BAN-LEODHUSACH AIR SAFARI (3)
Le MAIREAD NICASGAILL
B’ ann an trìtheamh bliadhna a bha mi thall a chaidh mi gu Winnipeg a theagaisg Beurla agus Fraingeis ann an colaisd a bhuineadh do ’n Eaglais, a bha a’ cur air chois an dà bhliadhna mu dheireadh de ’n sgoil mhóir, far am faodadh daoine a thighinn airson pàidhidh, gu cuspairean deuchainnean deireach sgoile ionnsachadh agus a sgrìobhadh. Cha b’ urrainn dà sgoil a bhith na b’ eucholtaich ri chéile na bha an tè mu dheireadh air an robh mi a’ bruidhinn agus an tè so.
Dh’ fhaoidte trì buidhnean a dhèanamh air na h-oileanaich; bha iadsan a bha an aois cheart ’son na sgoile agus a bha air an cur chun na sgoile so seach gun robh i ceangailte ris a’ Cholaisd, agus gun leanadh iad air adhart; iadsan ris nach gabhar ann an sgoil sam bith ach sgoil a bhitheadh air a pàidheadh airson an gabhail, agus iadsan a bha aosd ach a bha a’ tilleadh ach am b’ urrainn daibh ionnsachadh na b’ urrainn toirt orra deuchainnean deireach na sgoile a sgrìobhadh ’s gum b’urrainn daibh an uair sin obair na b’ fheàrr fhaotainn no gum b’ urrainn daibh dol do ’n oilthigh. Bha móran diubh pòsda le teaghlaichean agus feadhainn diubh còrr air dà fhichead bliadhna; bha feadhainn ag obair san t-samhradh, a’ sàbhaladh an cuid airgid ’s a’ dol do ’n sgoil sa’ gheamhradh; bha feadhainn eile le ’m mnathan ag obair ’s a’ chlann bheaga ann an sgoil bhig no aig cuideigin a’ sealltainn ás an déidh.
Bha na clasaichean an so cho mór ri 50 agus 60 duine; mar bu mhotha iad ’sann bu mhotha an t-airgead a gheibheadh a’ Cholaisd, agus cha b’ e teagaisg a chanadh tu ri seasamh agus òraid a thoirt seachad mar shìol agus mholl air a’ ghaoith. Cha robh iad a’ creidsinn ann an smachd, ach bha e air a chur fa chomhair gach duine, anns an leabhran a gheibheadh e a’ chiad latha, gum bu dhuine uasal agus maighdeann uasal gach fear agus tè aca, ach tha uaisleachd mar a’ chòir . . . . mar a chumar i. Nan dìochuimhnicheadh tu gur duine uasal thu ’s gun deigheadh muidhn do shadail a-mach, cha bhitheadh tu fada gun a bhith stigh a rithist nad dhuine uasal, ma bha sporan reamhar gu leòr aig d’ athair. Bha cleamhnas aig an sgoil so ri sgoiltean Shasuinn ann an cuid de na
Air feadh Chanada gu léir tha móran ùidh ann am foghlum agus ann an sgoil, chan ann air a sgàth féin ach air sgàth na buannachd a thig ’na cois. Bho bhith ’na dùthaich le sluagh an urra ris an talamh tha Canada an diugh le sùil air bith-beò a thig cuideachd bho oibrichean ann am bailtean; an cois oibrichean thig innealan a dh’ fheumas foghlum gu an oibreachadh. Tha an sluagh acasan cuideachd a’ cur cùl ri tacannan ’son bith-beò mar a thàtar a’ foghlum gu feum an tac a bhith nas motha ’s nas motha gu toilltinn nan inneal móra a tha a’ deanamh na h-oibreach soirbh.
Tha a’ chlann aca a’ dol do ’n sgoil aig sia bliadhna agus a’ toirt sia bliadhna san sgoil bhig . . . . elementary no grade school. . . . agus an uair sin sia bliadhna, ann an cuid de roinn-dùthcha, seachd, anns an sgoil mhóir . . . . High School. ’SeJunior Higha theirear ris a’ chiad trì bliadhna de ’n sgoil mhóir agusSenior Highris a’ chòrr. Chan eil deuchainn sam bith aca ga sgrìobhadh mar tha deuchainn an t-seachdamh bliadhna anns na sgoiltean againne. Tha iad gu léir a’ dol air adhart chun na h-aon chuspairean anns a’ chiad trì bliadhna, agus chan eil móran eadar-dhealachaidh anns na cuspairean no anns an dòigh anns am bheil iad air an teagaisg bho ’n fheadhainn a bha aca san sgoil bhig. Tha iad san dara clas mus eil guth airGeometry, agus glé fhaisg air an trìtheamh clas mus eil guth airAlgebra, agus, an uair sin fhéin ’sann a tha an dà chuspair air am figheadh a-steach timcheall air cunntadh. Tha eachdraidh agus eòlas-cruinne air an cur còmhla fo ’n aon ainm—Social Studies—agus tha eòlas ainmhidh agus bheathach còmhla ri ealan aca bho chlasaichean òga na sgoile bige, agus móran nas trice na tha na cuspairean sin anns na sgoiltean beaga an so. Mar a tha iad a’ dol air adhart san sgoil, ’s a’ faighinn chuspairean is caomh is nach caomh leotha, tha e an urra riutha fhéin agus an luchd-comhairleachaidh (fear agus boireannach de ’n luchd-teagaisg a bhitheas gan comhairleachadh) dé na cuspairean a chumas iad anns na trì bliadhna mu dheireadh de ’n sgoil. Tha comharraidhean air an toirt seachad airson gach cuspair air an dèan iad
Cha b’ àbhaist a bhith a’ tabhach cànain air bith chun an trìtheimh bliadhna sanJunior High, ’s b’ e Fraingeis a gheibheadh iad an uair sin, ach tha iad a nis a’ toiseachainn air Fraingeis san sgoil bhig cho tràth agus is urrainn daibh, nuair a tha e móran nas fhasa do chloinn fuaimean cànain coimhich a lideadh. Ged, le gnìomh ACHD AN AONACHAIDH, chaidh riaghaltas an eideachaidh fhàgail aig gach roinn-dùthcha, tha luchd-riaghlaidh na dùthcha air fad a’ fidreachainn mar as luaithe a dh’ ionnsaicheas mór-shluagh Chanada Fraingeis gur ann as fheàirrde Canada e a thaobh aonachas an t-sluaigh, seach gu bheil sluagh Quebec gam faicinn fhéin mar Fhrangaich an toiseach ’s mar Chanadaich a rithist. Ann am Montreal, Quebec agus roinn-dùthcha Quebec, cluinnear barrachd Fraingeis na Beurla. Tha ainmean nan sràidean san Fhraingeis agus chan eil càil de nàire air na daoine gur e Fraingeis cànan am màthar-san, ged tha riaghladh na dùthcha, Canada, sa’ Bheurla. Anns na sgoiltean aca, ann an roinn-dùthcha Quebec, far an e Fraingeis an cànan màthaireil, ’se sin an cànan anns a bheil iad air an oileanachadh agus thàtar ag ionnsachadh an dara cànain san sgoil. Chan eil pacaid bidhe a cheannaichear air feadh Chanada air nach eil an dara taobh air a sgrìobhadh anns an Fhraingeis agus an taobh eile anns a’ Bheurla.
Ann am prìomh bhaile gach roinn-dùthcha, tha oifig is ministear is dreuchd an eideachaidh, agus ás an sin tha leabhranan air gach ìre anns gach cuspair a’ tighinn gu gach duine a tha a’ teagaisg, ag innseadh dha dé a dh’ fheumas e teagaisg agus dé an ùine a dh’ fheumas e thoirt ga theagaisg. Tha an earrainn-ùine a tha ri chosg air gach cuspair gach latha air a cur sìos, agus tha leabhar-làitheil ri chur air dòigh latha roimh ’n àm (gu tric tha e fuireach greis san sgoil ga chur air dòigh) a’ cur sìos dé a tha dùil aige a theagaisg. Anns an leabhar làitheil so, no air duilleig pàipeir càiricht’ air a’ bhòrd-sgrìobhaidh, feumaidh a bhith follaiseach pàipear le ainmean na cloinne mar a tha iad ’nan suidhe. Tha so gun fhios nach tig air fuireach ás an sgoil, agus an uair théid fios a chur air an duine a sheasas àite (bidh fios air dithis no thriùir a bhitheas deiseil so a dhèanamh) nach bi càil bhuaith ach
Tha dòigh-eideachaidh na cloinne aca math da-rìribh air pàipear, ach chan eil a thoradh cho math ri sin. B’ e mo bharail-sa, ann a bhith a’ feuchainn ris an aon chothrom a thoirt do na h-uile nach robh na cuspairean duilich gu leòr dhaibhsan aig an robh eanchainn mhath, agus nach robh guth air an fheadhainn a bha truagh; a nis thaMajor Work classesa’ fàs nas cumanta—clasaichean anns a bheil an fheadhainn as fheàrr a’ faighinn barrachd grunnachaidh anns na cuspairean—agus tha barrachd de sgoiltean móra a’ teagaisg ceàird, oir tha féill air luchd-ceàird air feadh na dùthcha. Tha na leabhraichean a tha a’ cur impidh air luchd-teagaisg ach gu dé a theagaisgeas iad a’ fàgail gu bheil barrachd eachdraidh agus eòlas-cruinne air an cur fo ’n comhair anns an sgoil bhig agus nach ann buileach air Alfred agus an aran choirce loisgte a bha iad a’ tighinn beò bliadhna an déidh bliadhna. Anns an sgoil bhig bha iad ag ionnsachadh mu dheidhinn a’ chiad dhaoine a thathaich ann an Canada agus bha sin a’ toirt luaidh air na h-Albanaich agus na Gaidheil agus fuadach nan caorach . . . . rud nach eil ach tearc a’ ruighinn air sgoiltean an so. Cha robh a’ chlann anns an sgoil bhig a’ toirt idir cho fada air cunntadh agus sgrìobhadh ri cloinn anns na sgoiltean beaga an so, ach cha robh uile-bheist na deuchainn le cunntadh agus Beurla a’ feitheamh riù-san aig ceann na sgoile ged a bha deuchainnean aca ri sgrìobhadh aig ceann a’ chiad trì bliadhna san sgoil mhóir an uair a bhitheadh iad cóig bliadhna deug. Ach tha na h-aon leabhraichean sin cuideachd a’ fàgail nach eil tòrr de ’n luchd-teagaisg a’ strì ri cuspairean a thoirt seachad air dhòigh bheòthail . . . . tha earrainn mhath ann de sgrìobhadh a bhith ga shadail air a’ bhòrd-sgrìobhaidh agus a’ chlann ga thoirt sìos. Tha na leabhraichean so cuideachd a’ fàgail gu bheil luaidh air a dhèanamh mu chuspair, can ann an eachdraidh, am bliadhna, rud beag a bharrachd an ath bhliadhna ’s rud beag an ath thè, ach leis an tìde a tha air a chur a-mach air a shon chan eil duine ach a’ sgrìobadh air a’ mhullach agus a’ deanamh na cloinne sgìth de ’n aon rud mur eil e air a theagaisg gu math mu dheireadh—mar a thubhairt fear de na balaich anns a’ chiad bliadhna de ’n sgoil mhóir . . . . “same old crap all over again. ”
Ann an coimeas ri cloinn na rìoghachd so, bhitheadh clann na dùthcha ud móran nas luaithe air seasamh agus bruidhinn mu chuspair . . . . ged nach bitheadh móran fios aca mu deidhinn . . . . ach, anns a’ chumantas bhitheadh iad fada air dheireadh orra anns an
Nighean-sgoile an Canada. Tha i air Grade X, no an ceathramh bliadhna de’n Ard-sgoil.
Bha a’ chlann, agus gu h-àraidh anns an sgoil mhóir, móran na bu bheothail mu ghnothaichean an t-saoghail bho latha gu latha na tha an cumantas de chloinn an so. Dh’ fheumadh fhios a bhith aca mu U.N. O. ’s ciamar a thòisich e ’s ciamar a bha a’ soirbheachadh leis; bha bratach U.N. O. crochte anns an sgoil, agus a-muigh, bho mhadainn gu oidhche air a’ gheamhradh agus fad an t-siubhail air an t-samhradh, bha bratach na dùthcha aca fhéin, ged is e tè air dhath eadar-dhealaicht a bhitheas ann a nis. Bho ’n òige bha na leabhraichean aca air a bhith sparradh annta gun robh iad ’nam ball anns a’ Chommonwealth agus an
Bha a’ chlann so bonntachail asda fhéin ’s ás an dùthaich, ’s làn fhios aca ged thigeadh cruaidh orra nach robh iad an urra ri dùthaich eile airson móran . . . . biadh no pòr no beartas ola, gas, òir is miotailtean a thig á doimhneachd na talmhainn.
Mar a bha Canada a’ fàs, cha robh luchd-teagaisg ach tearc, agus bhatar a’ gabhail a theagaisg sluagh nach robh fallain, no slàn gu obair throm eile a dhèanamh. Bha iad an déidh sin gan gabhail dìreach a-mach ás an sgoil, ged nach bitheadh air soirbheachd leotha glé mhath ’nan Deuchainnean, is feadhainn eile le bliadhna air a thoirt anns a’ Cholaisd airson luchd-teagaisg a thrèinigeadh anns anNormal School. Bha pàidheadh bochd aca agus cha robh spéis daibh fhéin no do oileanachadh air feadh na dùthcha. An déidh a’ chogaidh mu dheireadh, le tuilleadh cloinne ri ’n eideachadh, ’s amharus nach robh an eideachadh sin ro mhath, roghnaich riaghaltas gach roinn-dùthcha gun cuireadh gach fear agus bean-theagaisg a nis an sùil air degree fhaotainn, agus ged a dh’ fhaodadh iad tòiseachadh a’ teagaisg le bliadhna de thrèinigeadh (tha e nis air a chur gu dhà) gu robh e mar fhiachaibh air a h-uile duine aca feuchainn ris an degree sin a chosnadh le a bhith a’ caitheamh gach samhraidh san oilthigh (chaidh anNormal Schoola chur á bith) ag ionnsachadh chuspairean a dh’ oibricheadh dhaibh gu degree B.Ed. fhaotainn. Agus tha e iongantach na cuspairean a bheir B.Ed. dhaibh . . . . cleasachd is deanamh dhealbh is còcaireachd is saorsainneachd còmhla ris na cuspairean ris a bheil
Bha am pàidheadh a’ dol a dh’ éirigh ga rèir, agus bha iad gu bhith air am pàidheadh a rèir cia mheud bliadhna no bloigh-bliadhna trèinigidh a bhitheadh aca, ri tòiseachadh leis a’ chiad bhliadhna shlàn. Tha buidheann-aonachais aig an luchd-teagaisg anns a h-uile roinn-dùthcha agus meur dith, le comhairle a dh’aon ghnothach gu iarraidh àrdachadh-pàidhidh anns a h-uile sgìre. ’Sann a tha meud pàidhidh an luchd-teagaisg an urra ri Bòrd Sgoile na sgìre; chan eil an t-aon phàidheadh aig a h-uile duine leis an aon trèinigeadh idir, oir ’sann a tha am pàidheadh a rèir na sgìre anns an tàrr dhut a bhith ag obair ged a tha h-uile Bòrd Sgoile agus sùil aige ach dé a tha an ath Bhòrd a’ toirt seachad.
Bha na cùrsaichean a gheibhte anns an oilthigh anns an t-samhradh cuideachd air an teagaisg ann an cuid de bhailtean air an oidhche agus air Di-Sathuirne fad a’ gheamhraidh, agus dh’ fhaodadh iad mar sin a bhith ag oibreachadh chun an degree a shamhradh agus a gheamhradh gun phàidheadh air bith a chall. A’ bhliadhna a thug mise ann a Winnipeg, chaidh mi gu dhà de na cùrsaichean a bha so gus am faicinn co ris a bha iad coltach—oidhche ás an t-seachdain guLinguistics, air a theagaisg le Albannach, agus oidhche guHistory of Canadian Educationair a theagaisg le fear a chaidh a thogail ann an Albainn Nuadh. Le trèinigeadh Albanach, cha bhitheadh a dhìth air mo leithid-sa ach dà chùrsa eile de ’n t-seòrsa ud airson B.Ed., agus aon òraid sgrìobhte air cuspair co-cheangailte ri eideachadh chloinne airson dotaireachd, a’ bhliadhna an déidh sin . . . . nì a tha fàgail dustadh math de ’n t-seòrsa dotairean sin ag éirigh a-measg an t-sluaigh. ’S mi fhéin a bhitheadh mór asam fhéin nam b’ ann an Obar-Dheadhain a fhuair mi na comharraidhean ud . . . . ach cha robh móran diubh le comharraidhean beaga.
Tharraing na nithean so móran dhaoine gu teagaisg, gu h-àraidh seach gun robh e na b’ fhasa faighinn a-steach a dh’ ionnsachadh eideachadh ann an oilthigh na bha e faighinn a-steach gu cuspair-foghluim sam bith eile, ach dh’ aobhraich iad gun do dh’ éirich dà bhuidhinn a-measg an luchd-teagaisg.
B’ iad sin iadsan a bha air a bhith a’ teagaisg bho chionn bhliadhnachan le bliadhna no nas lugha de thrèinigeadh agus a bha a’ meas
Tha buaidh aig an dòigh-trèinigidh a tha so ann gu bheil ceangal nas dlùithe aig na sgoiltean ri nithean ùra sam bith a tha ag éirigh ann an dòigh teagaisg, mar tha am Bòrd agus fear-stiùiridh na sgìre gan cur air chois. Chan e nach eil rag-mhuinealachd an sud mar tha e so, ach saoilidh mi nach eil uiread de fhreumhaichean gan ceangal anns an aon slochd a thaobh gum bheil seòladh a’ tighinn gu math tric bho oifig an eideachaidh mu rudan ùra bu chaomh leotha a dh’ fheuchadh iad anns na sgoiltean. Chan eil uiread de shaorsa no de shaorsa an toile féin aig luchd-teagaisg ann an Canada ’s a tha aca an so . . . . tha an t-aon leabhar air a chleachdadh anns an aon chuspair anns a h-uile sgoil anns an aon roinn-dùthcha. Tha fear-riaghlaidh no fear-sgrùdaidh air a h-uile sgìre: tha an luchd teagaisg cunntachail do ’n mhaighstir-sgoile no, gu tric, anns a’ chiad sgoil, do ’n bhean sgoile; tha esan no ise cunntachail do ’n fhear-sgrùdaidh; tha esan cunntachail do Bhòrd-Sgoile na sgìreachd; tha iadsan le chéile cunntachail do fhear-sgrùdaidh nas àirde agus do oifig agus ministear an Fhoghluim ann am prìomh-bhaile na roinn dùthcha. Faodaidh fear-sgrùdaidh na sgìreach tadhal uair air bith, agus gach bliadhna gheibh thu fhéin ’s do mhaighstir-sgoile agus oifig an fhoghluim teisteanas mu na rudan matha agus dona a chunnaic e an uair a thadhail e. Bithidh am maighstir-sgoile a’ tighinn a dh’ éisdeachd do na rumannan a dh’ fhaicinn ciamar a tha a’ chlann fo smachd agus ciamar a tha an teagaisg. Tha an leabhar a tha ag innseadh có nach robh san sgoil air an t-seachdain ri dhol gu oifig a’ mhaighstir-sgoile a h-uile Di-h- Aoine agus an leabhar làitheil ag innseadh dé a tha air a theagaisg, gach mìos. Aig a’ char as motha, chan eil ach deich mionaidean dheth sa’ mhadainn agus chan eil sin fhéin ann feasgar. Anns a’ chuid as motha de sgoiltean cha bhi tea ann gu ás déidh na sgoile agus aig tìde diathad thathas a’ caitheamh ùine a’ ceartachadh leabhraichean no a’ gabhail buidhinn de ’n chloinn[19]
Tha facal làidir aig na pàrantan cuideachd, agus seach gur ann ás an àite fhéin a tha buill Bòrd Sgoile na Sgìreachd, faodar casaid an aghaidh duine de ’n luchd-teagaisg no an aghaidh a’ mhaighstir-sgoile ris a’ Bhòrd no ris an fhear-sgrùdaidh. Tha comunn phàrantan agus luchd-teagaisg(P. T.A. )anns a h-uile sgoil, a’ cruinneachadh gach mìos; an sin bithidh cuid de obair na cloinne ri fhaicinn, no cuideigin a’ toirt òraid do na pàrantan mu rudan ùra ann an gnothaichean eideachaidh agus dòighean-teagaisg . . . . agus bidh iad ag òl cofaidh, ag ith céic agus a’ bruidhinn!
Ann an cuid de na sgoiltean tha trì làithean anns a’ bhliadhna air a bheil cuireadh air a chur gu pàrantan a thighinn a sheasamh air cùl an t-seòmair, fhad ’s a tha an duine a tha air an ceann gan teagaisg. Bha feadhainn de ’n chloinn aig a robh beachd math ged a b’ ann masa fìor gus am faiceadh màthair mar a bha a mac no a nighean a’ freagairt ann an coimeas ri càch a bha so, gur ann do ’n duine a bha a’ teagaisg a bu mhiosa so na dhaibhsan, agus bha aon bhean-teagaisg a luthaig àr agus murt a dhèanamh an uair a dhiùlt feadhainn de na balaich mhóra a comhairle a ghabhail air beulaibh nam pàrantan air cùl an t-seòmair. Bha aon bhuabair anns a’ chlas agamsa agus là bha pàrantan a-stigh bha gach nì a’ dol gu h-òrdail gus an do dh’ iarr mi facal Beurla eile airsonintermission. Thug sinn greiseag mus do dh’ èalaidh sinn chuige, ach mu dheireadh thainig am facalinterval ’s bha sinn a’ smuaineachainn có an clas a bha cho math ruinn an uair a chaidh an dòrn mór so suas agus thuirt am buabair so, “Aw, ma’am, that’s when we go to the latrines to have a weed. ”Bha fhios aige-san, agamsa agus aig na pàrantan gu robh toitean air an croiseadh anns an sgoil.
A bharrachd air an eideachadh a thatar a’ dèanamh anns na sgoiltean le luchd-teagaisg, tha cùrsaichean air na h-aon chuspairean ’s a thatar a’
An uair a smuainicheas mise an diugh air Canada chì mi e ’nam inntinn mar na pìosan dathte de ghloinne a chithear a’ deanamh pàtarain troimh shùil prosbaig. Chì mi caomhalachd linn mo sheanmhar ann an aghaidh Sìne Dhòmhnuill Nèill, Banntrach Iain Sheòrais Uisdein air an taca ann an Ninette. B’ ise a’ chiad leanabh a rugadh anns an àite ud an déidh còmhlan mór diubh a thighinn bho Leódhus deireadh na naoidheimh linn deug. Bheir i dhachaidh orm nach e an dùthaich fhurasda a bh’ ann dòmhsa a bh’ ann daibhsan idir an uair a bhitheadh an sneachda cho àrd ri mullach na h-uinneige agus an connadh reòdhta; bheir i gu m’ inntinn cianalas an eilthirich ag innseadh mu thè de ’n chòmhlan a bhitheadh ag ràdh gum b’ ann aice fhéin a bha an turas-pòsaidh gun cheann . . . . nach d’ fhuair i riamh air ais. Chì mi Uisdean Iain Sheòrais Uisdein, fear eile de ’n chòmhlan, an diugh ’na bhodach, le gàire nam bliadhnachan ’na shùil, ’s e ’g aideachadh dhomh nuair a bha e ’na ghiollan gum bitheadh e a’ ruith air falach an àite dhol do ’n sgoil an sud; tuigidh mi bhuaith earrainn de shàrachadh a’ chiad luchd àiteachaidh ’s e ag innseadh mu’n chiad thogalaichean cip, mu na deargadan ’s na cuileagan bìdeach, dian theas an t-samhraidh agus dian reothadh a’ gheamhraidh, mu dhaoine a thainig bho eilean lom iasgaich gu coille, làmhach, tuagh is damh. Chì mi boireannaich a dh’ fhalbh ás an Ruis a’ toirt dhuinn borsch is duilleagan càil air an lìonadh le ris agus blintze agus cofaidh agus iad toilichte gu bheil sinn a’ deanamh ar seacaid orra. Chì mi banais Ukrainian ’s gach aoigh a’ dol seachad air a’ chàraid phòsda,
’Se so Canada dhòmhsa agus chan e dealbhan faileasach nam bailtean móra le an iomadh goireas, agus ma dh’ fhoghluim mi càil bho mo chuairt, saoilidh mi gur e nach robh mi riamh air a bhith cho taingeil, gus am faca mi an iomadh shluagh an sud, gur ann anns na h-Eileanan a chaidh mo thogail, far nach deach a chur annam gu robh a h-uile càil a bha agamsa ceart is a h-uile càil a bha aig duine eile ceàrr . . . .
Air an làimh eile bho ’n iomadh shluagh so, agus bho ’n mheas a bha aca air a’ phìos fearainn bho ’n ‘tug mise a’ choiseachd’ —na h-Eileanan agus a’ Ghàidhealtachd—agus air cruadal nan daoine bho ’n tàinig mi—fhuair mi dearcadh air mo shluagh agus m’ àite fhéin ás tìr na fadachd ás. Agus saoilidh mi gun do thuig mi dé is coireach gur ann nuair a dh’ fhàgas e na h-Eileanan ’s a’ Ghàidhealtachd a théid an Gaidheal air a chasan mar Ghaidheal, ga fhaicinn fhéin, chan ann mar neach nach bitheadh a chaoidh cho math ri Sasunnach, no Gall ’s do bhrìgh sin a dh’ fheumadh feuchainn gach latha a bhith cho coltach riutha is a dheigheadh aige air, ach mar neach a thaobh a dhùthcha ’s eachdraidh a dhaoine a bha air a mheas air na barraichean.
Ach b’fheàrr leam gu robh an Gàidheal is an t-Eileanach anns na h-Eileanan agus air a’ Ghaidhealtachd cho mór ás a dhùthaich, a h-eachdraidh ’s a cànan ’s a tha an Gaidheal ’s an t-Eileanach ann an dùthaich eile.
’S dòch gun agair tha gu bheil e furasda a bhith mór ás rud a chithear fad ás, gun a bhith a’ smuaineachadh ach air na rudan as
Oir ann an uaill fad ás
Chan eil ann móran feum;
’Se chumas cànan beò
Ach sluagh ga cur an gréim.
[Dealbh]
Gonadh air Callaghan ’s an“Capital Gains”aige chan eil againn a so ach call dubh nan caorach.
| title | Ban-Leódhusach air Safari (3) |
| internal date | 1965.0 |
| display date | 1965 |
| publication date | 1965 |
| level | |
| reference template | Mairead NicAsgaill in Gairm 53 %p |
| parent text | Gairm 53 |