---

[183]

MOD STEORNABHAIGH—V.

MO CHARAID IONMHUINN,

Tha mi smaoineachadh gu’n do dhearbh mi anns na litrichean a chaidh air thoiseach air an te so, cho feumail agus a tha e gu’n cuireadh gach duine an Leodhas leis an ionmhuinn a chanain, aghaidh air taice agus misneach a thoirt do mhiar a’ Chomuinn Ghaidhealaich an Steornabhagh. An uair a smaoinicheas neach air gach oidhirp dhurachdach airson leas na Gaidhlig a tha air an cleachdadh am measg chloinne na mor-thir aig nach’eil Gaidhlig idir, cuiridh a’ chuis sin duine gu mor smaoin. Tha e soirbh gu leor ri tide oran no dha Gaidhlig ionnsachadh do chlann sam bith co dhiu tha Gaidhlig aca gus nach’eil, ach an deidh ’s gu leir, a bheil moran feuma anns an t-saothair sin. Nach e gle bheag de’n chloinn sin a theid gu dichioll sam bith airson comas fhaotainn air a’ Ghaidhlig a labhairt gu fileanta. Tha

---

[184] moran aca coma gu leor de’n chuis ma dh’ ionnsaicheas iad oran no dha coltach ri pitheid, agus gu faigh iad duais bheag no mhor airson sin—sin mullach am foghluim anns a’ Ghaidhlig, agus tha e direach mar an t-uisge air druim na tunnaig, gun bhuaidh sam bith air an inntinn no air an speis do eachdraidh ar sinnsir. Ach de’n deifir a tha eatorra sin agus clann Leodhais agus na h-Earadh. Tha anam agus brigh na Gaidhlig air an siubhal bho rugadh iad, agus ’s i an canain sin anns am bheil an aigneadh agus an inntinn air an cur an ceill do gach neach ris an dean iad comhradh. Chan’eil cumhachd is urrainn a dealachadh riutha, agus bu mhor am beud gu’m biodh a leithid sin de oidhirp air a cleachdadh, agus le sin nach mor agus nach maiseach am fosgladh inntinn a bheir am barrachd foghluim air ceol agus litreachas an canain fhein do chloinn Leodhais agus na h-Earadh, agus gu de cho soirbh agus a tha an obair sin do’n mhaighstir-sgoile an uair a tha anam na canain aca cheana. Nach e dh’ fhaodas an toirt air adhart gu luath agus toil-inntinn agus sasuchadh fhaighinn bho’n obair agus fios aige nach’eil feum air cleas na pitheid a ghabhail dhoibh. Chan’eil teagamh sam bith, na’m biodh trian de’n t-saothair a ghabhadh ri cloinn na mor-thir ann an ionnsachadh na Gaidhlig, air a ghabhail ri clann nan Innse-Gall, gu’m biodh cor ar canain ’n ar tir moran na bu ghealltanaiche na tha i an diugh, ach chan’eil e ro anmoch fhathast toiseach toiseachaidh a dheanamh, agus tha mi-

---

[185] fhein an dochas nach bi duine eadar da cheann Eilean an Fhraoich aig a bheil gnothuch sam bith ri foghlum na cloinne nach dean ni ’s urrainn dha airson Mod mor soirbheachail a bhi an Steornabhagh ’s an fhoghar. “ ’S e farmad a ni treabhadh,” mar a tha an sean fhacal ag radh, agus le sin ’s docha gu’m bi Moid Chloinne eile thall ’s a bhos mar thoradh air an toiseachadh mhath a rinn Steornabhagh ’s an aobhar ud—fear an Loch-nam-madadh airson Uibhist a Tuath, fear an Loch Baoghasdail airson Uibhist a Deas, agus Mod mor am Bagh a’ chaisteil airson Bharraidh, agus mo bhana-charaid shuairce, Anna Nic Iain, air a cheann. Chan’eil aobhar sam bith air nach biodh cuisean mar sin, agus ’s math co dhiu gu’n deachaidh aon fhein diubh a chur air chois. Gach soirbheachadh dha.

Bha mi-fhein agus Sine a’ leughadh le tlachd mor an oraid a thug an t-Urr. Coinneach Camshron, a Steornabhagh, aig fosgladh Ard-Sheanaidh na h-Eaglaise Saoire, an Dun-eideann. Bha e tighinn air agartasan an latha ’s a bheil sinn beo, mar a tha’n saoghal mar gu’m b’ eadh air clach an turramain, gun fhios aig an latha ’n diugh gu de bheir am maireach mu’n cuairt. Ach ged a chuir e an dealbh aognaidh sin air thoiseach, bha gathan soluis agus misnich ’n a oraid ann a bhi togail aire a luchd eisdeachd ri Slanuighear an t-saoghail a tha faicinn gach beud an aoraibh chlann nan daoine, agus a bheir a reir a ruintean

---

[186] siorruidh h-uile ni gach crich mar ’s aill leis. Ma bhios tide agam bi mi ’g radh beagan mu timchioll na h-Ard-Sheanaidhean air an ath sheachduin.

Mise, le muirn,

ALASDAIR MOR.