---

[i]

Litrichean Alasdair Mhoir

[ii]

---

[iii]

Litrichean Alasdair Mhoir

LE Iain N. Macleoid

OIFIS “CUAIRTEAR STEORNABHAIGH,” 18 SRAID CHOINNICH, STEORNABHAGH.

[iv]

---

[v]

Roimh-radh.

Tha corr agus coig bliadhna diag bho’n thoisich mise ri sgriobhadh nan litrichean seachduineach so gu “Cuairtear Steornabhaigh,” agus ’s beag a bha dhuil agam-sa, an uair a chuir mi a’ chiad litir air blar, gu leanadh an oidhirp cho fada. Thug sgriobhadh nan litrichean so toileachadh mor dhomh fhein a chionn gu robh mi deanamh luaidh air daoine agus mnathan a bha ’n an dluth chairdean dhomh riamh bho ’n chuir mi eolas orra an toiseach. Tha a’ chuid mhor de na litrichean ag aithris mu nithean a thachair, no a dh’ fhaodadh tachairt, an eilean Bhearnaraidh, agus b’e mo mhiann an comhnuidh a bhi cur an clo gach seanachais, nuadh agus sean, air am biodh na seann daoine toirt tarruing ’s an tigh-cheilidh. ’S docha ged nach saoilear moran an diugh de’n iomairt sin, gu’n tig an latha anns an cuir na seanachasan sin beagan soluis air rian an tigh-cheilidh—seann Pharlamaid a’ chlachain Ghaidhealaich.

Tha mi smaoineachadh gu bheil e ceart gu’m biodh co dhiu roinn araidh de’n rosg Ghaidhlig a tha air a chur an clo an diugh ag aithris mu nithean a bhuineas do ar latha fhein, eadhon ged nach biodh smuaintean moralach no arsaidh am

---

[vi] fochar an sgriobhaidh sin. Feumaidh sinn fhoillseachadh do’n t-saoghal gu bheil Gaidheil fhathast anns a’ Ghaidhealtachd aig a bheil am bith agus am beatha an co-chomunn ar canain, agus gur h-ann troimpe tha uile iomairtean am beatha air an cur an ceill. ’S e sin a bha mise cumail an comhnuidh fo m’ chomhair anns na litrichean so, agus tha fhios agam gur h-e bhi deanamh iomraidh air daoine agus air mnathan a tha chomhnuidh an eilean Bhearnaraidh, a thug a leithid de thoil-inntinn speiseil do m’ luchd-leughaidh a tha air an aineol an tirean cein, far an toir iomradh air na seann eolaich gathan solais gu an cridhe. Fhuair mi iomadh dearbhadh bho luchd-leughaidh a tha air an sgapadh bho speuran coimheach gu robh na litrichean so ’g an giulan car tiota air sgiathan an aoibhneis gu Eilean an Fhraoich gu bhi an co-chomunn spioraid ri an luchd-daimh gradhach a dh’ fhag iad as an deidh.

’S iomadh uair a thug sin aoibhneas agus misneach ur dhomh-sa an uair a bhiodh mo pheann gu math tioram, agus cha diobair mi gus an fheudar.

’S iad na litrichean a sgriobh mi anns na bliadhnaichean 1917 agus 1925 a’ chuid is motha tha anns an leabhar so. Tha iad air an cur an clo direach mar a dh’ fhoillsicheadh iad anns a’ phaipeir. Airson obair a’ chlo-bhuailtear a dheanamh beagan na ’s soirbhe, ’s e gle bheag de phongan—comharraidh a chuir mi air na foghairean

---

[vii] ’s a’ chlo, agus tha mi ’n dochas nach toir sin ana-cothrom sam bith do ’n leughadair.

Tha mi ro mhor an comain an t-Ollamh Mac Leoid an Inbhir-nis airson a choibhneis ann a bhi sgrudadh nan litrichean, agus airson an teachdaireachd shnasail a sgriobh e aig toiseach an leabhair. Fhuair mi gach misneach agus baigh bho fhear-deasachaidh “Cuairtear Steornabhaigh” anns an oidhirp so, agus tha mi toirt buidheachais dha airson sin.

’S e mo dhurachd gu’n toir an leabhar so beagan toileachais do gach neach a leughas e, agus gu’m bi e ’n a mheadhon air speis do ’n Ghaidhlig altrum an cridhe nan Gaidheal.

Alasdair Mor.

Tigh-sgoile Chnuic-bhain, Sgire-Mhoire, Inbhir-nis.

10 de’n Mhart 1932.

---

[viii]