AN T-EALLACH ARBHAIR

Bliadhn’ àraid a thàinig ann a shiod agus bha am fodar anabarrach gann, agus oidhche dhe na h-oidhcheannan smaoinich mi fhìn gun d’readhainn fiach am faicinn mo charaid Iain Dòmhnallach—Iain Beag a’ Mhuilinn, mar a chanamaid.

Anns an àm a bh’ann a sheanach bha bancharaid dha, bha i tinn, faisg air a’ Chlachan, agus bha taigh àraid eile ann, Anna Dhòmhnallach—ris an canadh iad Anna Philat. Agus ’s e taigh-céilidh anabarrach math a bh’ann. Cha robh ’n cidsin ach beag; bhiodh na gillean ’nan suidhe air glùinean a chéile a staigh, leis cho cumhang ’s a bha ’n t-àite, mòran ann dhiubh, de chéilichean.

Agus thachair Iain rium-sa, co-dhiubh, aig a’ Chlachan, agus e dol a choimhead air a bhancharaid ’s i bochd—b’ e sean Màiri Anna Dhòmhnallach—bha i pòsda aig a’ mhisionaraidh, am Matasanach. Agus bha an taigh-céilidh a bh’againn, mar a thuirt mi mar thà, bhiodh e cho dùmhail le céilichean, agus ’s e na h-Innsibh a thugadh mar ainm air, leis a’ bhlàths a bh’ann.

’N uair a bha mi fhìn ’s Iain treiseag ag còmhradh ann a shean, dh’fhaighneachd mi fhìn dheth:

Dh’fhàiltich mi gu càirdeil Iain,
Leis an t-seòltachd a bh’aig Iomhar,
’S dh’fhaighneachd mi m’an bhàrr am bliadhna,
No ’n robh sìol am friamh a dhéise.

Thionndaidh e gu socair dòigheil
’S thuirt e, “Thà, ma tha, a Dhòmhnaill,
Coirce, seagal agus eòrna,
’S gum bi còrr ann seach na dh’fheumar.”

Shaoileam gun do dh’fhàs mi làidir;
Tha mi cinnteach, dh’fhàs mi dàna:
Thuirt mi “Saoil am faigh mi pàirt dheth
Ma théid sinn an àird le chéile.”

Thuirt e, “Gheibh thu sin le m’dhùrachd,
Ged ’iodh dusan slat ’s an t-sùgan;
Ach ciamar bheir thu e Chorùna,
’N dèan thu chùis a thoirt leat fhéin ann?”

Thuirt mise, “Ma gheibh mi còir air,
’S gun dèan thu libhrigeadh dhòmh-sa,
Chan ’eil cùram dhomh ’s an dòigh sin
Nach dèan mi mo bhròg a ghleusadh.”

Thuirt e, “Fhalbh, ma thà, air d’fhiaradh
A thaigh Anna, nighean Iain;
Tadhlaidh mi agad ’gad iarraidh,
’S cha bhi ’n cianalas leat fhéin ort.

“Gun téid mise suas a dh’fheòrach
Nighean Alasdair, am beò i,
Is ma bhios na cùisean dòigheil
Théid thu, Dhòmhnaill, leam air chéilidh.”

An uair ràinig mi na h-Innsibh,
Far ’n robh blàths is bàidh dha-rìribh—
Nighean Iain a’ dèanamh cìobair,
Is las mi mo phìob ’ga h-éisdeachd.

’N dà cha b’fhada gus an d’ràinig
Fear mo rùin, le sunnd ag ràitinn,
“Tha sibh-se nochd, mar as àbhaist,
Air ur càrnadh air a chéile!”

’S ’n uair a dh’fhàiltich e na càirdean
’S a bha h-uile ni ’na àite,
Phriob e shùil an taobh a bha mi
’S rinn mi fhìn gun dàil a leughadh.

Shìn sinn ceum gu socair còmhla,
Mar a b’àbhaist dhuinn, ri stòiridh,
Gun do ràinig sinn an seòmar,
’S caileag òg bu bhòidhch’ fo h-éideadh.

Dh’éirich i le fiamh a’ ghàire,
Gu glan grinn, is shìn i làmh dhomh—
Bha mis’ uair a bhuailinn nàmhaid
’S nach cumadh am bàs bhuam fhéin i.

An uair a chaidh sinn dh’an àthaidh
Shìn mi sùgan, ’s cha b’e ’n t-àgh e;
Gu robh cheann ri cùl na h-àrdraich
’S mu’n fhàd-bhuinn bha pàirt gun fheum dheth.

Thuirt Iain le fiamh a’ ghàire,
“Siuthad, lìon e, chiall ’s a nàire;
’Chruach a dhèanadh am mìos Mart dhuinn,
Cha bhi sràibhlein agam fhéin dhìth!”

’N uair a chaidh mis’ ann am fìogar
Fiach am faighinn air mo dhruim e,
Thuirt Iain, “Ma théid thu dhìth leis
Thig luchd dìtidh a Dùn Eideann.”

“Ach oidhche mhath leibh féin an dràsda,
’S móran taing is beannachd Phàdruig;
Is mura dèan mi ruighinn sàbhailt’
Chluinn sibh màireach cà ’n do dh’eug mi.”