A TRÌ

AIG meadhan-oidhche anns an Islander, nuair a choisich an Caimbeulach a-steach, cha robh air fhàgail dhen luchd-òil ach triùir ghillean à Leòdhas a’ cur ri chèile airson botal uisge-bheatha a cheannach mun rachadh iad gu pàrtaidh ann an taigh air choreigin. Shuidh e air stòl air beulaibh Gretta, tè mhòr bhàn às an Eilean Sgitheanach, a bha a’ nighe ghlainneachan.
“Eil e fhèin mun cuairt?” thuirt an Caimbeulach.
“Cò?” thuirt an nighean.
“Micheal Jackson,” thuirt an Caimbeulach. “Troich beag is dath a’ bhàis air. Cha bhi e a’ cleachdadh ach aon mhiotag. Coltas air mar gum biodh e ’g obair air cidhe Loch Baghasdail.”
Rinn an nighean gàire is chuir i a h-uileannan air a’ chunntair. “Bheil dùil aig Murchadh Beag riut?” thuirt i.
“Chan eil fhios a’m, ” thuirt an Caimbeulach. “Dh’innis e dhomh gun toireadh e airgead dhomh nan dèanainn cèilidh dha. Rinn mi sin. A-raoir, ma tha cuimhne agad, Gretta. Agus thàini’ mi airson m’ airgid.”
“ ’S math a rinn thu, Dhòmhnaill,” thuirt an nighean. “Theab mi sracadh a’ gàireachdaich nuair a dh’innis thu an tè ud mun bhalach Hearach. Fuirich mionaid.” Choisich i suas gu ceann a’ chunntais, a’ smèideadh ris gu robh còir aige a leantail, agus chaidh i gu doras beag air an robh sgrìobhte Manaidsear. Ghnog i air an doras agus choisich i a-steach. Dhùin an doras. Dh’fhuirich an Caimbeulach na sheasamh a-muigh.
Dh’fhosgail an doras a-rithist. Stob an tè bhàn a ceann a-mach. “Tha e deònach d’ fhaicinn a-nis,” thuirt i.

“Tapadh leat, a nighean,” thuirt an Caimbeulach, agus choisich e seachad oirre a-steach dhan oifis.
“A Dhòmhnaill,” thuirt Murchadh Beag, “trobhad a-steach, a bhalaich. Suidh sìos.” Shuidh an Caimbeulach air sèise air beulaibh an deasg aig Murchadh. “Seo Gretta,” thuirt Murchadh Beag.
Bha faisg air sia troighean ann an Gretta, deich clachan de chuideam innte, agus bha cìochan mora oirre.
“Cò ’m bad dhen Eilean Sgitheanach às a bheil thu, Gretta?” thuirt an Caimbeulach.
“ ’S ann às Uige a tha i,” thuirt Murchadh Beag.
“Tha thu eòlach air mo mhàthair, a Dhòmhnaill,” thuirt Gretta.
“Doilìona. Doilìona NicFhionghain mus do phòs i. A Sgonnsair a bha i. B’ àbhaist dhi a bhith ag obair anns nahotelsanns an Oban.”
“Seadh, gu dearbh,” thuirt an Caimbeulach. Rinn Gretta gàire.
“Dè tha gad fhàgail an seo mun àm sa dh’oidhche?” thuirt Murchadh Beag.
“Bha miann bàis orm,” thuirt an Caimbeulach, “gun coinnichinn ris an nighean aig an t-seannlassagam. Shaoil mi, chan eil fhios a’m, nan gabhainn cuairt bheag sìos a Ghovan anmoch air oidhche Shathairne gum biodh deagh sheans ann gun rachadh momhuggadh. A bharrachd air sin, a Mhurchaidh, theab mo chluasan tuiteam dhiom ag èisdeachd ri Peigi mo phiuthar a’ gearain a chionn ’s nach eil mi uair sam bith aig an taigh agus nach eil mi a’ toirt airgid gu leòr dhi. Bhon thuirt mi ’m facal, cha chreid mi nach eil agad ri beagan airgid a thiort dhomh.”
“Gretta,” thuirt Murchadh Beag, “thall ’s faighBudweiserdhòmhsa ’s glainneCokedo Dhòmhnall.”
Cho luath ’s a dh’fhàg an tè bhàn an rùm, dh’èirich an Caimbeulach is chuir e a thòn air oir an deasg is e a’ coimhead sìos air Murchadh. “Nach sibhse tha seasgair blàth a-staigh an seo,” thuirt e. “Tha mi gu math eòlach air taighean-seinnse – ag òl annta, a’ gabhail smùidean annta, gam mharbhadh fhìn ag obair annta – ach chan fhaca mi na b’ fheàrr na ’mberta th’ agad fhèin ’s aig Gretta Mhòr an seo. ’S bha cèilidh sgoinneil agaibh a-raoir cuideachd.”
“Cha b’ e droch oidhche a bh’ againn idir,” thuirt Murchadh Beag.
“A Mhurchaidh,” thuirt an Caimbeulach, “bha oidhche air leth math agad a-raoir. Tha an t-àm agad a-nis pàigheadh air a son. Thoir dhomh m’ airgead.”
“Bruidhnidh sinn air a sin an ceartuair,” thuirt Murchadh Beag. “Trobhad, a Dhòmhnaill, cà’il thu fuireach an dràsda?”

“Tha fhios agad damainte fhèin math cà’il mi fuireach,” thuirt an Caimbeulach. “ ’S ann an taigh Peigi a tha mi. Tha mi fhìn ’s mo phiuthar bheannaichte, Bantrach Iain Bhig, ansodium amytal, a’ fuireach ann am bothag chearc am Partaig. Bheil fhios agad air a seo, a Mhurchaidh? Tha an rùm agamsa cho beag ’s nach fuiricheadh Anne Frank ann.”
“Thaflatagamsa,” thuirt Murchadh Beag. “Os cionn a’ phub. Tha Gretta a’ fuireach ann an dràsda, ach tha dàbhedroomann, ’s tha th di-bheathte thighinn a dh’fhuireach ann.”
“Uh huh,” thuirt an Caimbeulach, “ ’s dè bhiodh aig Gretta ri ràdh ris a sin?”
Chuir Murchadh beag làmh air a ghobhal. “Tha i cho teth ris an diabhal,” thuirt e. “An caomh leat i?”
Thàinig Gretta a-steach le treidhe. Bha botalBudweiser, botalCokeagus dà ghlainne oirre. “An toigh leat cò?” thuirt i.
“Thusa,” thuirt an Caimbeulach. “Tha Murchadh an seo dìreach air bhiogairne gu ’m faigh e thusa ’s mise còmhla shuas an staidhre. Creid thusa, m’ eudail: uair dhen robh ’n saoghal, ’s mi dhèanadh an t-amadan dhiom fhìn leat. Nuair a chuimhnicheas mi air, ’s e rinn mi le do mhàthair. Cha mhòr nach eil thu cho brèagha rithe cuideachd, Feuch an can thu rithe gu robh mi ga faighneachd.”
“Chan eil fhios agam cia air tha sibh a-mach,” thuirt Gretta, is i a’ crathadh a cinn. Chùm i oirre a’ coimhead air Caimbeul, ge-ta.
“Gretta, thalla a-mach,” thuirt Murchadh Beag.
“Is aithne dhut ambossagam,” thuirt Gretta, “fìor dhuin’ -uasal a th’ ann.”
“Dh’innis mi dhut,” thuirt Murchadh Beag. “Thalla ’s tilg a-mach na balaich tha ’g eubhachd a-muigh an sin.”
“Taigh na galla dhutsa,” thuirt Gretta. “Chuala mise an rud a thuirt thu mu mo dheidhinn nuair a bha mi muigh an sin – chuala mi thu. ‘Tha i cho teth ris an diabhal.’ Thighearna, chan eil modh a’ choin agad, a Mhurchaidh. Dè mar a chòrdadh e riut nam bithinn ag innse dha na h-igheanan eile cho beag ’s a bha am bod agad, ’s dè bhiodh tu a’ dèanamh leis – an còrdadh sin riut?”
Thàinig am fear beag a-mach bho chùl an deasg ann an cabhaig is thug e sgailc dha h-aodann le cùl a dhùirn. “Nach tuirt mi riut falbh,” thuirt e. “Sin a tha mi ag iarraidh ort a dhèanamh. For fuck’s sake, thalla a-mach.”

Rug an Caimbeulach air gruag an fhir bhig is shlaod e air ais e gus an do thuit e na chnap air an t-sèise. Thilg e nèapraig chun na h-ighne. Chùm e grèim teann air gruag an fhir bhig gus an robh e cinnteach gu robh e air sìoladh sìos. “Na caraich, a Mhurchaidh,” thuirt e. “Cha leig ise leas falbh nas motha. Thoir dhomh an t-airgead is falbhaidh mi fhìn. Tha mi ag aithneachadh nach eil d’ aire air bruidhinn a-nochd co-dhiù.”
“Fuirich far a bheil thu, Dhòmhnaill,” thuirt Gretta. “Faigh na ’s urrainn dhut de dh’airgead às a’ bhastard, ’s nuair a bhios tu deiseil, thig a-nuas an staidhre gu cupa teatha no rudeigin. Bidh mi a’ feitheamh riut.” Shuath ia a beilleagan leis an nèapraig agus shìn i air ais e dhan Chaimbeulach. “Bu mhath leam tuilleadh a chluinntinn mun dol-air-adhart a bh’ agad fhèin ’s aig mo mhàthair san Oban.”
Rinn Gretta stampadh le cnapan àrda a brògan a’ falbh, agus dhùin i doras na h-oifis as a dèidh le brag.
“An deach thu riamh dhan leabaidh còmhla ri boireannach às aonais trod is aimhreit?” thuirt Murchadh Beag. “Sin a tha mi minigeadh. Tuigidh mi a-nis carson a bhios feadhainn de dh’fhireannaich a’ dol dha namassage - parlours. Thèid thu sìos an sin, taghaidh tu pìos math, bheir thu dhi leth-cheud not agus canaidh tu: ‘Cuir nad bheul e.’ Cuiridh i na beul e. As aonais trod. Tha e glan. Cha bhi iad a’ bruidhinn, a dhuine.”
“Sguir thusa a bhruidhinn, a Mhurchaidh,” thuirt an Caimbeulach. “Faigh an t-airgead is fàgaidh mi mo bheannachd agad.”
“Hoigh,” thuirt Murchadh Beag, “an t-airgead. Dè th’ agam ri thoirt dhut?”
“Ceud gu leth,” thuirt an Caimbeulach.
“Bidh mi leat ann an dà dhiog.” Dh’èirich Murchadh Beag is chaidh e a-mach dhan bhàr. An ceann dà mhionaid thill e. Bha cèis gheal aige na làimh. Thug e dhan Chaimbeulach i. “Cunnt e,” thuirt e.
“Cha leig mi leas,” thuirt an Caimbeulach. Ghabh e a’ chèis bhuaithe agus chuir e na phocaid i. “Seo an turas mu dheireadh a ghabhas mise airgead bhuatsa, a Mhurchaidh. Agus chan obraich mi dhut nas motha.” Thionndaidh e gu falbh.
“Feumaidh tu falbh?” thuirt Marchadh Beag.

Feumaidh mi tuilleadh airgid fhaighinn,” thuirt an . “ ’S fheàrr dhutsa dhol às dèidh na h-ighne ud feuch am faigh thu mathanas bhuaipe.”
“Bheireadh i Taigh Iain Ghròt oirre,” thuirt Murchadh Beag. “Eisd rium, a Dhòmhnaill. Dè mar a chòrdadh e riut trì oidhcheannan a dhèanamh ann an seo a h-uile seachdain gu deireadh na bliadhna?”
“Cha chòrdadh idir,” thuirt an Caimbeulach. “Ach dhèanainn e nam biodh an t-airgead ceart.”
“Bheirinn dhut ceud nota gach oidhche,” thuirt Murchadh Beag. “Nam biodh tu airson am Fear Hearach a thoirt leat, bhiodh sinokay. Ach dh’fheumadh tu fhèin a phàigheadh. Bhiodh trì cheud nota san t-seachdain agad.”
“Trì cheud san t-seachdain,” thuirt an Caimbeulach. “Bhiodh siud a’ tighinn gu còig mìle deug gu h-iomlan sa bhliadhna – ceart?”
“Rudeigin mar sin,” thuirt Murchadh Beag.
“Okay, ”thuirt an Caimbeulach.
“Okay? ”thuirt Murchadh Beag. “Bheil thu deònach a dhèanamh?”
“Cha tuirt mi gu robh mi deònach,” thuirt an Caimbeulach. “Ach dhèanainn e air chor ’s gun sgrìobh thusa a-mach dhòmhsa, a-nochd fhèin, seic airson dà mhìle gu leth.”
“Dad ort, a Dhòmhnaill,” thuirt Murchadh Beag. “Chan urrainn dhomh sin a dhèanamh. Tha sin. .. tha dà mhìle gu leth cus. Tha mi minigeadh sa bhad. Eil thu tuigsinn: aig an aon àm?”
“ ’S ann a tha mi gad thuigsinn ro mhath, a Mhurchaidh,” thuirt an Caimbeulach. “Chan eil annad ach an slaightire beag cac. Pulaidh beag reamhar a tha e còrdadh leis a bhith dochann nam boireannach – sin a th’ annad. Is ann aig Dia tha fios g’eil cruaidh-fheum agam air dà mhìle gu leth, ach ged a bheireadh tu dhomh e an dràsda fhèin, stobainn na do thòin e.”
“Fuirich, a Dhòmhnaill,” thuirt Murchadh Beag. “Bheir mi dhutsubma tha th ga iarraidh. Bheil an t-acras ort? Thèid sinn a-mach gu coiridh. Bheir sinn Gretta leinn. Fuirichidh tu ’n oidhche shuas anns a’ flat.”
“Dè tha thu a’ feuchainn ri ràdh?” thuirt an Caimbeulach.
Choimhead Murchadh Beag air le sùilean cruinn.
“Thuirt mi dè tha thu a’ feuchainn ri ràdh?” thuirt an Caimbeulach.
Chùm Murchadh Beag air a’ coimhead air. Cha do ghluais na sùilean aige.

“Thug thu fiathachadh dhomh,” thuirt an Caimbeulach. “Fiathachadh a dhol a-mach gu dinnear còmhla riut fhèin ’s ris an sgalag agad.”
“Thug,” thuirt Murchadh Beag. “Tha meas aige a h-uile duine againn an seo ort.”
“Bha meas aig do shinn-sheanair air a’ Phrionnsa Teàrlach,” thuirt an Caimbeulach.
Dh’fheuch Murchadh Beag ri snodha-gàire a dhèanamh.
“ ’S iad a bha miadhail air,” thuirt an Caimbeulach. “Is iomadh fiathachadh a fhuair e fhèin. ‘Siuthad, a Theàrlaich, gabh do lite. Balgam eile fìon? An do choinnich thu ri mo phiuthar, Flòraidh? ’”
Rinn Murchadh beag lachan mòr gaire. “Tha mi creidsinn,” thuirt e, “gur ann mar sin a bha gun teagamh.”
“Ach tha na daoine a th’ ann air a dhol bhuaithe gu mòr, a Mhurchaidh,” thuirt an Caimbeulach. “Thu fhèin nam measg. Cha robh na seann daoine ag iarraidh dad air ais dhaib’ fhèin. Tha thusa. Tha thu sanntach. Ged a dh’fhaodadh iadsan deich air fhichead mìle nota fhaighinn nam brathadh iad e, cha dèanadh iad sin idir.”
“Tha feum aig a h-uile duine air airgead,” thuirt Murchadh Beag is bus air.
“Nach e Teàrlach còir a bha fortanach,” thuirt an Caimbeulach, “nach robh e timcheall air Govan ’s tus’ ann. Bhrathadh tusa an truaghan air botal leanna. Budweiser.”