---

[107]

BODACH BHARRAIDH—II.

FHIR IONMHUINN,

’N uair a bha mi-fhein agus am Barrach suas an lonaig a’ deanamh direach air an tigh, agus sinn fhathast a bras-sheanachas mu ’n iasgach, chunnaic mi Sine ’n a seasamh anns an dorus agus a lamh eadar i ’s a’ ghrian— ’s e sin fasan a bha aice riamh co dhiu bhiodh dearrsadh greine ann gus nach biodh—agus ’s math a dh’ aithnich mi gu robh i gabhail du-fhadachd nach robh mi ruigheachd leis a’ chliabh-mhònadh, agus gun fàd aice chuireadh i air an teine ach pluitean a’ bhugha ghlais nach dean dad leotha fhein ach ceo tuchanach. Bha mi deimhinn nach robh i ’g am aithneachadh gu h-araidh ’n uair a bha an cliabh falamh air mo ghualainn, agus mar bu mhotha bha sinn a’ dol as a h-aire thoisich i air sgioblachadh an aparain phoca a bh’ oirre agus bha earbaill de ’n dosan liath ’g an grad-shliobadh bho sgòd a’ churraic. “ ’S mise th’ ann, a Shine,” arsa mi-fhein, aird mo chlaiginn, “agus tha Barrach coir agam comhla rium an so agus sparr an coire air cho luath ’s a rinn thu oidhche do reitich.” “Bucach,” ars’ ise, “de feum dhuit Bucach a thoirt an so agus gun Bheurla agam-sa dha.” Thug osna laidir de’n ghaoith ’n iar-dheas mo theachdaireachd ’g a h-ionnsuidh am mearachd

---

[108] ach cha b’ fhada gus an d’ rainig sinn an dorus agus thug mi dhith eolas air Mac Neill a Barraidh, a thachair orm ann an doigh cho iongantach air a’ mhaduinn ud. Rinn Sine surd nach robh gann ris a’ bhodach.” “ ’S iomadh latha agus bhliadhna,” ars’ ise, “bha nach fhaca mise Barrach—chan fhaca bho na bhliadhna mu dheireadh a bha mi aig a’ chutadh, agus eudail fheine, ’s iomadh ceann a chaidh an currac bho’n uair sin. Gu dearbh ’s e fior dheagh eolas a bha agam-sa air muinntir Bharraidh aig an iasgach, agus tha sibh-se gle dhi-beathta fo na cabaran so fhad ’s a bhios sibh anns an eilean.” Bha Sine ann a’ meadhon dheanamh mharagan ’n uair a rainig sinn, agus bha ’n droch mhoine a bha aice ’g a fagail car goirid anns an nadur, ach an uair a chuir i eolas air a’ Bharrach cheanalta bha gach cuis gu reidh socrach, agus cha b’ fhada gus an do chuir i rian air an deagh thea agus ar leor de mharagan faladh air an deanamh ann am maodal mhor na caorach, agus dh’ itheadh sibh ’ur meoirean as an deidh leis cho blasda cailmhor agus a bha iad. ’S e rud a b’ fhearr de ’n chuis uile am moladh iongantach deas-bhriathrach a rinn am Barrach fhein air an t-seoighn a bha againn, agus ’s math a thuig mi-fhein nach robh ni air an talamh a chordadh cho math ri Sine ri a cocaireachd a mholadh. Thachair gu robh mu leth botuil de ’n uisge-bheatha chuir Peigi dhachaidh airson cuirm na Nollaige an lathair, agus thug mi-fhein drama math do ’n Bharrach agus fios agam gu robh e

---

[109] sgith airtneulach an deidh coiseachd bho ’n Tairbeart Hearach gu Steornabhagh. Ghabh Sine loma-lan na gloinne agus bha fhios agam fein gu ’m biodh ceann labhairt aice ’n deidh sin, ach gu de ’n taobh air am buaileadh a teanga b’ e sin a’ chuis. Ann a’ meadhon na tea nach ann a thug am Barrach botul bodaich lan uisge-bheatha mach a maileid aodaich shnasail a bha aige, agus cha robh air no dheth ach gu feumaidh mi-fhein agus Sine drama an laimh an urra ghabhail bho na choigreach. Thoisich Sine air diultadh ach cha robh math.

“Feumaidh sibh ma shlainte ol,” ars’ esan; “chan ann na h-uile latha choinnicheas cairdean cho coibhneil rium, agus chan ’eil an so ach boinneag a cheannaich mi air an Tairbeart airson drama thoirt do Chalum Sheorais an uair a bhitheamaid a’ deanamh cordaidh timchioll air reic na birlinn.” ’N uair a dh’ ol Sine an dara gloinne chaidh i ’n a ceann ball gach a direach, agus cha robh smiach aice. “Sud direach,” ars’ am Barrach, “mar a bhios Barabal, a bhean agam fhein, an uair a bhlaiseas i air boinne—bithidh i ’n a dubh-thamh an toiseach, agus an sin teannaidh i greis ri rànaich agus greise eile ri lachanaich ’s ri gaireachdraich agus togaidh i a lamhan suas a cheart cho grinn ri sagart aig aifrinn. “Oich, oich,” arsa Sine, “ ’s mairg tha gabhail uidh anns an stuth bhuaireasach tha so.” “Oladh sibh-se cupa de thea gun siucar,” ars’ am Barrach,” agus

---

[110] bheir e rian air an eanchuinn agaibh,” agus rinn Sine sin, ach ’s ann luaineach gu leor a bha an t-suil aice agus an t-aodann cho ruiteach cruinn ri gealach an abachaidh. Dh ’iarr mi-fhein air a’ Bharrach buidheachas a thoirt airson nan trocairean a bha againn agus rinn esan sin ann am briathran simplidh sgriobtuireil agus chuir e comharradh na croise air aig ceann na cuise. Thainig am beo sin ann a’ Sine ’n uair a chunnaic i a’ chrois ’g a h-iomairt agus bha dearg eagal orm gu lasadh i air a’ bhodach choir ann an aimhreit mu chreideamh. “Ochan, ochan,” arsa Sine, “ ’s iomadh rud ur a chunnaic mi am Bearnaraidh ’n a mo latha. Tha mi creidsinn nach do chuireadh crois airson a’ Phapa riamh air aodann am Bearnaraidh thuige so. Chan urrainn mise radha tuilleadh mar bu mhath leam, ‘Bearnaraidh bheannaichte againn fhein, cha d’ thainig Papanach riamh air tir ann.” “Eisd,” arsa mise, “de mu dheidhinn Ceit Bharraidh, nach e Papanach a bh’ innte-se.” “Chan e.” arsa Sine, “chuir i cul ris na sagartan mu’n d’thainig i ’n taobh so, ’s e bh’ innte fior Mhoderate.” Bha’n t-am agam an comhradh atharrachadh, agus ’s ann an sin a dh’ innis mi do Shine an turus a chuir Mac Neill do Bhearnaraidh. “O ma tha,” arsa Sine, “cha chreid mi gu bheil e beo an duine ris an reiceadh Calum Sheorais a’ bhirlinn ur aige, ach chi sibh co dhiu, agus ge b’e c’ aite ’m bi sibh troimh ’n latha, Mhic Neill Bharraidh, cuimhnichibh gu bheil

---

[111] leabaidh agaibh an so—agus ghabh Mac Neill ris a’ chuireadh, agus air ar socair fhein thog sinn oirnn suas gu tigh Chaluim Sheorais airson rian a chur air ceannach na birlinn.

Mise, le muirn,

ALASDAIR MOR.