---

[114]

A H-OCHD DEUG

AIG leth-uair an dèidh naoi air madainn Dihaoine aig doras a-muigh oifisean IomhaighProductionsdh’fheuch Donnchadh Mac na Ceàrdaich ri car a chur san iuchair aon uair eile. Dh’fhaillich e air. Bha e na fhluich-fhallas is bha crith na chorp air fad. Bha e air an iuchair a chur air ais na phòcaid agus bha e air dà cheum a ghabhail air falbh on doras nuair a chuala e bannan a’ dìosgail. Thionndaidh e le deòir na shùilean is chunnaic e Donna MacIomhair, is sgiort leathair is lèine bheag chotain le muineal ìseal oirre, na seasamh anns an doras, gàire air a h-aodann agus a gàirdeanan air an sìneadh a-mach is i a’ cur fàilte air. Gun smid chaidh e thuice is chuir e a làmhan timcheall oirre is chuir e a cheann air craiceann a gualainn, a bha blàth air a mhaol. “Donna,” thuirt e fo anaill, “tha mi duilich.”
“Eisd, amadain,” thuirt Donna, is i a’ suathadh cùl a chinn le làimh. “Chan èirich càil dhut. Thugainn a-steach còmhla riumsa.” Rug i air a làimh agus threòraich i a-steach dhan oifis e, is i a’ bruidhinn fad an t-siubhail. “Dh’atharraich iad na glasan an-dè,” thuirt i. “Sin bu choireach gu robh àmhghar agad a’ faighinn a-steach.” Phut i doras na h-oifise bige fosgailte agus dh’eubh i: “Tomhais cò fhuair mise air cùl an dorais. Sin thu, Dhonnchaidh, thall a-steach ’s nì mise copan cofaidh dhut.” Gu h-obann, chuir i a dà làmh air a ghruaidhean is thug i pòg dha le beul fosgailte. Rinn i gàire, chuir i a-mach a teanga is choisich i chun a’ chidsin.
Dhùin Mac na Ceàrdaich a shùilean airson diog, tharraing e anail agus choisich e a-steach dhan rùm. Na shuidhe air cathair faisg air an uinneig bha Ruairidh Moireach ag òl cupa cofaidh. Rinn Mac na Ceàrdaich dìreach air an deasg aige agus dh’fhosgail e an drathair a b’ ìsle gu cabhagach. “Tha mi duilich,” thuirt e. “B’ àbhaist dhòmhsa a bhith ’g obair an seo.”

---

[115]

“Cia air tha thu a-mach, a dhuine?” thuirt Moireach. “Dè tha ceàrr ort?”
“Duilich,” thuirt Mac na Ceàrdaich, is e a’ toirt a’ chinn far searraig uisge-beatha is e a’ toirt balgam cabhagach aiste. “ ’S mise Donnchadh Mac na Ceàrdaich.” Rinn e brùchdail. “Cò th’ annadsa?”
“Tha fhios a’m cò th’ agam,” thuirt Moireach, agus choisich e a-null chun an deasg agus chuir e a-mach a làmh cheart. “Ruairidh Moireach, an Ceannard ùr aig Iomhaigh A Dhà.” Thug e am botal air falbh bho làimh Mhic na Ceàrdaich agus dh’òl e fhèin balgam. “Cà’ robh thu, a dhuine? Tha a h-uile duine air a bhith gad lorg.”
“Cò,” thuirt Mac na Ceàrdaich, “a bha gam lorg?”
“Mise,” thuirt Moireach, “Donna bheag, Aonghas Iain, MacAnndrais. Bha tòrr dhaoine gad ionndrainn, a Dhonnchaidh.”
“Cà’il MacIlleathain?” thuirt Mac na Ceàrdaich.
“Tha sinne coma,” thuirt Moireach, “ged a b’ ann ann an Hiort a bhiodh e.”
“Agus Kerr,” thuirt Mac na Ceàrdaich, “cà’il esan?”
“Bidh e fhathast gad mholadh,” thuirt Moireach, “ris a h-uile duine a dh’èisdeas ris, tha mi creidsinn. Tha e dhen bheachd gur e fìor dhuine comasach a th’ annad, a Dhonnchaidh. Bha mi bruidhinn ris aig coinneamh ann an Steòrnabhagh an-dè, agus dh’innis e dhomh mun a h-uile càil a thachair ann an Craoibh Dimàirt seo chaidh. Agus chomhairlich e dhomh, nam faighinn lorg ort, grèim teann a chumail ort?”
“Chan eil thu ’g ràdh?” thuirt Mac na Ceàrdaich.
“O, tha, bhròinein,” thuirt Moireach. “Bidh cruaidh-fheum againn air duine dhe do leithid, ’s tha ùghdarras agam beagan a bharrachd a thoirt dhur mar thuarasdal.” Chuir e pàipear air an deasg. “Cumhnant ùr a th’ ann. Bheir sùil air, agus cuir d’ ainm ris nuair a bhios tìde agad. Ach cha chreid mi nach bi e tighinn ri do chàil.” Choisich e air ais dhan chathair agus thog e a chupa coafaidh. “Cà’ robh thu fad dà latha, co-dhiù?”
“Air cùl na gealaich,” thuirt Mac na Ceàrdaich. “Chan eil sgath a chuimhn’ agam dè mar a dh’fhàg mi taigh MhicAnndrais an oidhche ud. Ach tha cuimhn’ a’m gun do stad mi aig tè dhe na bùithean aig Victoria Wines ann am Peairt. Cheannaich mi dà bhotal an sin agus fhuair mi rùm ann an taigh-òsda anns a’ bhaile. Bha mi eadar an leabaidh agus an

---

[116] taigh-beag fad latha ’s dà oidhche. An-dè sa mhadainn chaidh agam air èiginn a dhol a-mach a dh’fhaighinn tuilleadh deoch, agus siud Donnchadh air uilinn san leabaidh fad na h-oidhche, agus siud Donnchadh air uilinn san leabaidh fad na h-oidhche raoir. Tron oidhche uaireigin – bha e dorcha co-dhiù – dh’fhòn mu gu Anne-Marie agus dh’innis i dhomh, mura faighinn an càr, agus mi fhìn, sìos a Ghlaschu an-diugh, gu robh i fhèin agus an leanabh a’ dol dhachaigh a dh’Eirisgeigh a-màireach. Cahn eil deur air a bhith agam an-diugh – chun an dràsda fhèin – is ’s cion deoch a tha fàgail crith annam mar seo.”
“Chan fhada,” thuirt Moireach, “gu ’n toir sinne leigheas- dhut, a bhalaich. Mi fhìn ’s Donna.”
“ ’S math leam sin a chluinntinn,” thuirt Mac na Ceàrdaich.
“O,” thuirt Moireach, “chan eagal dhut còmhla ris an sgioba ùr a th’ agad a-nis.”
“Tha mi duilich,” thuirt Mac na Ceàrdaich, “ach tha mo cheann na bhrochan an-diugh. Chan eil mi gad thuigsinn ann.”
“Trobhad ort,” thuirt Moireach. “ ’S mise an gafair ùr an seo aig Iomhaigh A Dhà. Cha robh Steòrnabhagh a’ còrdadh rium idir. Chuireadh an t-àite ud na clachan nan cadal. Agus bhon a bha Kerr fhathast deònach a dhol air adhart le Cuid do Chroinn leis a’ Chaimbeulach, agus bho nach b’ urrainn dhuinn ainm na companaidh seo atharrachadh. Agus Ceannard ùr a chur sìos an seo. Dh’iarr iad ormsa an obair a ghabhail. Sin agad e. Làmhan air, a bhalaich.”
“Mar sin,” thuirt Mac na Ceàrdaich, “cha leig mi leas an deasg agam fhalmhachadh ann? Tha obair agam?”
“Bidh cus agad,” thuirt Moireach. “ ’S tusa an aon duine a-staigh an seo as aithne dha prògraman a dhèanamh. Chan eil Donna ’s mi fhìn ach a’ feuchainn ri do chuideachadh ’s gum bi a h-uile càil deiseil agad airson Diciadain. Dè mu dheidhinn a’ Chaimbeulaich? Bheil esan deiseil is deònach?”
“Bha rudeigin ann,” thuirt Mac na Ceàrdaich, “cnap-starraidh air choreigin, mu dheidhinn airgid. Bha sin a’ dèanamh dragh dha, chuala mi.”

---

[117]

“Tha fhios agam air a sin,” thuirt Moireach. “Tha ’n STG, noNorth, chan eil cuimhn’ agam cò aca – tha iad, thàinig iad gu co-dhùnadh an-dè gun dìochuimhicheadh iad mu dheidhinn an airgid sin.”
“Bidh ’n Caimbeulach air a dhòigh,” thuirt Mac na Ceàrdaich, “nuair a chluinneas e sin.”
“ ’S e dh’fhaodas,” thuirt Moireach. “An cuir thu fios thuige gu bheil sinn ga iarraidh a-staigh an seo madainn Diluain airson dà latha. Ullachadh, bheil fhios agad? Bheir sinn dha ceud not san latha. Agus gheibh e an t-airgead a gheall sibh dha nuair a thòisicheas sinn air na prògraman a chur air teip Diciadain.”
“Glè mhath,” thuirt Mac na Ceàrdaich. “Bheir mi gliong dha sa mhionaid. Bidh fhio aig Peigi a phiuthar far am bi e.”
Mun d’fhuair e air an telefon a thogail thàinig Donna NicIomhair a-steach le muga mhòr eadar a dà làimh. “Mo ghràdh air a’ bhalach,” thuirt i, is i a’ dol air aon ghlùn, los gum faiceadh e mu throigh dhen t-sliasaid aice. “Siuthad, a ghaoil, òl sinn cliobhar a-nis. Chuir mi steall de rudeigin ann. Gabh air do shocair e. ’N aire mus tachd thu.” Dh’fhuirich i far an robh i, a’ sìor choimhead air mar a bha e ag òl.
An dèidh dha an dàrna leth dhen mhuga a thràghadh, rinn Mac na Ceàrdaich othail ’s thàinig fiamh a’ ghàire gu aodann. “Mìorbhaileach,” thuirt e. “Tha seo dìreach mìorbhaileach. Cha chreid mi nach eil mu faireachdainn nas fheàrr mu thràth.” Ghabh e balgam eile às a’ mhuga. “A Mhìcheil Ghil nan Srianagan Buidhe,” thuirt e, is e a’ strì ri èirigh a-mach às a’ chathair agus Donna NicIomhair a’ dèanamh a dìchill gum fuiricheadh e far an robh e le bhith a’ cur gàirdean timcheall air a mheadhan agus a’ leigeil leis na cìochan aice tuiteam na uchd. “Dhìochuimhnich mi mu Anne-Marie,” thuirt e. Feumaidh mi fònadh thuice. Feumaidh mi innse dhi gu bheil obair agam fhathast. Cha chreid i facal dheth.” Choimhead e air Moireach. “Am faod mi fònadh, a Ruairidh?”
“Faodaidh tu rud sam bith a thogras tu a dhèanamh,” thuirt Moireach. “Hoigh, a Dhonnchaidh, is mise an gafair. Ach ’s tusa an gafair dha-rìribh a-staigh an seo, bheil thu tuigsinn?”
Air a dà ghlùin a-nis agus a corp bho meadhan shuas teann ri uchd Mhic na Ceàrdaich, rinn Donna NicIomhair i fhèin comhartail le dhà no trì de chuinseachan beaga agus thog i a sùilean gu aodann.

---

[118]

“Dhonnchaidh, a ghràidh,” thuirt i, “leig leam fònadh chun a’ bhean agad.” Fhluich i a beilleagan le teanga. “Canaidh mi rithe gu bheil th sàbhailte, agus canaidh mi cuideachd gu bheil mi fhìn a’ coimhead às do dhèidh.”
“Donna, m’ eudail,” thuirt Mac na Ceàrdaich, is e a’ gàireachdaich. “Dhòmhsa, a luaidh, ’s tu mo ghealach ’s mo ghrian. Dhòmhsa, a thasgaidh, ’s tu m’ iùl is mo reul.”
“O, Dhonnchaidh,” thuirt Donna NicIomhair, “tapadh leat. Tha sin snog.”
“Sin dhòmhsa,” thuirt Mac na Ceàrdaich. “Do dh’Anne-Marie, chan eil fhios a’m, bhiodh tu – dè mar a chuireas mi e? Ann an sùilean na mnà agam, bhiodh tu diofraichte. Fònaidh mi fhìn thuice. Na cuireamaid droch bhlas air latha a tha coimhead glè ghealltanach mu thràth.”