---

[179]

MOD STEORNABHAIGH—IV.

FHIR MO CHRIDHE,

’S ann a bha Sine ag radh rium an diugh gu’m biodh miar a’ Chomuinn Ghaidhealaich an Steornabhagh a’ gabhail diombaidh rium airson a bhi cur, mar gu’m b’ eadh, an dleasdanas rompa, an litir Bhearnaraidh, ach ged is e sin am beachd aice-se, tha fhios agam nach ann mar sin idir a ghabhas buill a’ Chomuinn ud ris na beachdan a bha mi cur mu’n coinneamh. Cha mhisde

---

[180] sinn idir a bhi bruidheann agus a’ sgriobhadh agus a’ deasbud mu leas ar canain am measg muinntir Steornabhaigh a chionn gu’n deachaidh a’ mhor-chuid aca àrach air a’ Ghaidhlig, agus an uair a chuidich sin le tur agus suspainn an inntinn ann an gabhail ri ionnsachadh na Beurla, thug e dhoibh an comas deas-labhairt a tha aca. ’S fhada bho rinneadh dearbhta dhuinn le luchd an fhoghluim nach’eil Gaidheal air an talamh cho dealasach air labhairt na Beurla ri neach a thogadh air a’ Ghaidhlig bho thus, agus ciamar mar sin a ghabhas daoine orra radh gu bheil a’ Ghaidhlig a’ cumail air ais muinntir a tha airson faighinn air adhart anns an t-saoghal. Mullach an aineolais, a charaid, agus na creid facal dheth air do bheatha. Co chreideadh rud a chanadh duine aineolach co dhiu.

Tha mi mar sin ro thoilichte thuigsinn gu bheil fiughair aig Comunn Gaidhealach Steornabhaigh ri coinneamhan a bhi aca troimh ’n gheamhradh. So an ni a chuireas surd air luchd na Gaidhlig, agus cuiridh mise geall mu’m bi aon gheamhradh seachad, gu’m bi oraidean Gaidhlig ro dhealasach agus fior bhlasda ri an cluinntinn aig na coinneamhan sin. De an seorsa choinneamhan a bhios, na bu chòir a bhi, aig miaran a’ Chomuinn Ghaidhealaich? Thuirt mi cheana nach dean ball-dannsa no oran thall agus a bhos am measg na cuideachd, moran feuma airson cuis na Gaidhlig, agus leughaidh am fear a ruitheas sin. ’S e a ni

---

[181] feum oraidean a bhi air an leughadh mu chuisean Gaidhealach le daoine tuigseach agus sin uile an Gaidhlig. Chan’eil creideamh sam bith agam fhein anns na h-oraidean ud mu nithean Gaidhealach air an labhairt an canain choimhich. Gun teagamh canaidh feadhainn ma bhios paipearan Beurla air an leughadh aig coinneamhan a’ Chomuinn gu’n talaidh sin muinntir aig a bheil tlachd de nithean Gaidhealach ach nach tuig a’ Ghaidhlig. Chan’eil mi cho cinnteach, agus air a’ chuid is fhearr, chan’eil an sin ach “an t-ainm gun an tairbh,” mar a thuirt an sean-fhacal, agus am baile cho lan Gaidhlig ri Steornabhagh, chan’eil aobhar sam bith air a leithid. Tha gu leor ’n ar measg de Ghaidheil leth Ghallda leis an toigh a bhi cur suas an fheilidh agus a’ suidhe anns na cathraichean is airde aig coinneamhan Gaidhlig, ach mur a teid iad gu barrachd de chosguis na sin airson greim fhaighinn air a’ chanain air an son fhein, cha d’ fhiach iad am foighneachd air an rathad mhor, a chionn agus nach do sheall iad iad fhein airidh air a bhi ’g an iasgach air doigh sam bith. Cha toir an saoghal geill dhuinn gu bràth ann ar stri airson na Gaidhlig gus an cum sinn fhein air uachdar i le bhi ’g a labhairt ri càch a cheile ’s ri ar teaghlaichean agus aig gach coinneamh agus Mod a tha a chum leas ar canain. ’S iomadh neach a chaidh gu Mod bliadhnail a’ Chomuinn Ghaidhealaich an duil ri Gaidhlig agus Gaidhlig ’n a h-aonar a chluinntinn bho ’n luchd-labhairt, ach thainig iad dhachaidh

---

[182] le mealladh-duile agus sprochd agus chan ann aig aon duine chuala mi an ealain sin. Chan e cion idir nach’eil gu leor de luchd Gaidhlig deas bhriathrach am measg luchd driachd a’ Chomuinn, ach direach gur fearr leotha Bheurla. ’S e mo bheachd nach bi e idir doirbh luchd-oraid Ghaidhlig fhaighinn eadar Steornabhagh agus sgirean eile an eilein. Chan’eil air obair sam bith ach toiseach toiseachaidh a dheanamh ’n a thrath. Tha raon mor againn airson chuspairean labhairt am measg bardachd, litreachas, bial aithris, agus eachdraidh na Gaidhlig, agus chan’eil ni is fhearr a dh’ fhosglas suas inntinnean nan Gaidheal na bhi meorachadh air nithean a bhuineas do’n tir agus do’n teanga, agus tha moran de fheum nan coinneamhan ud a’ co-sheasamh ann an deasboireachd a bhios a’ leantuinn leughaidh a’ phaipeir— ’s e sin a tha toirt dealais do dhaoine ann a bhi bruidheann na Gaidhlig gu follaiseach. ’S ann ’n uair a dh’eireas neach aig coinneamh mar sin agus a thoisicheas e air labhairt ’s a’ Ghaidhlig a chi e cho duilich ’s a bhios e dha gun fhacal Beurla an drasda ’s a ris a chur am meadhon a’ chanain fhein, leis an droch cleachdadh a rinn Gaidheil an latha ’n diugh dhoibh fhein ann a bhi sealltuinn gu bheil pronnasg luideach de Bheurla Shasuinn aca. Chaidh nighean og as a’ Ghaidhealtachd uair a bha sud do Ghlaschu airson leth bhliadhna agus an uair a thainig i dhachaidh aig Feill Ghlaschu, so mar a chuir i failt air a seanamhair bhochd a bha ’g a coinneachadh, “Tha mo cho unanimously glad

---

[183] gu bheil sibh a’ cumail cho fresh, grannie.” Mar a thuirt an sean-fhacal, “an uair a bhios sinn ri maorach, biodh sinn ri maorach.”

Mise, le meas,

ALASDAIR MOR.