte ’s an lagh.”

“Tha sinn ag aontachadh, mo mhac,” arsa Don Camillo gu coibhneil. “Is truagh nach do rinn iad mathanas-coitcheann air cogais. Le sin, tha sinn a’ dol air adhart leis an riaghailt mar a bha sinn roimhe. Feumar aithreachas a dhèanamh, agus nochdadh gun d’ rinneadh aithreachas, agus, an sin, nochdadh le ar giùlain gum bheil sinn feumach air mathanas—obair fhada!”

Rinn Biondo snodha gàire geur.

“Aithreachas? Aithreachas airson cur ás do ’n fhear ud? Tha e a’ cur dragh orm nach do chuir mi ás ach do ’n aon fhear!”

“Is e sin cuspair anns nach eil comas sam bith agamsa. Co-dhiù, ma dh’ innseas do chogais dhut gun do rinn thu glé mhath, tha thu cuidhte ’s e,” arsa Don Camillo, a’ fosgladh leabhair agus ga chur air beulaibh Biondo. “Seall, tha riaghailtean glé phongail againn, gun a bhith a’ seachnadh cuspairean poiliticeach. An cóigeamh, Na marbh; an seachdamh, Na goid.”

“Co ris tha sin a’ buntainn?” dh’ fhaighnich Biondo ann an guth diamhair.

“Chan eil ri dad,” thug Don Camillo ath-chinnte dha. “Bha dùil agam gun duirt thu rium gun do chuir thu ás dha, le leisgeul poiliticeach, airson airgead a ghoid.”

“Cha dubhairt mi sin,” ghlaodh Biondo, a’ tarraing a-mach an daga agus ga chuimseachadh air aodann Don Camillo. “Cha dubhairt mi e, ach, is e an fhìrinn a th’ ann. Is e an fhìrinn a th’ ann gu dearbh, agus ma tha misneachd agad, innis e do neach sam bith agus marbhaidh mi thu.”

“Chan eil sinn ag innseadh so eadhon do ’n Athair shiorraidh, ged a tha fhios Aige air nas fheàrr na tha aig duine eile.”

Thainig coltas ciùin air Biondo. Dh’ fhosgail e a làmh agus sheall e air an daga.

“Nach mi tha faoin. Cha dug mi ’n aire gu robh an snap-sàbhalaidh suas.” Leag e sìos an snap-sàbhalaidh.

“Don Camillo,” thuirt Biondo anns a’ ghuth neònach sin, “tha mi seachd sgìth a’ faicinn an duine ud ri taobh mo leapa. Tha do dhà roghainn agad: thoir mathanas dhomh, no lasaidh mi ort!”

Bha an daga air chrith ’na làimh, agus dh’ fhàs Don Camillo glais-neulach, agus choimhead e air Biondo an clàr an aodainn.

“Iosa,” arsa Don Camillo ’na inntinn, “tha an cù so air chuthach agus lasaidh e orm. Mathanas a thoirt dhà fo ’n chor so, chan fhiach e dad. Dé nì mi?”

“Ma tha eagal ort, thoir mathanas dha,” fhreagair an guth aig Crìosd.

Chuir Don Camillo a ghàirdeanan thairis air a bhroilleach. “Cha tobhair.”

“Don Camillo, thoir dhomh mathanas no lasaidh mi ort.”

“Cha tobhair”.

Ghluais Biondo an snap, ach cha do loisg an gunna.

An sin dh’ fhiach Don Camillo buille, agus bhuail a’ bhuille an targaid, oir cha deach buillean Don Camillo riamh seachad air an targaid. An sin ruith e suas do thùr nan clag, agus aig aon uair deug air an oidhche bhuail e cluig airson fichead mionaid.

Thuirt gach aon gun deach Don Camillo air a’ chuthach. Gach fear ach Crìosd air an altair, a chrath a cheann a’ deanamh snodha-gàire, agus ‘Biondo a’ ruith tarsainn an achaidh mar fhear ás a chiall agus nuair a ràinig e bruach na h-aibhne bha e dol g’ a thilgeil anns na h-uisgeachan dubha, ach ràinig fuaim nan clag e agus stad e.

Thionndaidh Biondo air ais, oir chuala e guth ùr.

B’ e so an fhìor mhìorbhail, oir ged is e rud neònach daga nach lais, ’se rud ro-neònach a th’ ann sagart a bhith a’ bualadh chlag aig aon uair deug air an oidhche.