FAINNEACHAN

le EILIDH WATT.

Is math leo an diugh éisdeachd a dheanamh ri beachdan na mnathan: mar sin thachair dhomh bhi ann an comunn sianar fhear. Bha an deasbaireachd a’ dol air adhart is mi a’ feitheamh cothrom dol an sàs an uair a thuit mo shùil air làmhan an fhir a bha anns a’ chathair is mhothaich mi nach b’e mhàin aon fhàinne a bha e a’ caitheamh, ach dà fhàinne—fear air gach làimh. Thug mi sùil air mo shocair timcheall a’ bhùird: cha robh fear seach fear nach robh a’ caitheamh fàinne. Air mo làmhan fhéin a tha ri bithdhèanamh cha robh fàinne ged is bean phòsda mi. An robh air fàinneachan—no an cion—a’ deanamh gnè de thaisgealadh oirnn? Nuair a fhuair mi tìde a bhi beachdachadh air seo thainig mi gu’n cho-dhùnadh gun robh.

Carson a tha neach a’ cosg fàinne? Am bitheantas a chionn is gun dearbh fàinne luachmhor air meur ghrinn nach eil an làmh ri obair throm, shalach, a tha ro thric air dhroch phàidheadh. “Status symbol” mar a their iad. Anns an Ròimh, bho chionn fada, an uair a bha tràillean a’ deanamh an obair shalach, bha fir is mnathan a’ cosg fàinneachan gus sealltainn do’n t-saoghal gun robh iad beartach, saor, is nach robh iad ri obair. Theagamh gum b’e an aon chleas is a bha aig muinntir Shìna a leigeadh fàs le iongan am meòirean gus foillseachadh nach robh iad ri obair. Anns an Ròimh bu mhath leis na tràillean gun gabhte iad mar dhaoine saor is bu mhath leo fàinne a chosg ach bhacadh an lagh iad. Dh’fhaodadh tràill meur a chall nam faighte e is fàinne air a mheur. Aig ám chan fhaodadh neach fàinne òir a chosg mur robh athair is a sheanair ’nan daoine saor ged dh’fhaodadh e fàinne airgid a chosg mur b’e tràill a bha ’na athair.

An diugh is e fàinne pòsaidh, no fàinne geallaidh pòsaidh is tric a chithear tha e nis fasanta gun cosg fear pòsda fàinne air an treas meur de’n làimh cheàrr. Ach bha uair eile dha sin. Nuair a bha daoine na ba bhochda is ri obair na bu truime, b’ainneamh a bha fàinne geallaidh ri fhaicinn agus b’ainneamh a bha fàinne pòsaidh òir ri fhaicinn a-measg daoine cumanta. Bu tric a chosgadh iad fàinne umha. Bha e saor is bha e marsainneach, dà nì nach eil an t-òr. Mar bu trice bha am fàinne air a dheanamh ann an coltas dà làmh ann an glaicean a chéile. Ro am pòsadh bhitheadh na làmhan air

an dealachadh is cha robh a’ mhaighdeann a’ cosg ach aon chearcall gus an robh an dà chearcall air an toinneamh air latha a’ phòsaidh. Bha na làmhan air an cur ann an glaicean a chéile mar shamhla air cumhnant marsainneach.

Ceud bliadhna, no mar sin air ais, chìte fàinne air a chaitheamh mar chuimhnichean air neach a bha air caochladh. Aig ám bhi deanamh tiomnadh bu tric gun cuireadh feadhainn bheartach airgead air thaobh gus an ceannaicheadh an fheadhainn a bu docha leo fàinne caoidh. Ach is e an cùmhnant a bh’ann gun cuireadh am fear a bha cosg leithid seo a dh’fhàinne suas facal ùrnaigh air son anam an fhir a dh’fhalbh a h-uile turas a thuiteadh a shùil air an fhàinne a bha e a’ cosg, is anns am bu tric leo a bhi giùlan dual de’n fhalt aig an fhear a chaochail. Air son a’ chuid mhór chaidh an seòrsa fàinne seo á fasan chionns gum bheil na Pròstanaich an aghaidh a bhi ag ùrnaigh air son na mairbh. Ach theagamh nach e sin an reuson gu tur. Bha feadhainn de na fàinneachan seo neo-thlachdmhor ri linn is gun robh cuid dhiu a’ dealbh claiginn gun sùilean, gun fhiaclan os cionn dà chnàimh a bha tarsaing air a chéile, samhlachail air a’ bhàs. Ach ged dh’fhaodadh sin a bhi mì-thaitneach bu mhiosa buileach dhaibhsan a bha a’ caitheamh fàinne anns an robh fiacail ás deud an fhir a dh’eug, far an trice a bhitheas clach luachmhor.

Ach bho’n ám a bha mi ’nam phàisde anns an sgoil saoilidh mi gur ann air fàinne a’ Phàp a bu trice a chuala mi iomradh. Bha gach teachdaire bho’n Phàp—is bu lìonmhor iad—a’ faotainn fàinne Phàp leis gus am faithnichte e. Ach an latha roimhe leugh mi gun d’fhuair am Pàp am fàinne òir a chaidh a dhealbh dha fhéin. Thuirt mi rium fhéin gum bu mhath nach robh luchd ceàird cho fadalach, dàileach, anns an aimsir a chaidh seachad is bha iad an diugh air neo bha gnothaichean air dhol bàs.

Ach dh’fhiosraich mi bho’n uair sin nach e gheibheadh am Pàp an dràsda ach fàinne òir—anulus piscatoris mar a their iad, no mar a dh’ fhaodas sinne a ràdh, fàinne an Iasgair. Is e an Naomh Peadar an t-iasgair a thathas a’ ciallachadh is air an fhàinne tha an Naomh Peadar air a dhealbh ag iasgachadh á báta. Tha ainm a’ Phàp air a ghràbhadh air taobh a-stigh an fhàinne is air do’n Phàp bàs fhaotainn tha am fàinne air a bhriseadh is air a leaghadh is deanar fàinne ùr do’n Phàp ùr.

Ciamar a nis a chuireadh e fàinne le teachdaire—is bha e iomchuidh gun aithnichte gum b’ann bhuaidhe bha am brath. Tha mi nis a’ tuigsinn gun robh ioma fàinne air a dheanamh de stuth saor. Umha, tha mi a’ creidsinn. Bha am fàinne seo mór, trom, is air a chaitheamh air a’ cheud mheur de’n làimh cheart. Bha e de stuth saor gus nach b’fhiach a ghoid no an teachdaire a mharbhadh air a shàillibh. Bha e mór gus am bitheadh e soirbh aithneachadh; agus mór gus an coisinneadh e spéis do’n fhear leis bu leis e.