LIII IARRAIDH DHÒMHNAILL ALASDAIR

Mo chreach mhór, mo sgeul cianail,
Mar a dh’éirich am bliadhna
Do dhròbhair mór nan damh fiadhaich,
A chaidh air chall is nach robh sgial air; 6350
A ghabh air muin an eich-iaruinn,
’S a shluig an ceò as ar fianuis,
Nuair a dh’fhalbh e Bhòirnis a dh’iarraidh
An ràcain.

Dh’fhàg e tigh Chille-Bhrìghde, 6355
Cha bhiodh e mionaid do thìde
Air rathad réidh, farsuing, dìreach;
Gann mu leth-dusan mìle ann
Is bha an t-each-iaruinn gun strì ann,
Le acfhuinn-mhiadhoin tri fìllte ann, 6360
Deas, ullamh, iasgaidh gu dìreadh
’S gu teàrnadh.

Ghabh e an rathad le ruaiseadh,
Aotrom, aigeannach, uallach;
Bhiodh e againn a-nuas 6365
Mu ruitheadh cairteal na h-uarach,
’S cha robh grabadh dha buailteach
A chuireadh fadal mu thuath air,
Ach ruighinn ’s grad-thighinn mu’n cuairt
Air a shàil ann. 6370

Chosg sinn madainn an glòireis
Gu dé mar chruinneamaid ròinneag,
A’ feitheamh tilleadh an òigeir
A dh’fhalbh air chabhaig do Bhòirnis
Le sùil air Gearraidh-na-mònadh, 6375

A-mach tromh uinneag na clòsaid,
A dh’fheuch am faiceamaid Dòmhnall
’S an ràcan.

Gus an deach sinn fo iomagain
Ann an iorram is an iomacheist; 6380
Sinn gun ghuth no gun iomradh
An deach an luidealach iomrall,
No an robh e an cunnart no an iorghuill;
Ma thuirt e guth ris na “Biorgain,”
’S gun cuireadh fear ac’ an t-ionchainn 6385
Le stràc as.

Mi fo ghruaimean a’ feitheamh air;
Ruith na h-uairean ’s na leth-uairean;
Ghabh mi uallach mu bhreitheanas,
’S gum biodh uaigh air a cleith orm. 6390
Chuir mi an uair sin na peithirean,
’S iad cho luath ris na peilearan,
Feuch an cualas guth eile
Mu’n cheàrdaich.

Feuch an cualas no am facas, 6395
No an tugta tuaim-sa no beachd-sgeul,
An tug e ruaiseadh mu’n Leacaich,
Mu’n Mhol-a- Tuath no mu Theacall,
’S ma thig i gruamach le sneachd air ann
Leis an fhuachd is leis an acras, 6400
Nach e bhios truagh dheth fo’n taca-sa
Am màireach.

’S ann fhuair sinn nuadal á Grianaig
Mu’n chidhe tuath gun robh ìomhaigh,
’S e coiseachd suas ann air èaladh 6405
Mu’n cluinneadh cluas Mhaighstir Niall e,
’S ma chuir e druaimleach ’na bhial ann
Gur ceart cho buailteach an sgial air
Gum faightear fuar anns na liaghagan
Bàit’ e. 6410

Nuair a liadaich an stòraidh
Nach robh sgial air an dròbhair,
Gun duirt na crìosdaidhean còire,
“Gun cumadh Dia ruinn ar dòchas.”
B’e so a’ bhliadhna gun sòlas 6415
A thug na diachainnean òirnne,
Ach ’s e bhith ’gad iarraidh-s’ , a Dhòmhnaill,
Thug bàrr orr’.

Ruith am fuaim feadh an tìre
’S thug an sluagh chun na bruidhneadh, 6420
’S ioma cluas a bha sìnte
Ri ioma tuaim-sa air an fhìrinn.
An tugadh bhuainn e dha ’n t-sìthein,
No thog an sluagh air a’ ghaoith e,
No c’àit an truaighe air am fuinn 6425
An deach fhàgail?

Cha robh urad do chòmhlan
Riamh a ruith Mhic an t-Srònaich,
’S a bha muigh feadh nan leòidean,
A’ siubhal Uibhist an Eòrna; 6430
Bha Clann ’ill’ Eathain is Leòdaich
Bha Clann an t-Saoir is Clann Dòmhnaill,
Bha h-uile h-aon Mhac an Tòisich
’S an àit’ ann.

Cha robh glumag no sùlag 6435
Eadar Fuidheidh is Fùideidh,
Cha robh fadhail no cùmhlach
Nach d’fhàgadh tadhal nan sùl ann.
Bha h-uile eathar is iùbhrach
Le dreag a’ dorghach nan grùnnd ann; 6440
Bha fir a’ coimhead feadh tiùrra
Na tràghad.

Bha gach neach ann an tòir ort
Eadar machaire is mòinteach,
Maoir a’ farraid is a’ feòrach’ 6445

A-muigh mu Mhallaig is mu Mhòrair,
Suas mu bhaile Inbhir-Lòchaidh,
Sìos tromh an Apuinn dha ’n Òban,
’S iad feuch am faighte do bheò
No do bhàs ann. 6450

’S trom is gur muladach daoine
Caoidh is a’ cumha is a’ caoineadh,
’S goirt ar buille mu’n aodann,
’S bochd leinn Uibhist as t’aonais
Dròbhair chruidh agus chaorach, 6455
Cho seòlta chumadh air daoradh
’S a b’urrainn duine air an t-saoghal
A ràitinn.

Ann ad thriall feadh nan garbh-chrìoch
Bha do ghnìomh air a dhearbhadh, 6460
Sàr-fhear dhèanamh nam bargan,
A theireadh fhiach air an ainmhidh,
’S cha b’ann fiarach no falchaidh,
Ach ann am fianuis a’ mhargaidh;
An ann leat nach b’fhiach tighinn a failmse 6465
Air do nàbaidh?

Cha robh gamhainn ri fhaotainn,
Biodh e reamhar no caol leat,
Nach biodh agad le saod air,
Suas an rathad is taod ann 6470
Eadar Camus-nam-Faochag
Agus Cròic Pheighinn-nan-Aoirean,
’S cha tug thu fealladh á aon
Air an àrainn.

Eadar Mallaig is Mòrair, 6475
Eadar Canaidh is Cnòideart,
Eadar Barraidh is Bòirnis
Bha do thathaich is t’ eòlas,
’S ioma bean air a’ chòrs’ ud
An diugh a’ gearan mu d’ thòrradh, 6480

Ma bha thu ceannach ’s ag òl
Na deoch làidir,

Ag ràdh ma dh’fhoghainn do smùid dhuit,
Gun robh thu foghainteach, lùthmhor,
Do chur fodha ri ùrlar, 6485
Nach deanadh gobha no bùidseir,
’S nach robh duine ’s an dùthaich
A chuireadh buille gu d’ chùl thu
Cho fad ’s a sheachnadh tu dùirn
Sgobaidh Thàillear. 6490

’S mór ’s gur cianail an tachartas
Nach do thriall sinn bho ’n dachaigh leat,
Nach do shìolaidh thu seachad
Mu’n d’fhuair sinn sgiala nan creachan so,
’S ioma cnàmhag ’ga tachas 6495
Ma chaidh do thiodhlacadh seachran
’S c’àit, a Dhia, ’n cuir sinn clach
Air do chàrnan?

Nach do sheall is nach do shiubhail sinn
Eadar Lingeidh is Liubharsaidh, 6500
Mu dhà thaobh Teach-an-Triubhais,
Bho Peighinn-nan-Aoirean gu Cuibhir,
Bho mhiadhoin Tearracadh-an-Urrais
Gu Tobhta-Cailleachan-an-Tuaiream,
Bho Cheann-an-Tairbeirt gu mullach 6505
Cnoc Thàllan.

’S ioma àit ’n tug sinn sgrìob ann
Mu’n do thog sinn ar cìnnt as,
Eadar gob Rudh’ -Àird-Mhìcheil
Agus bonn Bealach Gaoithe, 6510
Mu thimchioll Rudha na Mìnneadh
Gu Tobhta Chalum na Fìrinn,
Bho Loch a’ Bharpa gu druim
Chille-Bhànain.

Tha mo dhùil ’s i air bristeadh, 6515
’S mi fo thùrs’ air mo chlisgeadh;
Ma chaidh thu null leis a’ mhisg oirnn,
’S e sin a’ chùis tha gun fhios dhuinn,
Ach c’àit an rùraich mi nis thu,
’S gun cuirinn ùir air do chiste, 6520
Mu chladach Dhiùraidh, no h-Irt,
No Chinntàile?

Mur a sguirear dhe t’iarraidh,
O, gun cuidicheadh Dia sinn;
So an dùthaich bhios riaslach, 6525
Lom, gun dubhan, gun driamlach.
Cha ghlacar smalag, no sìolag,
Cha toirear giomach á cliabh ann,
Cha togar biorach no liabag
Am bàrr ann. 6530

Théid an dùthaich ’na h-éiginn;
Có their sùil air an spréidh ann?
Fir a-muigh feadh nan sléibhtean,
’S iad a’ forfhais mu d’ dhéidhinn,
Gun duin’ a sheallas air creutair, 6535
No théid gu carraig an éisg ann;
Cha toirear cudaigean fhéin
As an tàbh ann.

’S ioma tigh a bhios gaoir ann,
Dol an coinneamh an fhaoiltich, 6540
’S e gun ghollad, gun chaoran.
Có their connadh á aonach?
Có nì ’n talamh a shaothrachadh?
Có nì feamainn a sgaoileadh?
’S có nì treabhadh no taomadh 6545
Bhuntàta?

Bidh mi tionndadh an t-seanchais
Mar chaidh an dùthaich gu cearbaich’,
Mu’n do rùraicheadh dearbhadh

Gun deach thu null thar na fairge, 6550
’S ged bhiodhte air ghiùlan am falbh leat,
’S a’ gabhail ùrnuigh nam marbh dhut,
Gur gann bhiodh sùilean cho dearg
Air do chàirdean.

’S ioma té bha fo ghruaimean 6555
Nach creideadh éisdeachd a cluasan
A’ toirt dha chéile nan tuaimseachan
Ciod an reusan a ghluais thu
Na dh’amais sgeul bhith mu’n cuairt ort,
A thig air réir mar a chuala iad, 6560
Mu’n treab a chruinnicheadh an sluagh
Aig Creag Hàstain.

Nam biodh sanais no iomradh
Air bhith againn mu thimchioll,
’S ann bha e còmhla ri m’fhear-ionmhuinn,— 6565
Ri Dòmhnall Ioseph Mac Fhionghuin,
’S e ann a leaba gu h-iomchuidh,
’S a’ faighinn cadal gun iomrall,
’S e gabhail seachad air Tiriodh
’S a’ bhàta. 6570

Nuair a ràinig e ’n t-Òban,
’S ann a chuala e mu’n bhòilich
A rinn na sgliùraichean gòrach,
A dh’fhàg e ’n Dùthaich an Eòrna,
Bho chionn ’s gun d’fhalbh e ’na ònar, 6575
Gun ghuth a ràdh ris a’ chòrr dhiubh,
’S e tighinn air chéilidh air Dòmhnall
’S air Màiri.